Vísbending - 27.11.1985, Síða 2

VISBENDING
2
Hlutabréfaviðskipti
Aukning hlutabréfaviðskipta í viðskiptalöndunum hefur bætt eiginfjárstöðu fyrirtækja
Markaðurinn í Noregi stækkarum
nærri 50% á 19 mánuðum
1 mörgum viðskiptalandanna hefur
orðið veruleg aukning á viðskiptum
með hlutabréf á síðustu árum. Ávöxt-
un hefur verið góð þar sem hluta-
bréfaverð hefur farið ört hækkandi.
Þá hafa stjórnvöld víða í nágranna-
löndunum reynt að hvetja almenning
til að taka þátt í hlutabréfaviðskiptum
með því að veita skattívilnanir á
margvíslegu formi. Þannig hafa
stjórnvöld leitast við að beina sparn-
aði inn á hlutabréfamarkað til að auð-
velda fyrirtækjum að afla sér eigin fjár
en um leið lækkar lánsfjárhlutfall
þeirra og skuldabyrði og fjármálin
verða sveigjanlegri. Meðfylgjandi
tafla sýnir stærð hlutabréfamarkaða í
nokkrum nágrannalandanna í mars
1984 og í ágúst 1985 í milljörðum
Bandaríkjadollara og hlutfallslega
aukningu.
Hlutabréfamarkaður í
viðskiptalöndunum
Stærö í milljöröum dollara
Mars Ágúst Hlutlallsleg
1984 1985 aukning, %
Bandaríkin 1587,5 1716,5 8,1
Bretland 208,3 249,1 19,6
Belgía 12,2 12,8 4,9
Danmörk 6,6 9,1 37,9
Frakkland 41,1 48,2 17,3
Holland 32,1 35,5 10,6
ítalla 21,8 27,1 24,3
Japan 537,5 675,4 25,7
Noregur 4,3 6,4 48,8
Spánn 12,6 15,1 19,8
Sviss 42,6 44,8 5,2
Svlþjóð 21,8 20,2 -7,3
Þýskaland 79,1 87,1 10,1
Af þessari töflu er ljóst að verulegt fé
hefur streymt til hlutabréfakaupa í ná-
grannalöndunum. Fyrirtæki hafa þann-
ig getað aflað sér eigin fjár með sölu
hlutabréfa á innlendum markaði. Eins
og fyrr segir hafa stjórnvöld í nokkrum
löndum þar sem hlutabréfaviðskipti
voru ekki almenn gert sérstakt átak til
að örva sölu hlutabréfa. Tölur um mikla
aukningu á viðskiptum með hlutabréf í
samkeppnislöndunum hljóta að verða
til þess að menn spyrji sig hvort ekki fari
að verða hætta á að íslensk fyrirtæki
lendi í verri samkeppnisaðstöðu vegna
þess hve erfitt þau eiga með að afla sér
eigin fjár á innlendum markaði enn sem
komið er í samanburði við fyrirtæki í
nágrannalöndunum. Ef fé sem aflað er
til rekstrar er að mestu lánsfé verða
fjármál fyrirtækja ekki eins sveigjanleg
og æskilegast er þar sem jafnan verður
að greiða vexti af lánum hvemig sem
afkoman er. Af eigin fé er hins vegar
hægt að greiða lítinn arð þegar illa árar
en hærri arð þegar hagnaður er góður.
Hlutabréfamarkaður
viðskiptalandanna
í heiminum eru alls um 20 hluta-
bréfamarkaðir - ef þeir smærri og
brokkgengari eru ekki taldir með.
Markaður fyrir hlutabréf er lang-
stærstur í Bandaríkjunum, og nemur
verðmæti hlutabréfa þar um 1700
milljörðum dollara eða svipaðri fjár-
hæð og verðmæti hlutabréfa allra
annarra landa samtals. Næst á eftir
kemur Japan en verðmæti hlutabréfa
þar er aðeins liðlega þriðjungur af
verðmæti hlutabréfa í Bandaríkjun-
um. Markaðurinn í Bretlandi erþriðji
stærsti og Kanada kemur næst á eftir.
í hlutabréfatöflum Vísbendingar eru
upplýsingar um markaði 13 landa.
Þeir helstu sem ekki eru taldir með
eru markaðurinn í Kanada, Ástralíu,
Hong Kong, Singapore og Suður-
Afríku en þeim hefur verið sleppt
vegna tiltölulega lítilla viðskipta Is-
lendinga við þessi lönd og vegna fjar-
lægðarinnar.
