Vísbending - 26.04.1984, Blaðsíða 2

VÍSBENDING
2
Vaxta- og myntskipti______________________
Aukin hagræðing í lántökum með skiptum
Að nýta lánstraust
Frá því hefur verið greint áður í Vís-
bendingu að svokölluð skipti
(„swaps") hafa færst mjög í vöxt á
lánamarkaði síðustutvö árin. Heldurer
þó fátítt að þeir sem gera slíka samn-
inga fáist til að greina frá þeim en hér er
lýsing á einum slíkum samningi. Sagt
er að slíkir samningar séu daglegt
brauð hjá þeim bönkum og fjármálafyr-
irtækjum sem sérhæfa sig í skiptum.
Þeir sem eiga hlut að skiptasamningi
þeimsem hérergreintfráeru Evrópu-
ráðið (Council of Europe’s Resettle-
ment Fund), ástralskurbanki (National
Australia Bank), bandarískur fjárfest-
ingarsjóður (ónafngreindur) og kaup-
endur skuldabréfa í Sviss, Bandaríkj-
unum og víðar . Um samn-
ingsgerðina sá fjármáladeild Salomon
Brothers. Tilgangur með vaxta- eða
myntskiptum er að nýta til fulls það
lánstraust sem hver aðili að skipta-
samningi nýtur, þ.e. hver lántaki tekur
lán þar sem hann getur fengið það með
bestum kjörum. Sé það í annarri mynt
og með annars konar vöxtum en hann
kysi helst er bætt úr því með skiptum.
Skipt á dollurum og
svissneskum frönkum
Upphaf þessa skiptasamnings var
að Evrópuráðið („Resettlement Fund“,
aðsetur í París) hafði hug á að taka lán
með lágum föstum vöxtum - t.d. með
því að gefa út skuldabréf í svissnesk-
um frönkum á Euromarkaði. En Evr-
ópuráðið hafði áður tekið mikil lán á
þeim markaði og óttaðist að frekari
útgáfa skuldabréfa þar yrði til þess að
hækka vextina á bréfunum (auka af-
föllin). Ástralski bankinn gat hins vegar
hæglega gefið út skuldabréf á þessum
markaði og selt þau á hagkvæmum
kjörum þar sem hann naut tilskilins
trausts kaupenda bréfanna - en bank-
inn vildi lán í dollurum með breytilegum
vöxtum (til að jafna á móti öðrum
eignum og skuldum) en ekki í svissn-
eskum frönkum með föstum vöxtum.
Hér komu Salomon Brothers til sög-
unnar og stungu upp á skiptum. Við-
skiptunum má skipta í fjóra hluta.
Fyrsti hluti. Salomon Brothers
önnuðust sölu skuldabréfa í dollurum
með föstum vöxtum. Útgefandi var
Evrópuráðið, fjárhæð 43,5 milljónir
dollara.
Annar hluti. Credit Suisse sá um
útgáfu skuldabréfa í Sviss fyrir ást-
ralska bankann. Bréfin voru til 10 ára,
fjárhæð 100 milljónir svissneskra
franka, fastir vextir 5%%.
Þriðji hluti. Salomon Brothers sáu
um vaxta- og myntskipti þar sem skipt
var á dollurum og svissneskum frönk-
um. Evrópuráðið fékk svissneska
franka og ástralski bankinn fékk doll-
ara og einnig var skipst á vaxta-
greiðslum.
Fjórði hluti. Vaxtaskipti, þar sem
skipt var á föstum dollaravöxtum
ástralska bankans og breytilegum
vöxtum tengdum Libor; bandaríski
fjárfestingarsjóðurinn yfirtók fastar
vaxtagreiðslur í staðinn.
Aukin hagkvæmni fyrir alla
Þegar upp var staðið hafði hvor lán-
taki um sig (ástralski bankinn og Evr-
ópuráðið) fengið lán í þeirri mynt og
með þeim vaxtakjörum sem hann vildi
- en á lægri vöxtum en ef hann hefði
sjálfur tekið lán beint á viðkomandi
lánamarkaði. Jafnvel eftir að hafa greitt
álitlega fjárhæð fyrir samningsgerðina
er ekki ólíklegt að ástralski bankinn
hafi fengið lán í dollurum á vöxtum
undir Libor - sem hann getur síðan
lánað aftur með álagi. Algengt er í
skiptasamningum að banki eigi hlut að
máli og taki ábyrgð á greiðslum þótt
ekki hafi það verið í þeim samningi
sem hér var greint frá.
Margir skiptasamningar um þessar
mundir eru gerðir til að nýta hagkvæm
kjör á svissneska skuldabréfamarkað-
inum. En þeir sem fjárfesta í Sviss
þykja vandirað virðingu sinni og kaupa
ekki skuldabréf af hverjum sem er.
Þess vegna hafa þeir sem enn geta
gefið út skuldabréf með góðum kjörum
í Sviss getað orðið sér úti um mjög
hagstæð lán-t.d. í dollurum með vöxt-
um undir Libor - með því að skipta á
lánum í svissneskum frönkum með
föstum vöxtum og dollaralánum.
Vextir í Bandaríkjunum
án verulegrar vaxtalækkunar. Til
marks um þetta er eftirspurn einkageir-
ans eftir lánsfé í fyrra en hún var þá
meiri í hlutfalli við þjóðarframleiðslu en
yfirleitt á fyrsta ári eftir öldudal í efna-
hagslífinu (sjá töflu). Það er því ekki
svo að orsök misvægis á fjármagns-
markaði í Bandaríkjunum séeingöngu
lánsþörf Bandaríkjastjórnar. Misvægið
stafar ekki síður af því að með frjálsum
vöxtum og skattabreytingunum hafa
lántökur og fjárfesting verið gerðar
miklu hagkvæmari en áður en án þess
að sparnaðarhneigð eða -venjur í hag-
kerfinu hafi breyst að sama skapi. Til
að halda í horfinu hefur Seðlabankinn
ákveðið smávægilegar hækkanir á
Lántökur í Bandaríkjunum í hlut-
falli við verga þjóðarframleiðslu.
Fyrstu ár í hagsveiflu eftir öldudal.
Banda- Ein- Einka
Alls ríkja- stök geiri
(%) stjórn rlki
1958-59 . . . 10,9 2,0 1,2 7,6
1961-82 ... 10,3 2,2 1,1 7,0
1970-71 ... 14,3 2,9 1,6 9,8
1975-76 .. . 15,1 6,3 1,0 7,8
1980-81 . . . 17,4 4,7 0,5 2,2
Meðaltal . . . 12,9 3,1 1,1 8,6
1983 18,6 7,8 1,1 9,8
Heimild: Bandaríski seölabankinn, Financial
Times
forvöxtum en engan veginn nægilegar
til að koma á jafnvægi á fjármagns-
markaði og koma í veg fyrir vaxandi
halla í viðskiptum við útlönd og auknar
verðhækkanir síðar á þessu ári.
Dökkar horfur
Sé þessi greining rétt, þótt ekki væri
nema að hluta, eru horfurnar heldur
dökkar fyrir þær þjóðir sem skulda
mikið í dollurum. Af ofangreindum
ástæðum þolir bandarískt efnahagslíf
miklu hærri vexti en flestar aðrar þjóðir.
Sé þessi greining rétt verður að ger-