Vísbending - 20.07.1983, Qupperneq 1

VISBENDING
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL
1-1 20. JULI 1983
Bandaríkin:______________
Hátt og stöðugt gengi dollarans
Gengi Bandaríkjadollara hefur
verið afar hátt það sem af er
þessu ári. Frá janúarbyrjun og
fram í júlíbyrjun hækkaði gengi
dollarans um 6-7% gagnvart
þýsku marki, um 4-5% gagn-
vart sterlingspundi og um 14%
gagnvart franska frankanum.
F>á hefur dollarinn einnig verið
hátt skráður gagnvart yeni, sé
litið á fyrri helming ársins.
Gengi dollarans gagnvart ís-
lensku krónunni hefur hækkað
um 49% frá áramótum, dollar-
inn var skráður á kr. 18,50 í
janúar, en er í síðari hluta júlí-
mánaðar skráður á um kr.
27,60.
Eftir að vegið raungengi dollar-
ans hafði hækkað um 11 %
1981 og enn um 9% 1982 töldu
ýmsir að staða dollarans hlyti að
veikjast í ár og fengu slíkar
skoðanir byr undir báða vængi
þegar gengi hans féll um tíma
síðastliðið haust. Aðrir telja að
gengi dollarans muni haidast
hátt talsvert lengur.
Langvarandi halli á fjárlögum í
Bandaríkjunum stuðlar að há-
um vöxtum þar og áframhald-
andi fjárstreymi þangað frá
öðrum löndum. Einnig gefast
góð tækifæri til fjárfestingar á
bandarískum - fjármagnsmark-
aði og á tímum óvissu í efna-
hagsmálum og óstöðugleika í
stjórnmálum víða um heim leita
fjármunirtil Bandaríkjanna. Við-
skiptahalli Bandaríkjamanna
það sem af er þessu ári er minni
en búist hafði verið við. Öll
þessi atriði styrkja stöðu dollar-
ans á alþjóðlegum gjaldeyris-
markaði, en að auki má nefna
að staða Bandaríkjanna í við-
skiptum við önnur lönd er talin
mun sterkari en opinberar tölur
um greiðslujöfnuð gefa til
kynna vegna mælingarskekkju.
Stærstu skekkjurnar við upp-
gjör á viðskiptajöfnuði eru
taldar vera í þjónustuútflutningi
og í fjármagnstekjum. Ef halli
og afgangur í viðskiptum allra
landa eru lagðir saman ætti
útkoman að vera núll. Svo er
þó ekki og nam samanlagður
halli allra ríkja um 50 milljörðum
dollara 1981 en 80-100 mill-
jörðum dollara í fyrra. Hlutur
Bandaríkjanna í þessum van-
reiknaða útflutningi gæti numið
15-20 milljörðum dollara, og
gæti breytt 8 milljarða skráðum
halla 1982 í 12 milljarða afgang.
Hallinn í viðskiptum Bandaríkj-
anna við útlönd í ár er áætlaður
um 25 milljarðar dollara miðað
við venjubundna reikninga en
gæti nánast horfið sé tillit tekið
til vanhalda í skráningu á þjón-
ustuútflutningi.
En það eru fleiri þættir í utanrík-
isviðskiptum Bandaríkjanna
sem vekja nokkra bjartsýni og
styrkja um leið stöðu dollarans.
Meðal þeirra eru minni olíuinn-
flutningur og nokkur aukning á
útflutningi eftir næstum 11%
minnkun í fyrra. Þá má nefnaað
raunvextir í Bandaríkjunum eru
enn mjög háir og verða senni-
lega hærri þar heldur en í
Pýskalandi og Japan vegna
hærri áhættuþátta; en síðar-
töldu löndin eru kunn fyrir
styrka fjármálastjórn og
ákveðin markmið í verðbólgu-
málum. Fessir háu vextir geta
dregið úr líkunum á aukinni fjár-
festingu og hagvexti, en þeir
styrkja stöðu dollarans á alþjóð-
legum peningamarkaði.
Þótt gengi dollarans gæti hald-
ist áfram hátt eru ýmis öfl sem
spyrna á móti. Talið er að vest-
ur-þýska markið gæti hækkað
á næstunni. Aukning peninga-
magns í júnímánuði í Þýska-
landi var að vísu ofan við mark-
miðið um 4-7%,ai|kningu'. ren
árshækkun verðlags til maí var
aðeins 2.4% sem er lægraen í
Bandaríkjunum. Þá varafgang-
ur í viðskiptum Þýskalands við
útlönd í maí sem nam 1.4 mill-
jörðum marka. Allt styrkir þetta
stöðu marksins gagnvart dollar.
Þá er talið að japanska yenið
sem aðeins hefur sigið
gagnvart dollara á síðustu
vikum, sé of lágt skráð. Hærra
gengi yensins yrði m.a. jap-
önskum fyrirtækjum hvatning til
að beina athyglinni meira að
heimamarkaði en Japanir hafa
sem kunnugt er verið gagn-
rýndir fyrir of mikinn útflutning
á ýmsum sviðum. Minni af-
gangur Japana í viðskiptum við
útlönd yrði þeim einnig hvatn-
ing til að fjármagna heldur halla
á rekstri ríkissjóðs heima fyrir í
stað þess að bæta upp fjárvönt-
un bandaríska ríkiskassans.
Vegið raungengi,
viðskiptavog
Mars 1973=100
1982 1983
Að sjálfsögðu eru skiptar skoð-
anir um stöðu dollarans á næst-
unni. Fremur líklegt virðist að
gengi hans haldist áfram hátt
miðað við meðalgengi á síð-
asta áratug, - og þótt lækkun
dollarans hafi víða verið spáð
allleljigi eru enn ekki merki þess
í skráðum gengistölum að
gendi hans sé farið að veikjast.