Vísbending - 07.09.1988, Blaðsíða 4

VlSBENDlNG
EVRÓPA:
Vextir fara almennt hækkandi í Evr-
ópulöndunum
Nýlega hækkaði v.þýski seðlabank-
inn vexti sína um hálft prósent eða upp
í 3,5% og í kjölfarið fylgdu mörg önn-
ur Evrópulönd. Svissneski seðlabank-
inn hækkaði sína vexti úr 2,5% í 3%,
austurríski seðlabankinn hækkaði
vexti úr 3,5% í 4%, ítalski seðlabank-
inn hækkaði sína vexti líka um hálft
prósent, eða upp í 12,5%, franski
seðlabankinn hækkaði vexti um 1/4%
eða upp í 7% og hollenski bankinn um
það sama eða upp í 4%. Áður hafði
breski seðlabankinn hækkað sína
vexti upp í 12% og hafa vextir þar þá
hækkað um hvorki meira né minna en
um fimm prósentustig frá liðnum
vetri.
Meginástæðan fyrir vaxtahækkun-
inni er gengisþróunin í sumar þar sem
dollarinn hefur verið að styrkjast
gagnvart evrópumyntunum. Að sögn
v.þýska seðlabankastjórans, Karl
Otto Poehl munu Þjóðverjar gera allt
sem í þeirra valdi stendur til að koma í
veg fyrir frekari lækkun þýska marks-
ins, sem hefur ekki bara lækkað gagn-
vart dollar heldur einnig gagnvart öðr-
um evrópugjaldmiðlum. Vaxtahækk-
unin kemur í kjölfar árangurslítilla að-
gerða seðlabanka til að stemma stigu
við hækkun dollars með kaupum á
gjaldeyrismörkuðum. Pað fór líka svo
að eftir vaxtahækkunina lækkaði doll-
ar úr 1,89 þýsk mörk í 1,86.
Að sögn Poehls er víðtæk samstaða
um þessar aðgerðir og munu Banda-
ríkjamenn t.d. hafa verið með í ráð-
um. Undirrót aðgerðanna er ójafn-
vægið í heimsviðskiptunum, sem
annars vegar birtist í miklum afgangi í
þýskum utanríkisviðskiptum og raun-
ar japönskum líka, og hins vegar í
halla á bandarískum utanríkisviðskipt-
um. Eðlilegasta leiðin til að leiðrétta
þetta misvægi er þá að gera bandarísk-
ar vörur ódýrari og þýskar og japansk-
ar vörur dýrari í gegnum gengisskrán-
ingu.
í þessum efnum hafa Bretar nokkra
sérstöðu, en þar hafa vextir farið sí-
hækkandi að frumkvæði stjórnvalda í
því skyni að draga úr mikilli þenslu þar
í landi. í þessu sambandi eru Bretar í
dálítilli klemmu vegna þess að háir
vextir stuðla að sterkara pundi, sem
aftur er ekki til þess fallið að draga úr
ört vaxandi viðskiptahalla.
ERLEND
FRÉUABROT
BANDARlKIN:________________________
Hækkandi vextir styrkja dollar, en
hversu lengi?__________________
Pað er ekki bara í Evrópu sem vextir
hafa hækkað að undanförnu því að
bandaríski seðlabankinn hefur fylgt
tiltölulega aðhaldssamri peninga-
stefnu á árinu og hækkaði t.d. vexti
sína um hálft prósent í síðasta mánuði,
upp í 6,5%. Líkt og í Bretlandi eru
þetta viðbrögð við þenslu í þjóðarbú-
skapnum, þar sem gróska hefur reynst
mun meiri í atvinnulífi en búist var við.
Um þetta vitna t.d. tölur um vaxandi
verðbólgu.
