Vísbending - 25.01.1984, Blaðsíða 1

VISBENDING
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL
4.2 25. JANUAR1984
Vinnumarkaður
Mannfjöldi og aldursskipting
Atvinnuþátttaka og
atvinnuleysi
Á árinu 1981 voru að meðaltali 407
atvinnulausir á landinu á mánuði en
770 að meðaltali árið 1982. Á fyrsta
ársfjórðungi voru að meðaltali 1800
skráðir atvinnulausir 1983, 1,7% af
mannafla, en meðaltal atvinnulausra
á sama tíma á árunum 1979 til 1981
var 600. Þá vekja fréttir um atvinnu-
leysi síðustu vikurnar ugg, ekki síst
vegna þess að í ár er búist við sam-
drætti I þjóðarframleiðslu þriðja árið I
röð. Vegna vaxandi skuldasöfnunar I
útlöndum allan síðasta áratug hefur
verið á það bent að hér sé dulið
atvinnuleysi og það atvinnustig sem
ríkt hefur því alls ekki jafnvægis-
ástand. Ekki væri unnt að halda allri
atvinnustarfsemi áfram og óbreyttri
atvinnu ef aukning erlendra skulda
væri stöðvuð.
Atvinnuleysi á síðasta áratug var á
milli 0,3 og 0,7%, litið á mælikvarða
flestra þjóða og fremur stöðugt (sjá
töflu) þrátt fyrir verulegar sveiflur í
framleiðslu. Helsta skýring á háu
atvinnustigi hér á landi er talin að
vinnuafl er sveigjanlégt, en með því
er átt við að fólk sæki vinnu á milli
byggðarlaga og atvinnugreina ef
þurfa þykir. Jafnframt hefur vinnutími
verið langur og samdrætti í fram-
leiðslu hefur verið mætt með stytt-
ingu vinnutíma án þess að til mikilla
uppsagna kæmi. Sem dæmi um
þetta má nefna samdráttarskeiðið
1974-75, en þá kom ekki til atvinnu-
leysis þrátí fyrir að þjóðarframleiðsla
yxi fyrst hægar og minnkaði síðan
(1975). Um þessar mundir er at-
vinnuástand verra, enda minnkun
framleiðslu meiri. Ekki er ætlunin að
fjalla nánar um atvinnumál þessa árs
heldur líta fram á við og kanna hugs-
anlegar breytingar á vinnumarkaði
vegna fólksfjölgunar, breyttrar
atvinnuþátttöku og aldursskiptingar
þjóðarinnar og verður þar fyrst litið til
reynslu Bandaríkjamanna og Svía.
Hér á landi eru í vændum breytingar
á aldurssamsetningu mannaflans en
slík breyting hefur þegar átt sér stað
í mörgum grannríkjum.
Svíþjóð
Árið 1982 fjölgaði Svíum um 4000
(þar af um 2000 vegna þess að fleiri
fluttust til landsins en af landi brott).
Alls hefur þjóðinni fjölgað frá alda-
mótum úr 5,1 milljón í 8,3 milljónir
árið 1982. En frjósemi hefurminnkað
mikið. Konur fæddar 1870 ólu að
meðaltali 3,7 börn en þær sem
fæddar voru 1905 ólu 1,8 börn að
meðaltali. Síðan jókst frjósemi
nokkuð og náði hámarkinu 2,2 börn
(konur fæddar 1933) en minnkaði á
nýjan leik og er nú í kringum 1,7 til
1,8.
I Svíþjóð jókst mannafli á áttunda
áratugnum um 350 þúsund og varð
sú aukning eingöngu vegna vaxandi
atvinnuþátttöku kvenna. Fjöldi vinn-
andi karla var því sem næst óbreytt-
ur. Aukningin varð mest I þjónustu-
greinum og aðallega á vegum hins
opinbera. Lítil aukning mannaflans í
Svíþjóð á síðasta áratug var aðallega
vegna þess að árgangarnir sem náðu
vinnualdri (urðu 16 til 20 ára) voru
litlu stærri en þeir sem hættu vinnu
fyrir aldurs sakir.
Stærstu árgangarnir í Svíþjóð eru
þeir sem nú eru 35-40 ára (fæddir á
árunum eftir að heimsstyrjöldinni
lauk) og þeir sem eru 15-20 ára og
koma á vinnumarkaðinn á næstu
árum. Yngri árgangar eru minni og
þeir yngstu minnstir. Þannig ríkir
nokkur óvissa um atvinnumál í Sví-
þjóð á allra næstu árum nema hag-
vöxtur verði þeim mun meiri. OECD
Efni:
Vinnumarkaður 1
Yfirlit: Belgía, Finnland, írland, Portúgal 3
Vaxtalækkunin 21. janúar 4
Töflur:
Gengi helstu gjaldmiðla 4
Gengi íslensku krónunnar 4
Skráð atvinnuleysi sem hlutfall af mannafla, %
1970 1975 1980 1981 1982 1983 1984*
Island 0,5 0,3 0,5 0,7 1,0 2,0
Bandaríkin 4,8 8,3 7,0 7,5 9,5 9,3 8,0
Bretland 3,1 4,7 6,9 10,6 12,8 13,0 13,0
Danmörk 6,0 7,0 9,2 9,8 10,8 11,2
Italla 5,3 5,8 7,4 8,3 8,9 10,0 10,5
Noregur 1,6 2,3 1,7 2,0 2,6 3,7 3,7
Spánn 2,4 3,7 11,2 14,0 15,9 18,0 19,0
Svíþjóð 1,5 1,6 2,0 2,5 3,2 3,5 3,2
OECD-lönd alls ... 3,0 5,2 5,8 6,7 8,2 9,0 9,0
* Spá
Heimild: OECD