Vísbending - 12.10.1983, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
síðast á lánstímanum eru því reikn-
aðir á hærra gengi.
Óhætt er að segja að verðbréfamark-
aðurinn starfar að mörgu leyti mjög
vel. Spariskírteini ríkissjóðs hljóta að
höfða til miklu stærri hóps en ella
væri vegna þess hve auðvelt er að
selja þau hvenær sem er. Það sem
helst virðist vanta á til að verðbréfa-
viðskipti hér fari fram við sömu skil-
yrði og á hefðbundnum verðbréfa-
markaði er samræmd skráning á við-
eigandi upplýsingum við hverja sölu
svo hægt sé að gefa út það verð
(gengi) sem gilti á hverri tegund
bréfa síðast þegar viðskipti áttu sér
stað. Slík skráning á verði (gengi) er
eitt helsta einkenni í kauphallarvið-
skiptum og yrði stórt skref fram á
við, einkum í viðskiptum með fast-
eignatryggð veðskuldabréf.
Áhrif af minnkandi verðbólgu og
vaxtaiækkun á verðbréfaviðskipti
Á myndinni er sýnd ávöxtun verð-
tryggðra og óverðtryggðra bréfa
miðað við mismunandi forsendur um
verðbólgu. Raunvextir fullverð-
tryggðra spariskírteina og veð-
skuldabréfa eru óháðir verðbólgu.
Raunvextir óverðtryggðra bréfa ráð-
ast af þeirri ávöxtunarkröfu sem gerð
er þegar viðskiptin eiga sér stað og
þeirri verðbólgu sem raunverulega
verður á lánstímanum.
Vextir á útlánum og innlánum banka
og sparisjóða voru lækkaðir 21. sept-
ember sl. um nálægt 7% að meðal-
tali. Var þar um beina ákvörðun
stjórnvalda að ræða og var til marks
um minni verðbólgu sem í vændum
er. Svo virðist sem vextir á frjálsum
markaði séu heldurseinni aðtaka við
sér, en þar hefur ekki orðið lækkun
ennþá.
Stór hluti fasteignatryggðra veð-
skuldabréfa ertil kominn vegna fast-
eignaviðskipta, eins og fyrr greinir.
Svokölluð hefðbundin kjör, sem eru
algengust enn sem komið er á fast-
eignamarkaði, fela I sér að um 75%
heildarverðs eru greidd átólf mánuð-
um, en eftirstöðvar eru til fjögurra ára
með 20% vöxtum. Ljóst er að raun-
gildi þessara verðbréfa fer nú ört
hækkandi er dregur úr verðbólgu.
Vegna þess að hefðbundnu kjörin
hafa ekkert breyst í marga mánuði og
alls ekki síðustu vikurnar hefur
hækkun á raunvirði eftirstöðvarbréfa
og raunar á raunvirði útborgunar líka
orðið til að hækka raunvirði fasteigna
sem seldar hafa verið síðustu vikurn-
ar.
nokkru meira en neysluvörur að
meðaltali í OECD ríkjum. Verð á
gulli er þó talið lágt um þessar
mundir.
Áhrif á gullverð
Gengi dollarans er líklega sá þátt-
ur sem mest áhrif hefur á skamm-
tímasveiflur gullverðs, en fjöl-
margir aðrir þættir koma við sögu.
Gullverð er afar næmt fyrir hvers
konar efnahagslegum og stjórn-
málalegum viðburðum. Auk þess
hefur olíuverð mikil áhrif á gull-
verð. Olíuríkin keyptu mikið gull
meðan tekjur af olíusölu voru
hvað mestar, en mjög hefur dreg-
ið úr gullkaupum olíuríkjanna
vegna lækkunar olíuverðs.
