Vísbending - 08.10.1992, Blaðsíða 2

íslenskir lífeyrissjóðir:
Hvers vegna
hlutabréf og
erlend
verðbréf?
Guðbjörn Maronsson
Lífeyrissjóðir annarra landa hafa í
flestum tilfellum fjárfest í margfalt fjöl-
breyttara safni eigna en lífeyrissjóðir hér
á landi. Sem dæmi þá hafa bandarískir
lífeyrissjóðir tvöfalt meira af eignum
sínum í fasteignum en þeir íslensku hafa
í hlutabréfum.
Lífeyrissjóðir annarra landa hafa valið
að kaupa hlutabréf af þeirri ástæðu að
þau hafa yfirleitt skilað betri ávöxtun en
skuldabréf. Ef litið er til Bandaríkjanna
þá skiluðu hlutabréf þar í landi að jafnaði
10,0% ársávöxtun á tímabilinu 1926 -
1988, en langtíma ríkisskuldabréf að
jafnaði 4,4%.Þetta þýðir að sá sem
fjárfesti íhlutabréfum íbyrjunársinsl926
hefði í lok ársins 1988 staðið uppi með
um 28 sinnum hærri upphæð en sá sem
fjárfesti í ríkisskuldabréfum á sama tíma.
Hlutabréf hafa skilað hærri ávöxtun en
skuldabréf þar sem þau eru áhættusamari.
Það sem gerir hlutabréf álitlegan fjár-
festingarkostfyrirlangtímafjárfestaeins
og lífeyrissjóði, er sú staðreynd að þó
arðsemi hlutabréfa geti verið verulega
sveiflukennd til skemmri tíma litið er
hún þvíjafnari sem litiðertil lengri tíma.
The Vanguard Group gerði athugun á
þessu í Bandaríkjunum og niðurstaðan
varð eins og sést á meðfylgjandi mynd.
Sá sem kominn er á eftirlaunaaldur og
hefur í hyggju að lifa af sínum eignum
þolir ekki sömu sveiflur í arðsemi og sá
sem er yngri. Þannig yrði þeim sem
kominn er á eftirlaunaaldurinn alls ekki
ráðlagt að fjárfesta eingöngu í hluta-
bréfum. Alll öðru máli gegnir um þann
sem enn er á besta aldri og enga þörf
hefur fyrir sinn spamað fyrr en eftir 30 til
50 ár. Sá fjárfestir skyldi einmitt fjárfesta
í hlutabréfum, erlendum verðbréfum og
þeim eignum sem hann yfirleitt telur
líklegar til að skila góðri ávöxtun til
lengritímalítið. Sjóðsfélagarííslenskum
lífeyrissjóðum eru flestir á miðjum aldri.
Islenskir lífeyrissjóðir ættu því
skilyrðislaust að fjárfesta í innlendum
hlutabréfum og því meir sem sjóðs-
félagamir eru yngri að árum.
Ef íslenskir lífeyrissjóðir vilja auka
arðsemi eigna sjóðanna með því að kaupa
innlend hlutabréf ættu þeir skilyrðislaust
einnig að kaupa erlend verðbréf. Stærð
r
ISBENDING
Ávöxtun hlutabréfa miðað við mislangan eignarhaldstíma

V___________________________________J
erlendra verðbréfamarkaða er ein og
sér fullgild ástæða til þess. Samanlögð
stærð erlendra hlutabréfamarkaða í lok
ársins 1989 er talin hafa numið 560.000
milljörðum króna. Ef stærð íslenska
hlutabréfamarkaðarins ernú áætluð um
35 milljarðar króna þá þýðir það að
99,99% af þeim fjárfestingartækifærum
sem fjárfestar hafa völ á liggja í
erlendum hlutabréfum. Það sama er að
segja um erlend skuldabréf. Þetta þýðir
að von fjárfesta um háa ávöxtun liggur
að 99,99% hluta úti í hinum stóra heimi.
