Vísbending - 31.08.1988, Blaðsíða 4

VÍSBENDING
DANMÖRK:_______________________
Áætlun kynnt um að minnka ríkisum-
svif
Danska ríkisstjórnin hefur nú opin-
berað áætlun sína um að draga úr rík-
isumsvifum á næstu árum. Hún felur
m.a. í sér að opinberum starfsmönn-
um verði fækkað um 10.000 á ári á
næstu tíu árum. Þetta þýðir að um
aldamótin verði opinberir starfsmenn
um 600.000 í stað 700.000, sem er
fjöldi þeirra í dag. Mun ríkið hafa í
sinni þjónustu um þriðjung allra vinn-
andi manna um þessar mundir.
Ætlun stjórnvalda er hins vegar ekki
sú að draga úr opinberri þjónustu,
heldur á að mæta þessari fækkun með
aukinni framleiðni. Á framleiðni skv.
áætluninni að aukast um 2,5% á ári.
Skattbyrði á líka að minnka, en ekki er
samt búist við skjótum breytingum í
því sambandi. Skattar samsvara nú um
52% landsframleiðslunnar og ef áætl-
unin tekst ættu þeir að geta orðið fimm
prósentustigum minni í hlutfalli af
landsframleiðslu árið 2025. Engu að
síður yrði þetta stefnubreyting frá þró-
un undanfarinna ára, þar sem ríkisút-
gjöld hafa aukist að meðaltali um 1% á
ári.
Verðbólga fer fram úr áætlun
í upphafi ársins gerðu spænsk
stjórnvöld ráð fyrir um 3% verðbólgu
á öllu árinu. Nú er hins vegar ljóst að
þetta takmark mun engan veginn nást
þar sem verðlag hefur þegar hækkað
um 2,9% (á fyrstu sjö mánuðum árs-
ins). Á undanförnum tólf mánuðum
hefur verðbólga verið 4,6%, sem er
raunar aðeins minna en hún var á öllu
árinu í fyrra þegar hún var 4,8%.
Efnahagsmálaráðherrann, Pedro
Pérez, hefur viðurkennt að stjórnvöld
hafi orðið að lúta í lægra haldi í barátt-
unni gegn verðbólgu, en er hins vegar
bjartsýnn á að verðbólgan geti orðið
um 3,5% á árinu. Hann hefur jafn-
framt gefið í skyn að þessi verðbólgu-
vöxtur gefi tilefni til vaxtahækkana á
skammtímalánum, en á von á því að
vextir geti farið aftur niður innan tíðar
eins og raunar stjórnvöld hafa stefnt
að. Launin gætu hins vegar einnig
fylgt í kjölfar verðbólguvaxtarins því
að verkalýðsleiðtogar hafa sagt að
þessar nýju verðbólgutölur gefi tilefni
til endurskoðunar launasamninga sem
gerðir voru á grundvelli þriggja pró-
senta verðbólgu.
ERLEND
FREHBROT
ÁSTRALÍA:
eiginlegan marlað ^
um sam-
Það eru ekki bara Evrópulöndin og
lönd Norður Ameríku sem eru að
vinna að afnámi viðskiptahamla sín á
milli því nýlega gerðu Ástralía og
Nýja-Sjáland með sér samkomulag
um frjálsari viðskipti. Forsætisráð-
herrar landanna, Bob Hawke í Ástral-
íu og David Lange á Nýja Sjálandi,
hittust nýlega í Ástralíu og undirrituðu
þá samkomulag um að koma á sameig-
inlegum markaði landanna með vörur
og þjónustu ekki seinna en árið 1990.
Báðir eru ráðherrarnir forystumenn
verkamannaflokka, en hafa engu að
síður unnið ötullega að því á undan-
förnum árum að draga úr afskiptum
hins opinbera af atvinnulífinu.