Álitið er að ekki verði mikil hækk-
un á gullverði næstu vikurnar, en
talið að hækkun sé í sjónmáli á
næsta ári. Hlutabréf í kauphöllum
víðast hvar hafa hækkað verulega
í verði síðan í fyrra, eins og venju-
legt er við upphaf hverrar hag-
sveiflu. Sú hækkunaralda er nú
tekin að fjara út og ef vextir lækka
aðeins er talið líklegt að gull muni
hækka í verði.
Hvaða hlutverki gegnlr gull i
peningakerfinu ?
Þótt gull hafi ekki því hlutverki að
gegna nú sem fyrr, þegar gjald-
miðlar voru á gullfæti, er staða
þess enn mikilvæg. Óstöðugt
gullverð hefur þó breytt notagild-
inu nokkuð, eins og fyrr var drepið
á. Samkvæmt skýrslum Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins frá aprjllokum
í ár nemur gullforði seðlabanka
um allan heim um 52% af heildar-
varasjóði seðlabankanna. Þessi
gullforði var alls 947 milljónir únsa
og nemur þá verðmætið um 407
milljörðum dollara sé miðað við að
únsan sé á 430 dollara. Mikilvægi
gullsins kemur I Ijós þegar litið er
á aðrar eignir í vörslu seðlabank-
anna. Verðmæti annarra gjald-
miðla (reserve currencies) nam
um 350 milljörðum dollara. Hlutur
SDR (Special Drawing Right)
sem til var stofnað er Bretton
Woods gjaldeyriskerfið leið undir
lok og átti að koma í stað gulls, var
aðeins um 20 milljarðar dollara.
Verð á gulli ræðst á frjálsum mark-
aði og af verðsveiflunum hefur
leitt að ekki er lengur hægt að
nota gull sem verðmæli á aðrar
myntir. Seðlabankar taka ekki þátt
í gullviðskiptum í miklum mæli,
þegar frá er talin gullsala skuld-
ugra ríkja, svo mikil er hættan talin
á snöggum verðbreytingum.
Þess má geta að samkvæmt árs-
reikningi Seðlabanka fslands var
gulieign bankans í árslok 1982
48.464 únsur. ( reikningum Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins er gull-
únsan metip á 35 SDR (kr. 642,73
mv. 31. desember 1982). Sé mið-
að við markaðsverð, um 430 doll-
ara únsan og kr. 28,00 dollarinn,
er verðmæti gullforðans um
583,5 milljónir króna.
Samkvæmt verslunarskýrslum
var árið 1982 flutt til landsins gull
að cif-verðmæti um 1737 þúsund
krónur, þar af gullstengur að cif-
verðmæti um 84 þúsund krónur.
Ekki er vitað hvort íslendingar
kaupa gull svo einhverju nemi til
að ávaxta fjármuni sína. Gull er
einstakt á margan hátt-til dæmis
eru flest önnur peningaleg verð-
mæti þess eðlis að eins manns
eign er annars skuld. Gullsalar
halda fram að verðmæti gulls sé
óháð ákvörðunum misviturra
stjórnvalda og að verðgildi gulls
muni ótvírætt haldast vegna þess
hve gull er vinsælt.
Gullverð og breytingar þess
Til að gefa hugmynd um gullverð og
breytingar þess (sjá mynd á bls.2 )
má nefna að verðið fór hæst í 850
dollara únsan á árinu 1980. Eftir
þann topp féll gullverðið nánast
samfellt fram undir mitt ár í fyrra og
fór lægst i 298 dollara únsan. Á sama
tima hækkaði meðalgengi dollarans
mv. viðskiptavog um 20-25%. I fyrra
fór gullverð hæst i 486 dollara úns-
an, og i ár í 508 dollara fyrst á árinu.
I febrúar 1983 hrapaði verðið um
nálægt 100 dollara únsan en er nú i
kringum 412-424 dollarar. Gullverð
á framvirkum markaði i London mv.
septemberlok er sem hér segir:
október $pr. únsu 413,40
nóvember 416,00
desember 419,70
janúar 423,10
febrúar 426,10
mars 430,00
apríl 433,00