Vísbending - 07.05.1986, Blaðsíða 3

VlSBLiNDlNG
3
Hvernig Belgarfóru að: Tvíþætt lagasetning til að örva hlutabréfaviðskipti
Lögin frá 1982: „Monory“-hlutinn
og Cooreman-hlutinn
Efnahagsástand í Belgíu var ckki upp á
marga fiskana á árinu 1981. Mikill halli
var á opinberum rekstri og atvinnuleysi
var mikið. Bæði nafnvextir og raunvextir
voru háir, eins og raunar einnig í öðrum
löndum, og atvinnufyrirtæki voru að slig-
ast undan fjármagnskostnaði. Á árinu
1981 greip vinstrisinnuð stjórn í Belgíu,
sem þá átti skammt eftir af kjörtímabilinu,
til þess ráðs að auka mjög sölu ríkis-
skuldabréfa á innlendum markaði. Við
þetta hækkuðu vextir verulega og hluta-
bréf í kauphöllinnii hríðféllu í verði. I
byrjun desember 1981 er verið var að
mynda stjórn þá sem kennd var við
Martens V var vísitala hlutabréfaverðs í
belgísku kauphöliinni litlu hærri en þann
15. júní 1981 er hún varð lægst, 74,3
(1974=100). Sé tekið tillit til verðbólgu
frá 1974 kemur í ljós að raunvirði hluta-
bréfa náði ekki helmingi af verðgildi
hlutabréfa í árslok 1974. Við þessar að-
stæður var ógerningur fyrir fyrirtækin að
afla sér framtaksfjár með sölu hlutabréfa.
Ávöxtunin sem þurfti að bjóða til að
selja bréfin, eftir að tekið hafði verið tillit
til skatta, var svo mikil að hún var
langflestum fyrirtækjum um megn.
Skömmu síðar urðu stjórnarskipti.
Laust eftir miðjan ágústmánuð árið 1982
hafði vísitala hlutabréfaverðs í kauphöll-
inni í Brussel hækkað um 90% frá því sem
hún var lægst þann 15. júní 1981. Það sem
olli þessum snöru umskiptum var að hluta
batnandi efnahagsástand í umheiminum
og heima fyrir og vaxandi útflutningur
Belga, lækkandi vextir og aðhaldssamar
efnahagsráðstafanir nýju ríkissjórnar-
innar heima fyrir svo vænta mátti batn-
andi afkomu fyrirtækja, en þyngst vógu þó
ný lög sem sett voru um fjárfestingu í
hlutabréfum og sölu hlutabréfa. Raunar
var um tvíþætta lagasetningu að ræða,
svokallaðan Monory-hluta, sem á sér
hliðstæðu víða um lönd, t.d. í lögum nr.
9/1984 hér á landi, og Cooreman-lögin.
Monory-hlutinn, en þau lög eru einnig
kennd við ráðherrann sem einkum beitti
sér fyrir því að þau náðu fram að ganga, de
Clerck, tók gildi 9. mars 1982 en
Cooreman-lögin öðluðust gildi þann 30.
desember sama ár.
Monory-lögin
Lögin sem de Clerck beitti sér fyrir í
Belgíu voru sniðin eftir Monory-lögunum
frönsku sem tóku gildi í Frakklandi árið
1978. Tilgangur laganna og Cooreman-
laganna sem komu í lok ársins var þrí-
þættur. í fyrsta lagi að beina sparnaði
almennings beint til fyrirtækjanna. Það
var þannig gert hagkvæmt fyrir sparifjár-
eigendur að kaupa hlutabréf og fyrirtækj-
unum var gert kleift að afla sér framtaks-
fjár á innlendum markaði. Síðari mark-
miðin tvö voru almennara eðlis: að örva
fjárfestingu belgískra fyrirtækja og að
stuðla að styrkari fjárhagsstöðu fyrirtækj-
anna ,með aukningu eigin fjár á kostnað
lánsfjár.
í belgísku Monory-lögunum fólst að á
árunum 1982 til 1985 var skattgreið-
endum heimilað að draga 40 þús. belgíska
franka frá tekjum fyrir skatt hafi þeim
verið varið til kaupa á hlutabréfum sem
hlotið höfðu viðurkenningu stjórnvalda
og að auki 10 þús. franka fyrir hvern
heimilismann. Skattfrádráttur þessi er þó
því aðeins óendurkræfur að hlutabréfin
verði í eigu sama einstaklings í fimm ár.
Með setningu þessara Iaga var ekki síst
ætlun stjórnvalda að reyna að stuðla að
hækkun hlutabréfaverðs í kauphöllinni til
að fyrirtækjum yrði mögulegt að fara út á
markaðinn og gefa út ný hlutabréf. Þetta
tókst svo um munaði en raunar hafði
belgíska stjórnin þegar um áramótin
1981/1982 gripið til aðgerða til að örva
arðsemi í atvinnulífinu. Á árinu 1983
hækkaði hlutabréfaverð að jafnaði um
35% til viðbótar við hækkunina frá árs-
lokum 1981. í árslok 1984 var vísitala
hlutabréfaverðs (1974=100) í tæplega
180 stigum og hafði náð liðlega 230 í lok
árs 1985.
Cooreman-lögin
Þótt Belgar séu á einu máli um að ár-
angurinn af Monory-lögunum hafi verið
mjög góður er talið að Cooreman-lögin
hafi fengið enn meiru áorkað á belgískum
fjármagnsmarkaði. Cooreman hafði raun-
ar flutt frumvarp á þingi áárinu 1981 til að
hvetja fyrirtæki til að afla sér framtaksfjár
á innlendum markaði en það náði ekki
fram að ganga þá. Markmið iaganna frá
1982 var sérstaklega að auka framtaksfé
(eigið fé) fyrirtækja og einnig að örva
stofnsetningu nýrra fyrirtækja og þau giltu
aðeins árin 1982 og 1983. 1 lögunum vaf
heimild til útgáfu nýrrar tegundar hluta-
bréfa. Skattlagning þessara nýju hluta-
bréfa var hagstæðari en áður hafði tíðkast,
bæði fyrir fyrirtæki og fjárfestara, þegar
ákveðnum skilyrðum var fullnægt. Þessi
skattlagning gilti í 10 ár fyrir hlutabréf
sem gefin voru út árið 1982 en í 9 ár fyrir
hlutabréf sem gefin voru út árið 1983.
Eigendur þessara hlutabréfa fa greiddán
aukalegan arð, svonefndan „superdi-
vidend". Greiðist „aukaarður" þessi með
því fé sem fyrirtækjum sparast við það að
ekki er lagður tekjuskattur á 13% tekna af
hlutabréfaflokkum þessum. Áuk þess þarf
ekki að greiða af þeim tvo að'ra skatta sem
leggjast á almenn hlutabréf og skattur af
arðgreiðslum fyrirtækja („withholding
tax“) er 20% í stað 25% af almennum
hlutabréfum.
Árangurinn
Markmið belgískra stjórnvalda var, eins
og kom fram hér að framan, að beina
sparifé landsmanna í hlutabréfaviðskipti
7. mai 1986