Vísbending - 25.01.1984, Blaðsíða 2

VÍSBENDING
2
spáir um 2,5% hagvexti í Svíþjóö (ár
en svipuðu atvinnuleysi, um 3,2% í
staö 3,5% í fyrra. í „yfirliti“ í Vfs-
bendingu 11. janúar s.l. er þó vitnað
í skýrslu iðnrekenda í Svíþjóð þar
sem spáð er 1,6% framleiðsluaukn-
ingu f ár.
Bandaríkin
í Bandaríkjunum varð einnig mjög
mikil aukning á atvinnuþátttöku
kvenna á síðasta áratug en jafnframt
bættust stórir árgangar, fæddir á
sjötta áratugnum, í hóp vinnufærra
manna. Á síðasta áratug óx atvinnu-
leysi og aukning á framleiðni (fram-
leiðslu á unna klst.) minnkaði og
verðbólga jókst mikið. Svo virðist
sem ofannefnd atriði séu að snúast
við aftur. Atvinnuleysi minnkaði úr
10,4%, því mesta á árunum eftir
stríð, í 8,4% frá desember 1982 til
nóvember 1983. Það hefur vakið
nokkra furðu meðal þeirra sem til
þekkja hve ör þessi minnkun varð.
Áætlað er að þriðjungurinn af minnk-
un atvinnuleysisins sé vegna þess
að mannafli vaxi nú hægar en áður en
að tveimur þriðju hlutum vegna auk-
innar framleiðslu. Á síðasta áratug
fjölgaði vinnufærum Bandaríkja-
mönnum hraðar en þjóðinni í heild
en á næstu árum er búist við að vöxt-
ur mannafla verði hægari en fólks-
fjölgun að meðaltali. Þegar mannafli
vex hratt er mikið um nyliða í starfs-
liði fyrirtækja og við slíkar aðstæður
hægir á framleiðniaukningu. Eins og
fyrr segir er búist við að þetta snúist
við á næstu árum og er því búist við
meiri framleiðniaukningu en áður.
Hægari vöxtur mannaflans nú er tal-
inn stafa af því að árgangar sem
komast á vinnualdur eru nú minni en
áður. Auk þess er ekki um aukningu
á atvinnuþátttöku kvenna að ræða
lengur og margt eldra fólk sem missti
atvinnu sína á sfðustu tveimur til
þremur árum sækist ekki eftir vinnu
á ný. Samanlögð áhrif þessara þátta
gætu orðið til þess að atvinnuleysi
væri komið niður fyrir 8% 6. nóvem-
ber n.k., en þá eru forsetakosningar
eins og kunnugt er.
Aldursskipting og mannafli
Hér á landi fjölgaði ársverkum um
2,7% milli áranna 1981 og 1982, úr
108.255 í 111.230.11 Atvinnuþátttaka
var 77% árið 1982 en 78,0% árið
áður og jókst því um 0,6% jafnvel
þótt þjóðarframleiðsla sé álitin hafa
dregist saman um 2,0%. Framleiðni
hefur því dregist saman milli ofan-
greindra ára. Með atvinnuþátttöku er
átt við hlutfallið milli fjölda þeirra sem
störfuðu meira en 13 vikur á ári og
voru á aldrinum 15 til 74 ára og heild-
arfjölda manna á þessu aldursbili.
Hér er um að ræða mikla aukningu
mannafla og því fróðlegt að vita
hvaða aukning mannafla er í vænd-
um á næstu árum.
í riti Framkvæmdastofnunar, Mann-
fjöldi, mannafli og tekjur,21 er að finna
yfirlit um mannafla (fólk á aldrinum 16
til 69 ára) frá 1940 til 1980 og fram-
reikning til ársins 2000 eftir gefnum
forsendum. Fram kemur að mesta
aukning mannaflans var um miðjan
síðasta áratug, 2,2% að meðaltali á
ári, en síðan hefur nokkuð dregið úr
fjölgun manna á aldrinum 16-69 ára,
í um 1,5% 1980 og um 1,4% um
miðbik þessa áratugar. Reikningar
þessir eru miðaðir við fastar forsend-
ur um þátttökuhlutföll en Ijóst er að
atvinnuþátttaka getur breyst veru-
lega eftir aðstæðum og þjóðfélags-
háttum. í reikningunum þarf einnig
að byggja á frjósemistölum og dánar-
líkum. Dánarlíkur breytast hægt og
því er lítil skekkja fólgin í því að nota
tölur síðust þekktra ára. [ framreikn-
ingi mannaflans sem hér er sýndur er
gert ráð fyrir að sama frjósemi og á
árinu 1978 haldist til aldamóta. í
„Mannfjölda, mannafla og tekjum"
er einnig reiknað annað tilvik og þá
gert ráð fyrir að frjósemi fari lækkandi
allt tímabilið til aldamóta. Þar sem
fólk telst ekki í hópi vinnufærra
manna fyrr en um 16 ára aldur kemur
þó frjósemisskekkja reikninganna
ekki að sök fyrr en um eða eftir 1995.
Því virðist Ijóst að mannafli eykst
hægar á næstu árum en fyrr, en slík
þróun léttir þörfina á nýjum atvinnu-
tækifærum og, eins og fyrr var rakið,
skapar almennt aðstæður til aukinnar
framleiðni.
1) Vinnumarkaðurínn 1982. Framkvæmdastofnun rfkislns, áætlanadeitd, desember 1983.
2) Mannfjöldi, mannafli og tekjur. Framkvæmdastotnun rikisins, áætlanadeild, júlí 1981.
Mannaflinn 1940 til 1980 og framreikningur til ársins 2000
Mannafli Meðalaukningfrá fyrra ári Meðalaukning frá fyrra ári I %
1940 52.200 - _
1950 61.300 900 1,6
1960 69.600 800 1,3
1965 77.100 1.600 1,4
1970 83.900 1.400 1,7
1975 93.200 1.900 2,2
1980 100.482 1.500 1,5
1985 107.780 1.500 1,4
1990 114.461 1.300 1,2
1995 120.440 1.200 1,1
2000 126.232 1.200 1,1
Heimild: Framkvæmdastofnun ríkisins
Fæðingartíðni
1950 60 70 80 90
’. konu
Sviþjóð

1950 60 70 80 90