Vísbending - 21.12.1983, Blaðsíða 3

VISBENDING
3
vextirnir hafa heldur ekki dregið úr
hagvexti í Bandaríkjunum. En há-
gengi dollarans og háir vextir í
Bandaríkjunum hafa skaðað veru-
lega ýmsar aðrar þjóðir og er efna-
hagsvandi nokkurra Suður-
Ameríkuríkja sennilega alvarlegast-
ur. Jafnframt hefur greiðslubyrði
margra ríkja þriðja heimsins dregið
svo úr getu þeirra til innflutnings að
hagvöxtur Evrópuþjóða, sem selja
þangað vörur, hefur orðið hægari
fyrir vikið.
Martin Feldstein, aðalefnahagsráð-
gjafi Bandaríkjaforseta, hefur þrá-
faldlega varað við þeim vanda sem
steðjaði að vegna stefnu stjórnar-
innar f ríkisfjármálum. Telur Feld-
stein að þann vanda, sem rakinn
hefur verið hér, megi allan rekja til
opinberrar lánsþarfar Bandaríkja-
manna. Auk vaxtaáhrifanna dragi
hallareksturinn til sín sparnað ann-
arra þjóða og hágengið stefni við-
skiptahalla Bandaríkjamanna í
bráðan voða. Ríkasta þjóð veraldar
geti ekki verið þekkt fyrir að vera
einnig mesti innflytjandi fjármagns I
heiminum. Eins og fram hefur komið
í fréttum síðustu vikurnar hefur Feld-
stein ekki hlotið þakkir Bandaríkja-
forseta fyrir málflutning sinn, en samt
ekki látið deigan síga. Frá sam-
skiptum efnahagsráðunautsins og
forsetans er greint I nokkrum smá-
atriðum í Newsweek, 12. desember
s.l.
Draumaveröld keynesistans?
Þótt langflestir séu á einu máli um
það að opinber lánsþörf á borð við
þá bandarísku stofni efnahagslífinu í
hættu þegar til lengdar lætur, eru þeir
til sem líta á bandarísk ríkisfjármál
sem ímynd hins sanna keynesisma
er önnur ríki, ekki síst Bretar, ættu að
taka sér sem fyrirmynd. Peninga-
magn og bankamenn benda aftur á
móti á það, að niðurstaðan yrði ófög-
ur ef bandarískur þjóðarbúskapur
væri látinn sæta sams konar rann-
sókn af hálfu Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins og Reaganstjórnin beitir
á skuldugu löndin. 1 skýrslu sinni til
Bandaríska þingsins telur Feldstein
að skattalækkanirnar I fyrra og í júlí í
ár hafi haft veruleg áhrif á hagvöxt í
ár, en jafnframt aukið á hallarekstur-
inn í ár. Alvarlegast sé að búist er við
sviþuðum halla, um 200 milljörðum
dollara á ári, a.m.k. til ársins 1988,
sé ekkertað gert.
Áhrif hallans á bandarískt efnahagstif
Flestir telja að háir vextir dragi úr
fjárfestingu þegar til lengdar lætur
og skaði þannig hagvöxt. Þessi áhrif
koma þó ekki í Ijós fyrr en eftir nokkur
ár. Jafnframterhættaá aðhagvöxtur
verði meiri í þjónustugreinum,
neysluvöruframleiðslu og vogna-
framleiðslu, en minni í útflutnings-
greinum, byggingariðnaði og fram-
leiðslu á fjárfestingarvörum sem
standa eiga undir hagvexti síðar
meir.
Enginn veit hvenær áhrifa hailans
tekur að gæta til lækkunar á gengi
dollarans á alþjóðlegum markaði;
hvenær sprengjan springur, svo' að
notað sé orðfar Newsweek. Lækk-
unin gæti orðið í nokkrum þrepum á
löngum tíma eða á fáeinum dögum.
Talið er að bandaríski seðlabankinn
sé í stakk búinn til að bregðast við
slfkri hættu með snöggum hætti og
herða peningastefnuna til muna.