Erlend verðbréf eru áhættusamari en
innlend þarsem þeim íýlgiróhjákvæmi-
lega gengisáhætta. Islensk hlutabréf
eru áhinn bóginn áhættusamari en erlend
sökum þess hversu íslenskur hluta-
bréfamarkaður er lítill að umfangi og
ófullkominn. Eitt einkenni virks fjár-
magnsmarkaðar er að kaupendur og
seljendur geta keypt og selt verðbréf
með litlum tilkostnaði, tiltölulega skjótt
og á verði sem er nálægt gildandi
markaðsverði. Þetta á almennt ekki við
um íslenskan hlutabréfamarkað.
Markaðsverð allra hlutabréfa sem
verslað er með á íslenskum hlutabréfa-
markaði var 39 milljarðar í lok mars.
Þá voru eignir lífeyrissjóðanna um 158
milljarðarkrónaoghefðuþeirekkiþurft
að ráðstafa nema fjórðungi af sínum
eignum til að kaupa þau öll. Það er því
nokkuð ljóst að lífeyrissjóðimir gætu
orðið mjög fy rirferðarmikl ir á íslenskum
hlutabréfamarkaði. Hins vegar er hætt
við að þeir gætu ekki keypt eða selt
mikið magn hlutabréfa á gildandi
markaðsverði og yrðu að sætta sig við
mun hærra verð við kaup og mun lægra
verð við sölu.
Islenskurhlutabréfamarkaðurerekki
aðeins lítill að umfangi, hann er líka
mjög ófullkominn að því leyti að
markaðsverðmæti tíu stærstu hluta-
félaganna samsvarar nálægt 80% af
markaðsverðmæti allra hlutabréfa á
markaðnum. Þegar svo fá fyrirtæki
bera uppi markaðinn er ljóst að
möguleikartil áhættudreifingar eru mjög
takmarkaðir. Fyrir lífeyrissjóði er
áhættudreifing mjög mikilvægt atriði og
þvískyldu hérlendirlífeyrissjóðirforðast
að fjárfesta um of í íslenskum hluta-
bréfum.
Meginmarkmiðið með því að eiga fjöl-
breytt safn eigna, þ.m.t. erlend verðbréf,
er að draga úr áhættu án þess að fóma
arðsemi. Forsenda þess að það sé hægt
er að fylgnin á milli hinna ólíku markaða
sé lág. A þessu hafa verið gerðar fjöl-
margar athuganir erlendis og ber þeirn
öllum saman um að nær enginn
verðbréfamarkaður sveiflast algerlega í
takt við annan. Það er engin ástæða til að
ætla að staðreyndin sé önnur varðandi
fylgni á milli íslenskra og erlendra
verðbréfa.
Fjárfestir sem kaupir einungis innlend
verðbréf tekur óþarfa áhættu. Honum
má líkja við þann sem einungis fjárfestir
í einni atvinnugrein heima fyrir. Ef
arðsemi hlutabréfa í öðrum atvinnu-
greinum er sambærileg getur sá keypt
fjölbreyttara safn eigna með því að fjár-
festa einnig í öðrum atvinnugreinum og
með því dregið úr áhættu án þess að
fórna arðsemi. Sama gildir um fjárfesti
sem einungis fjárfestir á heimamarkaði.
Hann getur fjárfest í fleiri löndum og
dregið úr áhættu án þess að fóma arðsemi.
Ástæðaþessaer auðvitað sú að líklegter
að verð á einum markaði hækki á sama
tíma og verð á öðrum lækkar.
Verð á íslenskum hlutabréfum hefur
hækkað mikið á síðustu árum. Það er
nokkuð ljóst að erfitt hefði verið að ná
svipaðri ávöxtun með því að kaupa erlend
verðbréf yfirleitt. Það sem mestu máli
skiptir þó er að til lengri tíma litið ættu
íslenskir lífeyrissjóðir að geta dregið
verulega úr áhættu af því að eiga safn
áhættusamra bréfa, án þess að fóma
arðsemi, með því að kaupa erlend verð-
bréf og ekki bara innlend.
Höfundur hefur lokið
meistaraprófi ífjármálum
I
2