Vísbending - 16.05.1984, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
Verðbólgan_________________________
Verðurhún 10%, 13-14% eða29%?
í síðasta tbl. Vísbendingar var að finna eftirfarandi til-
vitnun í fylgiskjal 2 með frumvarpi til laga um ráðstafanir í
ríkisfjármálum, peninga- og lánsfjármálum 1984: „Vísi-
talan ernú talin hækka um 13-14% frá upphafi tilloka árs-
ins og verða 29% hærri að meðaltali á árinu en í fyrra.
Verðbólgan í árslok, mæld sem þriggja mánaða breyting
framfærsluvísitölu, virðistþógeta veriðinnan við 10%“.
Mun það hafa valdið lesendum nokkrum heilabrotum í
fyrstu hvernig verðbólga, sem alltárið erábilinu 10-14%,
getur valdið 29% hærra verðlagi í ár en í fyrra. Þetta skýr-
ist með því að líta á myndina.
Myndin sýnir framtærsluvísitöluna (1.1.1981 = 100)
dregna á lógariþmaskala. Einnig eru sýndar tólf mánaða
breytingar framfærsluvísitölunnar frá 1982 til 1984.
Láréttu línurnar sýna meðaltöl framfærsluvísitölunnar á
hverju ári. Á myndinni kemur skýrt í Ijós að það eru örar
verðhækkanir í fyrra sem aðallega valda því að verðlag í
ár verður (samkvæmt áætlun Þjóðhagsstofnunar) 29%
hærra en í fyrra. Tólf mánaða meðaltöl og breytingar
þeirra sýna mun hægari breytingar á verðbólgu heldur
aðrir skalar sem notaðir eru, t.d. tólf mánaða breytingar
(sem er hækkun til maí í ár frá maímánuði í fyrra, svo að
dæmi sé tekið) eða þriggja mánaða breytingar.
Framfærsluvísitalan (1.1.1981 = 100) er hér sýnd á lógariþmaskala. Lógariþmaskali er notaður til að sama
hækkun verðlags hækki vísitöluna jafnan um sama bil á myndinni. Dæmi: Ef vísitalan er 100 og hún hækkar
um 10% fer línan upp um 10 bil á myndinni. Ef vísitalan er 200 og hækkar um 10% færi línan upp um 20 bil
á myndinni ef venjulegur skali er notaður og hækkunin sýnist þannig helmingi meiri en í fyrra tilfellinu þótt í
bæði skiptin hafi verið um 10% hækkun að ræða, þ.e. sömu hlutfallslega hækkun. Ef lógariþmaskali er not-
aður veldur sama hlutfallsleg breyting jafnan sömu tilfærslu á myndinni.
von bráðar. Gefi þessar breytingar
eins góða raun og allt útlit er fyrir mun
norska stjórnin hafa í hyggju að draga
enn frekar úr höftum á peningamark-
aði.
Erlendir bankar í Noregi
Vegna breyttra viðhorfa nokkurra
ráðamanna hér á landi gagnvart starf-
semi erlendra banka hér var stuttlega
greint frá því f Vísbendingu 2. maí s.l.
að erlendum bönkum hefur nýlega
verið heimilað að opna útibú í Portú-
gal. i atkvæðagreiðslu í norskaþinginu
í janúar s.l. kom fram að meirihluti
þingmanna er því fylgjandi að erlend-
um bönkum verði heimilað að opna
útibú í Noregi. Búist er við að í byrjun
fái aðeins fáir bankar starfsleyfi. Fram
til þessa hafa sjö erlendir bankar starf-
rækt skrifstofur f Noregi og er að sögn
Financial Times ekki talið ólíklegt að
sumir þeirra hefðu áhuga á að opna
útibú. Tveir af þessum sjö eru sænskir
bankar, en hinir eru Bank of Nova
Scotia, Banque Nationale de Paris,
Chase Manhattan, Citibank og Manu-
facturers Hanover. Financial Times
hefur einnig greint frá því að Spare-
banken Oslo Akershus og Bank of
America muni hafa hug á samstarfi
þegar nýja löggjöfin um starfsemi er-
lendra banka í Noregi hefur verið sam-
þykkt.
Aukin samkeppni frá erlendum
bönkum hefur hleypt miklu lífi í banka-
starfsemi í Noregi. Norsku bankarnir
hafa raunar þegar þurft að spreyta sig
í samkeppni við alþjóðlega banka
vegna þess að í Noregi hefur verið
einn helsti markaður svokallaðra „suit-
case bankers", sem Islendingum eru
ekki með öllu ókunnir. Engu að síður er
búist við harðnandi samkeppni á öllum
sviðum bankamala, ekki síst í gjald-
eyris- og milliríkjaviðskiptum. Þá er
búist við að norskum bankamönnum
fari að berast atvinnutilboð frá erlendu
bönkunum og áhrifin á kjaramál þeirra
eru ekki talin geta orðið nema á einn
veg...
Þrír stærstu bankarnir í Noregi (og
hugsanlega fleiri) stefna nú markvisst
að því að færa út kvíarnar í milliríkja-
viðskiptum sinum. Þessir bankar eru
Den norske Creditbank, Cristania
Bank og Bergen Bank. Munu þeir eink-
um hafa í huga að veita aukna þjón-
ustu ásviði siglingaog í olíuviðskiptum
en þar hafa þeir mesta sérþekkingu.
Þá er jafnvel búist við auknu frelsi í
gjaldeyrisviðskiptum í kjölfar endur-
skoðunar á gjaldeyrislöggjöf Norð-
manna. Mikil breyting er því að verða
á viðhorfi Norðmannagagnvartalþjóð-
legum viðskiptum.