Hærri vextir eru til þess fallnir að
styrkja dollar en mikil óvissa ríkir nú
um það hversu lengi slík vaxtastefna
megnar að halda gengi dollars háu í
ljósi mikils viðskiptahalla. Ýmsir sér-
fræðingar eru þeirrar skoðunar að
seðlabankinn muni áfram halda vöxt-
um tiltölulega háum og jafnvel hækka
sína vexti í 7%. Þetta muni hins vegar
tæplega duga til að halda gengi dollar-
ans eins háu og að undanförnu. Að
mati tímaritsins “Euromoney Trea-
sury Report" mun dollarinn lækka aft-
ur gagnvart bæði þýsku marki og
japönsku yeni og í lok ársins verði 1,75
mörk í dollar og 127 yen.
Það er hins vegar langt í frá að um
þessa skoðun ríki einhugur á gjaldeyr-
ismörkuðum. Til eru þeir sem halda
því fram að styrkur bandarísks efna-
hagslífs sé svo mikill að þrátt fyrir mik-
inn halla á bæði viðskiptum við útlönd
og á ríkissjóði þá bendi allt til þess að
gengi dollars geti haldist tiltölulega
hátt eitthvað áfram. Fáir virðast samt
búast við að gengi dollars muni hækka
eitthvað að ráði frá því sem nú er,
nema ef vera skyldi þeir sem halda því
fram að kaupmáttarjöfnuður ráði
mestu um gengi. Samkvæmt þeirri
kenningu ætti dollar að vera mun
hærra skráður en hann nú er, þar sem
sams konar vörur fást talsvert ódýrar í
Bandaríkjunum en í Evrópu.
QECD:_______________________________
Hvaða land er ríkast?
Við könnumst við samanburð á lífs-
kjörum þjóða þegar t.d. borin er sam-
an landsframleiðsla á mann í dollurum
talið. Á þessum lista hafa íslendingar
oftast náð nokkuð langt og t.d. komist
inn á listann yfir tíu ríkustu þjóðirnar.
Tímaritið “Economist“ birti nýlega
lista yfir 20 OECD lönd (ísland ekki
þar á meðal) þar sem löndin eru borin
saman á þessum mælikvarða, þ.e. skv.
markaðsgengi, en einnig á öðrum
mælikvarða þar sem tekið er tillit til
mismunandi verðlags í löndunum. Er
þar komið gengi skv. hinum svonefnda
kaupmáttarjöfnuði sem minnst er á
hér á undan og er í rauninni öllu eðli-
legri mælikvarði á samanburð lífs-
kjara á milli landa. Hætt er við að við
myndum lenda eitthvað neðar á
þessum lista en við gerum á listanum
þar sem markaðsgengi er notað.
Þegar markaðsgengi er notað lenda
Svisslendingar í fyrsta sæti árið 1987
og síðan koma nokkur lönd í hnapp.
Þar eru lönd eins og Noregur, Dan-
mörk, Svíþjóð og Japan og fast á eftir
eru V.Þýskaland, Bandaríkin og Finn-
land. Síðan koma Kanada, Frakkland,
Luxemburg og Austurríki. Ef hins
vegar kaupmáttur er grundvöllur sam-
anburðarins þá breytist röðin all veru-
lega. Þá verða Bandaríkin í fyrsta sæti
Kanada í öðru sæti og Sviss í því
þriðja. Síðan koma Noregur, Lux-
emburg, Svíþjóð, V.Þýskaland, Dan-
mörk, Japan, Finnland og Frakkland,
í þessari röð. Neðst á listanum yfir
löndin tuttugu eru síðan Grikkland og
Portúgal, og breytir engu í því sam-
bandi hvor mælikvarðinn er notaður.
Ritstj. og ábm.: Finnur Geirsson.
Útg.: Kaupþing hf. Húsi Verslunarinnar,
Kringlunni 7.103 Reykjavík. Sfmi 68 69 88.
Umbrot og útlitshönnun: Kristján Svansson.
Prentun: Isafoldarprentsmiðja hf.
öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki afrita með
neinum hætti svo sem með Ijósritun eða á
annan hátt að hluta eða f heild sinni án leyfis
útgefanda.