Jafnframt er búist við að þingið gæti
gert umtalsverðar breytingar á fjár-
lögum á mjög skömmum tíma, ef því
væri að skipta. En slíkar aðgerðir
mundu leiða til samdráttar f Banda-
ríkjunum og tæplega vera öðrum
þjóðum neinn styrkurfyrst í stað.
Upplýsingakerfi Reuters.
Eins og mörgum tesendum
mun kunnugt hafa fulltrúar Reut-
ers verið tvívegis hér á landi á
árinu til að kynna og selja upplýs-
ingakerfi sem nefnt er Reuter
Monitor. í kerfi þessu er hægt að
velja á milli upplýsinga um nokkra
málaflokka. Sá sem gerist áskrif-
andi að Reuter Monitor fær í
kaupunum sérstakan tölvuskjá og
prentara og tengingu gegnum
síma við aðatstöðvar kerfisins.
Helstu málaflokkar sem upp-
lýsingar eru um eru peninga- og
gjaideyrismarkaður, hrávörur og
olíuviðskipti. Kerfið er þannig
byggt upp að bankar, verðbréfa-
fyrirtæki og fleiri slíkir aðilar, sem
hafa upplýsingar fram að færa
hver á sfnum markað, hafa hver
sína „upplýsingasíðu" og sjá
sjálfir umaðsetja inn nýjustu upp-
lýsingar sínar um gengi gjald-
miðla, vexti, verð á flokkum
verðbréfa eða hrávörum o.s.frv.
Áskrifendur hafa síðan beinan
aðgang að þessum upplýsingum
sem breytast oft jafnharðan og
viðskipti eigasérstað. Hægterað
gerast áskrifandi að einum
„pakka", þ.e. upplýsingum um
einn málaflokk, eða fleirum. Jafn-
framt er hægt að tengja saman
nokkra skjái á sömu línu.
Ráðamönnum íslenskra fyrir-
tækja og stofnana hefur þótt
kostnaðurinn við Reuter Monitor
hár, en áskrift að upptýsingum um
einn máiafiokk miðað við einn
skjá og prentara mun vera um
2.500 dollara á mánuði, en við-
bótarkostnaður vegna viðbótar-
pakka eða fieiri skjáa nálægt 300
dollurum á mánuði. Stafar þetta
háa verð aðallega afsímakostnaði
til London, en Reuter mun hafa
stillt verðinu á áskrift til íslendinga
mjög í hóf í Ijósi aðstæðna.
Verðið, sem hér er nefnt, miðast
við að fimm til sex áskrifendur
tengist kerfinu. Ef úr verður gæti
Reuter Monitor verið kominn í
gagnið hér á landi á öðrum árs-
fjórðungi 1984. Enn virðist þó
óráðið hvort af verður, og er það
aðallega kostnaðurinn sem vex
mönnum í augum. Á árinu 1985
rennur hins vegar út núgildandi
samningur við Mikla norræna
símafélagið, sem sér um símalín-
ur til landsins, og má þúast við að
símkostnaður lækki mjög mikið er
nýtt fyrirkomulag tekur við. Munu
bæði forráðamenn Reuters og
þeir sem tekið hafa ákvörðun um
að gerast áskrifendur hafa haft
þetta í huga.
Fáum blandast hugur um að
aðgangur að upplýsingakerfi
Reuters gæti leitt til mikillar hag-
kvæmni i viðskiptum lands-
manna, bæði á erlendum pen-
ingamarkaði, hrávörumarkaði og
vegna sölu á útflutningsfram-
leiðslu. Útlendingum kemur
spánskt fyrirsjónir að íslendingar
annist öll viðskipti sín án þess að
hafa beinar uþþlýsingar um
nýjustu tíðindi á viðkomandi
markaði. Þeir frumkvöðlar sem
hafa tekið ákvörðun um áskrift
munu því einnig hafa haft í huga
fræðslugildi kerfisins varðandi
utanríkisviðskiþti þjóðarinnar auk
beinna hagsmuna afbetri uþþlýs-
ingum.