Markaðir fyrir hlutabréf eru afar
ólíkir frá landi til lands. Á Hollandi og
Þýskalandi eru viðskiptin stöðug og
traust þar sem hlutabréf stórra fyrir-
tækja, banka og tryggingafélaga vega
þyngst. Þess má þó geta að á Hollandi
er mjög fjörugur hlutabréfamarkaður
utan kauphallarinnar (OTC markað-
ur). Annars staðar í Evrópu eru við-
skiptin líflegri. Nefna má Frakkland,
Spán, Ítalíu og Norðurlöndin en í öll-
um þessum Iöndum hafa orðið miklar
breytingar á hlutabréfaviðskiptum á
síðustu árum. Á Bretlandi standa við-
skipti með hlutabréf á gömlum grunni
en þar hafa stjórnvöld engu að síður
gert hvað mest til að hvetja almenna
sparifjáreigendur til þátttöku í við-
skiptum með hlutabréf.
Hvenær verður íslendingum
heimilt að kaupa erlend hlutabréf?
í flestum nágrannalandanna er nú
heimilt að kaupa erlend hlutabréf
jafnt og innlend. Litið er á kaup á
erlendum hlutabréfum sem sjálfsagða
viðleitni til að dreifa áhættu. Sparifé
manna á þá ekki allt undir atvinnulífi
heimalandsins sem auðveldlega getur
orðið fyrir áföllum heldur er það að
hluta til ávaxtað í fyrirtækjum í ná-
lægum löndum. í samkeppnislöndun-
um hefur það ekki verið talin rök-
semd gegn frjálsum viðskiptum með
erlend hlutabréf að sparnaður rynni
að hluta úr landi og minnkaði þar með
möguleika til fjárfestingar í innlendu
atvinnulífi. Þvert á móti hefur það
verið talið mikilvægt að gæta þess að
sparnaður landsmanna sé ávaxtaður á
bestan mögulegan hátt. Heill þjóðar í
framtíðinni verður ekki betur tryggð
öðruvísi. Þessi sjónarmið eiga raunar
hvergi betur við en einmitt hér á landi.
Allt fé íslenskra lífeyrissjóða er bund-
ið í íslensku atvinnulífi og ávöxtun
sjóðanna þegar lengra er litið er því
algerlega komin undir hagvexti á ís-
landi. Ætti annar 240 þús. manna
hópur en íslendingar hlut að máli hér
þætti þetta fásinna. Alls staðar annars
staðar þætti sjálfsagt að slíkur hópur
ávaxtaði sparnað sinn að hluta í at-
vinnutækjum annarra þjóða til að
dreifa áhættu og tryggja að ávöxtun
verði ekki lélegri en gengur og gerist
annars staðar. íslendingar snúaþessu
alveg við. Okkar eigin sparnaður er
hvergi fjárfestur nema á Islandi og að
auki tökum við að láni sparnað ann-
arra þjóða á þeirra lánskjörum til að
auka enn við fjárfestingu og áhættu
okkar hér.
Alþjóðleg viðskipti með hlutabréf
Það færist nú í vöxt að alþjóðleg
fyrirtæki selji hlutabréf sín á Euro-
markaði, þ.e. á alþjóðlegum markaði
utan hefðbundinna kauphalla. Með
þessum hætti eru viðskipti með hluta-
bréf stærstu fyrirtækja í reynd að
verða alþjóðleg og ekki lengur bundin
hlutabréfamarkaði í heimalandi við-
komandi fyrirtækis. Með tölvuvæð-
ingu og samtengdu fjarskiptaneti má
nú heita að markaður fyrir hlutabréf
stærstu fyrirtækja sé opinn allan sól-
arhringinn. Stórfyrirtækin notfæra
sér þessa nýju möguleika til að afla sér
fjár þar sem það er ódýrast á hverjum
tíma. Um leið opnast fleiri möguleik-
ar til að ávaxta sparifé í hverju landi.
Auðvitað kalla nýjungar í viðskiptum
á nýjar venjur og siði og veldur það
víða nokkrum áhyggjum að þessi al-
þjóðlegu viðskipti eru utan kauphalla
þar sem viðskipti hafa átt sér stað eftir
settum reglum um áratugaskeið.
Þessar tæknibreytingar hljóta þó enn
að ýta undir að Islendingar skoði sinn
hug til þess hvort einangrun fjár-
magnsmarkaðar landsins tryggi best
hagsæld í framtíðinni.