Samkomulagið er í þrennu lagi. í
fyrsta lagi kveður það á um afnám
allra viðskiptahindrana með iðnaðar-
vörur og landbúnaðarvörur fyrir júlí
árið 1990, og ennfremur skuldbinda
löndin sig til að samræma lög sín um
samkeppni og ólögmæta viðskipta-
hætti. I öðru lagi er kveðið á um afnám
reglugerða og frekari skref í átt til
frjálsari viðskiptahátta, og í þriðja lagi
gerir samkomulagið ráð fyrir nánari
samvinnu á sviði eftirlits og stjórnun-
ar. Ennfremur liggur fyrir samkomu-
lag á milli ríkjanna um að þau grípi
ekki til styrkja sem skekkt gætu sam-
keppnisstöðu atvinnugreinanna og
raunar er styrkjastefnu sem stjórntæki
afneitað undir öllum kringumstæðum.
SQVETRIKIN:
Samvinnuíyrirtæki ryðja sér til rúms
Lykilatriði í umbótaáætlun Gor-
bachevs í efnahagsmálum Sovétríkj-
anna er áherslan á eflingu samvinnu-
rekstrar. Til að byrja með mætti þetta
rekstrarform tortryggni, en nú er ljóst
að það verður stöðugt vinsælla. Á að-
eins einu ári hefur fjöldi samvinnufyr-
irtækja vaxið úr 3.709 í 32.561 og sam-
anlögð velta hefur aukist úr 29
milljónum rúblna í rúmlega einn millj-
arð rúblna. Þá eru laun í þessum fyrir-
tækjum orðin að meðaltali allt að ein-
um og hálfum til tvisvar sinnum hærri
en gengur og gerist í ríkisfyrirtækjum.
Áberandi er að samvinnufyrirtækin
hasla sér völl á sviðum sem ríkisfyrir-
tækin hafa vanrækt. Á þetta einkum
við um ýmis konar heimilisþjónustu,
en þriðjungur þessara fyrirtækja sér-
hæfa sig í slíkri þjónustu. Þá eru mörg
þessara fyrirtækja í veitingahúsa-
rekstri og einhvers konar matvæla-
framleiðslu. Fastlega er búist við að
þetta rckstrarform eigi framtíðina fyr-
ir sér í Sovétríkjunum enda mikið upp
úr því lagt af Gorbachev. í síðasta
mánuði voru t.d. afgreidd ný lög um
samvinnufyrirtækin sem gerir þeim
kleift að reisa hús, leggja vegi, stunda
rannsóknarstarfsemi og kennslu.
BANDARlKIN:
Matvælaverd hækkar lyrr en búist var
við
Þegar þurrkarnir skullu á í Banda-
ríkjunum var viðbúið að uppskeru-
brestur af þeirra völdum leiddi til
hærra matvælaverðs. Samt var ekki
búist við að þessar hækkanir kæmu
fram af fullum þunga fyrr en einhvern
tíma á næsta ári. Annað kemur hins
vegar á daginn. í flestum greinum
matvælaiðnaðar hafa nú komið fram
töluverðar verðhækkanir á seinustu
vikum. Þannig hækkaði vísitala mat-
vælaverðs um 0,6% í júní o.g um 0,9%
í júlí. Er haldið að bændur haldi að sér
höndum með að setja framleiðslu sína
á markað í þeirri von að verð fari
hækkandi og það skýri þessar óvæntu
hækkanir að hluta til. Svo er því einnig
haldið fram að matvælaframleiðendur
séu að hækka ágóðahlut sinn eftir
mikla samkeppni og rýran hlut á und-
anförnum árum.
Ritstj. og ábm.: Finnur Geirsson.
Útg.: Kaupþing hf. Húsi Verslunarinnar,
Kringlunni 7.103 Reykjavík. Simi 68 69 88.
Umbrot og útlitshönnun: Kristján Svansson.
Prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki afrita með
neinum hætti svo sem með Ijósritun eða á
annan hátt að hluta eða í heild sinni án leyfis
útgefanda.