Vísbending - 07.12.1983, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
að stórir bankar geta séð um slíka
samninga án þess að finna mótaðilja
í hverjum samningi (þ.e. bankinn er
sjálfur mótaðili og jafnar síðan samn-
ingana þegar lengra er litið). Vegna
þess að gjaldmiðlaskiptin eru flóknari
viðureignar verður hver samningur
að fá sérstaka meðhöndlun. Með
vaxandi útbreiðslu er þó búist við að
á næstunni bjóði stærstu bankar og
aðrir sem stunda gjaldeyrisviðskipti
upp á myntaskipti án þess að um
gagnkvæma samninga milli lántaka
sé að ræða hverju sinni.
Hagkvæmni skiptanna
Eins og fyrr var nefnt felst hag-
kvæmni skiptanna í því að lántakar
hafa misgreiðan aðgang að lána-
markaði. Til dæmis er áhætta við að
lána bandarísku fyrirtæki metin öðru
vísi í Bandaríkjunum en í Þýskalandi
eða Sviss. Hver lántaki tekur því lán
þar sem það fæst á bestum kjörum
og skiptir því síðan fyrir aðrar lána-
skuldbindingar ef það hefur ein-
hverja kosti. Þannig jafnast í reynd
sá vaxtamunur, sem oft er á milli
landa og ekki hverfur með mismun-
andi verðbólgu og gengisbreyting-
um. Til dæmis eru vextir með lægsta
móti í Sviss, Þýskalandi og Hollandi
og jafnvel í Japan, en hafa verið hærri
í Bandaríkjunum og Bretlandi, m.a.
vegna meiri hættu á vaxandi verð-
bólgu.
Algengustu skiptin eru vegna þess
að fyrirtæki eru að reyna að lækka
vaxtakostnað. Til dæmis mætti skipta
á dollaraláni með föstum vöxtum frá
1981 í lán með breytilega Liborvexti,
eða á hávaxtaláni í dollurum og láni í
yenum með lægri vöxtum. Aðrir not-
færa sér lánaskipti til að hagræða
skattgreiðslum eða greiðslustreymi
(skipta t.d. á tveimur vaxtagreiðslum
á ári og einni).
En eins manns hagur er annars
óhagur, þótt sagt sé að allir græði á
skiptunum. Hver tapar þá? Það gæti
verið mótaðilinn eða lánveitendur,
bankinn, sem metur áhættu, eða það
fyrirtæki, sem gengur of langt á
sínum eigin lánamarkaði og tapar
lánstrausti. Þessa þætti er erfitt að
meta fyrirfram, og því reynir á hæfni
og reynslu bankanna og annarra sem
eiga þátt að lánaskiptunum.
Dæmi um lánaskipti
Möguleikarnir í skiptaviðskiptunum
eru ótæmandi. Sem dæmi mætti taka
fyrirtæki A, sem vill breyta hluta lána
sinna í svissneska franka til að lækka
vaxtakostnað og dreifa áhættu, en
fyrirtæki A á ekki greiðan aðgang að
svissneskum lánamarkaði og yrði að
greiða 1,3% umfram markaðsvexti.
Fyrirtæki getur tekið dollaralán á
0,75% yfir Libor.
Fyrirtæki B er með lán í svissneskum
frönkum frá 1980, þegar gengið var
I, 6 sv.fr. pr. dollara og vill nú notfæra
sér hágengi dollarans, 2,1 sv.fr. pr.
dollara. Fastir vextir á svissneska
láninu eru 6%, en B geturtekið doll-
aralán með 11,85% föstum vöxtum.
Fyrirtæki C, sem erfjármálafyrirtæki,
vildi taka dollaralán á Euromarkaði á
Libor vöxtum. C hefði orðið að greiða
II, 71% vexti af 50 milljón dollara
Eurobond útgáfu til 7 ára.
Skiptasamningar voru nú gerðir og
ýmis önnur tengd viðskipti til að ná
settu marki. A vildi fá lán I svissnesk-
um frönkum, B vildi skipta láni úr
frönkum í dollara, og C vildi Eurolán
með breytilegum vöxtum. Með því
að hagnýta stöðu hvers fyrirtækis á
mismunandi markaði náðist 1,09%
vaxtamunur, auk þess sem B náði
um 25% gengishagnaði. Vaxtamun-
inum var þannig skipt að A fékk
0,11 %, B fékk ekkert (nema gengis-
hagnaðinn, sem raunar nam næstum
15 milljónum dollara), C fékk 0,4%,
0,48% runnu til bankans, sem sá um
samningana, og 0,1% til bankanna,
sem sáu um lánið til A.
annað verðlag næstu þrjátíu árin
eða svo. Helstu ástæður eru aukin
samkeppni frá öðrum tegundum
eldsneytis, vaxandi olíuframleiðsla
um allan heim og minnkandi áhrif
OPEC ríkjanna.
Horfur eru á stöðugu olíuverði á
næsta ári. Búist er við að Saudi
Arabía haldi viðmiðunarverði sínu
við 30 dollara á tunnu á árinu 1984.
Jafnvel þótt verðlag kunni að lækka
örlítið næstu mánuði virðist
almennt jafnvægi á þessum mark-
aði og því ekki von á verðbreyting-
um.
Ál
Verð á áli hefur hækkað meira en
verð á nokkrum öðrum málmi og er
álverðið nú 70 til 90% hærra en það
var á sama tfma í fyrra. Birgðir hafa
snarminnkað og álver í vestrænum
ríkjum og Japan eru nýtt að þremur
fjórðu hlutum. Talið er að álverð í
Bandaríkjunum, sem nú er um 81
sent pundið, kunni að hækka f
meira en dollara pundið á næsta ári
og aukinn hagvöxtur í Vestur-Evr-
ópu á næsta ári gæti enn aukið á
verðhækkanir.
í um mánaðargamalli álskýrslu frá
Shearson/American Express er
talið að notkun á áli verði meiri en
framleiðsla allt næsta ár og
að birgðir verði orðnar hættulega
litlar f árslok. - Forstjóri Alcans,
David Culver, telur á hinn bóginn
að nægar birgðir verði allt næsta ár.
Til að auka framleiðslu að ráði þyrfti
að taka í notkun álver, sem nú
borgar sig ekki að starfrækja, og til
þess að hefja framleiðslu í þeim
aftur þyrfti verð að vera miklu hærra
en það er nú.
Meðalverð á áli í ár verður um 85
sent pundið og meðalverð 1984
um dollari pundið. En verð á áli gæti
hækkað umfram þetta á næstu
tveimur til þremur árum. Helstu
samkeppnismálmar, kopar, tin og
sink, gætu lækkað í verði í saman-
burði við annað verðlag. Þannig
gæti myndast ákveðin hætta á of-
framleiðslu á áli á árinu 1985, sem
gæti þá haft í för með sér lækkun á
álverði miðað við annað verðlag.
Eins og fyrr segir er forstjóri Alcans
á annarri skoðun varðandi álbirgðir
og telur að birgðir taki ekki að
minnka fyrr en í lok næsta árs. Er
þá gert ráð fyrir að notkun aukist um
7 til 8% á næsta ári og að 1,5 milljón
tonna verði framleidd í álverum
sem opnuð verða á nýjan leik
vegna vaxandi eftirspurnar.