Vísbending - 07.05.1986, Blaðsíða 1

VÍSBENDING
VIKURIT UM ERLEND VIÐSKIPTI OG EFNAHAGSMÁL
18.4 7. MAÍ1986
Sparnaöur íslendinga og skattlagning hans
Þörf á aðgerðum stjórnvalda til að beina sparnaði fólks beint til atvinnulífsins
Grein þessi er síðust af þremur um sparnaö og skattlagningu. Fjallaði sú fyrsta
aðallega um sparnað i lífeyriskerfinu en önnur um bankakerfið. Eins og fram
hefur komið er afar erfitt að átta sig á hvert nýr sparnaður þjóðarinnar rennur
vegna þess hve lítið er um hagtölur sem lúta beint að sparnaði. Á þessu ári
gæti þjóðhagslegur sparnaður, þ.e. sá hluti þjóðartekna sem ekki er eytt til
neyslu, numið um 22 milljörðum króna. Ekkert er vitað um hve nýr sparnaður
almennings er stór hluti þessarar fjárhæðar en víst er að tiltölulega lítill hluti
þess fjár rennur beint til fyrirtækjanna þar sem nýting hans er best. Aðrar
þjóðir hafa snúist gegn þeim vanda með því að beita sköttum og náð afar
góðum árangri. Á bls. 3 er sagt frá lagasetningu í Belgíu til að örva hlutabréfa-
viðskipti. íþessari grein er rökstutt að íslendingar komist ekki hjá því að gera
slíkt hið sama vilji þeir halda samkeppnisstöðu sinni á alþjóðlegum vettvangi.
Allirhefðu hag afþví að beina sparnaði fólks beint til fyrirtækjanna: Sparifjár-
eigendur, fyrirtækin og ríkissjóður. Við bætum lifskjörin mest þegar fyrir hendi
ersem beinust leið frá sparifjáreigendum þangað í atvinnulífinu sem arðsemin
er best.
íslenskur sparnaður
og bandarískur
Það hefur verið sagt um Banda-
ríkjamenn að þeir „nýti“ sparnað sinn
öðrum þjóðum betur. Fáar þjóðir
leggja minni hluta tekna sinna fyrir en
Bandaríkjamenn, en sparnaður þeirra
nemur 5—6% af ráðstöfunartekjum.
Af því fé rennur þó stærri hluti en
víðast annars staðar beint til atvinnu-
lífsins, annaðhvort með kaupum á
hlutabréfum, beinum framlögum til
atvinnurekstrar (oft til eigin fyrir-
tækja) eða með kaupum á skulda-
bréfum fyrirtækja.
Margt bendir til þess að hið gagn-
stæða gildi um íslendinga. Sparnaður
okkar er engan veginn lítill sem hlut-
fall af þjóðartekjum og hefur löngum
verið með því hæsta sem gerist meðal
annarra þjóða. En óvíða rennur minni
hluti þjóðhagslegs sparnaðar beint til
atvinnulífsins. Vafalaust skilar veru-
legur hluti nýs sparnaðar sér til fyrir-
tækjanna fyrr eða síðar en oftast í
gegnum sjóði eða banka. Hér er ekki
verið að hafa á móti slíkum þjónustu-
stofnunum sérstaklega. En við þær
aðstæður sem íslendingar hafa búið
síðustu áratugina hafa þær ekki
gætt hagsmuna sparifjáreigenda sem
skyldi og um leið hefur það kostað að
peningarnir hafa ekki náð þangað í
atvinnulífinu sem arðsemin er mest.
Milliliðirnir hafa komið í veg fyrir að
stjórnendur fyrirtækjanna séu ábyrgir
beint gagnvart eigendum fjárins og
hafa þannig slævt það aðhald sem fæst
þegar sparifjáreigandinn gætir sjálfur
sinna eigin hagsmuna.
Vaxtafrádráttur eða vægari
skattlagning tekna í atvinnurekstri
Skattlagning fyrirtækja á íslandi er
með þeim hætti að öll fjármagnsgjöld
eru frádráttarbær frá tekjum fyrir
skatt. Skattlagning tekna í atvinnu-
rekstri er hins vegar mikil og greiddur
arður er ekki frádráttarbær nema að
vissu marki. Afskriftareglur eru með
þeim hætti að tekjuskattur vegna arð-
bærrar fjárfestingar greiðist hér oftast
fyrr en tíðkast víða annars staðar
(flýtifyrning er ekki heimiluð nema í
undantekningartilfellum). Hvað
varðar hvatningu til að vinna, græða
og bæta lífskjörin munar þó ef til vill
mest um það að söluhagnaður eða
gróði er skattlagður að fullu. í við-
skiptalöndunum er söluhagnaður eða
verðmætisaukning víðast skattlögð
með lægra hlutfalli en aðrar tekjur
enda augljóst að öðru vísi er hvatinn
til að auka framleiðni og auka tekjur
drepinn niður eða deyfður. Á þetta
hefur verið lögð áhersla í framboðs-
hliðarhagfræðinni en kjarni hennar er
að fjarlægja skuli eða koma í veg fyrir
allt sem dregið getur úr áhuga manna,
kjarki eðaieldmóði, til að vinna og
skajra verðmæti.
Oþarft er að rekja hér ókosti hás
lánsfjárhlutfalls í rekstri og kosti þess
að búa við sterka eiginfjárstöðu og
gildir það raunar jafnt um fjölskyldur
sem fyrirtæki. Ekki verður þó annað
sagt en að skattlagning fyrirtækja og
sparnaðar einstaklinga sé öll á þann
veg að hagkvæmara sé að skulda og
tapa eða græða ekki mikið en treysta á
eigið fé, mikinn hagnað og verðmæt-
isaukningu. Engar tölur eru handbær-
ar um það hve miklum tekjum ríkis-
sjóður verður af vegna fjármagns-
gjalda af lánum í atvinnurekstri. Par
er um verulegar fjárhæðir að ræða.
Þess vegna er mikið svigrúm fyrir
hendi til að draga úr skattlagningu á
tekjur af atvinnurekstri, hvort sem er
hjá fyrirtækjunum sjálfum eða eig-
endum. Lánsfjárhlutfall lækkar eftir
því sem eiginfjárstaða fyrirtækjanna
styrkist og við það minnkar tekjutap
ríkissjóðs vegna vaxtakostnaðar af
lánum. Frá þessari óheillavænlegu
skuldastefnu sem innbyggð er í skatt-
Iagningu á tekjur af atvinnurekstri
hérlendis er þó ein undantekning en
það eru lögin nr. 9 frá 1984 sem nefnd
voru í fyrstu greininni í þessum flokki
(Vísbending 23. apríl sl.)
Efni: Sparnaður íslendinga ■
og skattlagning hans III Hvernig Belgar 1
fóru að 3
Töflur:
Eurovextir 4
Gengi helstu gjaldmiðla 4
Gengi islensku krónunnar 4