Vísbending - 06.06.1984, Blaðsíða 1

VISBENDING
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL
22.2 6. JÚNÍ1984
Svíþjóð
Launastefna á öðru ári skapar óvissu í efnahagsmálum
Gengisfellingar örvuðu
útflutning
Gengi sænsku krónunnar var fellt
um 10% í september 1981 og aftur um
16% í október 1982. Gengisbreytingar
þessar voru umdeildar á sínum tíma,
ekki aöeins meðal viðskiptaþjóða Svía
heldur einnig innanlands. Fyrstu
áhrifin voru tvímælalaust góð. Útflutn-
ingur jókst um 4,7% árið 1982, um
10% árið 1983 og búist er við um 7%
aukningu í ár.Ásamatímajókstlands-■
framleiðsla um 0,6% 1982, 1,75%
1983 og gert er ráð fyrir um 2,5-2,8%
hagvexti í ár.
Þessi velgengni Svía í útflutnings-
framleiðslu hefurþóenganveginn verið
án fórna. Launastefnan hefur verið ein
af meginstoðum í efnahagsstefnu
ríkisstjórnarinnar. í samkomulagi
stjórnvalda og launþegasamtaka voru
m.a. ákvæði um að launþegar skyldu
eignast hluta í atvinnufyrirtækjum
gegn því að kaupkröfum yrði stillt í hóf.
Samkomulagið fól í sér stofnun svok-
allaðra launþegasjóða. Fimm mán-
uðum eftir að heimilt varð að stofna
sjóðina hefurekki einneinasti tekið til
starfa. Samningar ýmissa hópa laun-
þega síðustu vikurnar hafa haft í för
með sér meiri launahækkanir en sam-
rýmst getur efnahagsáætlunum ríkis-
stjórnarinnar.
Kjaramál
Markmið stjórnvalda var að lækka
verðbólguna í 4% í árslok 1984. Verð-
bólga var um 10,5% bæði 1982 og
1983 en er nú 8 til 9%. í vor hafa launa-
hækkanir verið langt umfram það sem
stefna stjórnvalda leyfir. Launahækk-
anir í vor hafa verið á bilinu 6 til 11 % en
vegna launaskriðs gætu meðalhækk-
anir jafnvel orðið 4 til 5% hærri en
þessar tölur gefa til kynna. í mars
gengu þær sögur á gjaldeyrismarkaði
að Svíar ætluðu að hækka gengi krón-
unnar, ef til vill um 3 til 5%. En launa-
kostnaður í Svíþjóð (þ.e. „unit labour
cost“) hefur aukist meira en í flestum
samkeppnisríkjum. Talið var að
stjórnin hefði ætlað að fá launþega-
samtök til að stilla kröfum sínum í hóf
með þvi að hækka gengi krónunnar.
Líkurnar á gengishækkun eru nú ekki
taldar miklar í Svíþjóð og telja sumir
jafnvel að komið geti til lækkunar á
gengi sænsku krónunnar ef svo fer
sem horfir.
Ekki hefur dregið úr atvinnuleysi í
Svíþjóð þrátt fyrir mikla aukningu á
útflutningi og nokkurn hagvöxt. At-
vinnuleysi árið 1982 var 3,1% en um
3,5% árið 1983 og ekki búist við
minnkun í ár. Áætlað er að um
250,000 atvinnutækifæri hafi glatast (
Svíþjóð vegna þess að sænsk fyrirtæki
hafi hafið framleiðslu í öðrum löndum.
Umsvif ríkisins
Þær raddir gerast nú háværari sem
halda því fram að gengislækkanirnar
haustin 1981 og 1982 hafi ekki leyst
neinn vanda í sænsku atvinnulífi
heldur einungis ýtt vandamálunum á
undan sér. Víst er að hin miklu umsvif
ríkisins hafa fremur aukist en hitt. Um
það bil þriðjungur launþega starfar hjá
hinu opinbera. Fyrir þrjátíu árum voru
útgjöld ríkisins fjórðungur af þjóðar-
framleiðslu. Nú nema útgjöld hins
opinbera um 70% af þjóðarfram-
leiðslu. Erlendar skuldir Svía nema um
43 milljörðum dollara og eru um 77%
af þeim skuldir hins opinbera. Opin-
framhald á bls. 4
Efni:
Efnahagsmál I Svíþjóð 1
Framvirkur gjaldeyrismarkaður 2
Gjaldeyrisréttur 3
Töflur:
Gengi helstu gjaldmiðla 4
Gengi íslensku krónunnar 4
Gengi sænsku krónunnar
2,00
2,20
2,40
2,60
2,80
3,00
3,20