Vísbending - 04.04.1997, Blaðsíða 3

ISBENDING
1)

Avegum Evrópsku peningamála-
stofnunarinnar EMI er nú unnið að
nýju greiðslumiðlunarkerfi fyrir
evró. Kerfi þetta á að tengja saman greiðslu-
miðlunarkerfiíhverjulandiog stuðlaþannig
að millinkjaviðskiptum. Helstamarkmiðið
með TARGET, en nafnið er skammstöfun
á Trcms-Europecm Automated Real-Time
Gross Settlement Ex-
press Ticmsfersystem,
er hafa sameiginlegt
kerfi til að hægt sé að
tryggja framgang pen-
ingamálastefnu ESB.
Kerfið mun tengja
saman samtíma-brútt-
unar-greiðslukerfi |
(SGB-kerfi) ríkja sem |
taka upp evró. Upp- =
gjörsreikningar þátt-
takenda (fjármála-
stofnana) verða í
seðlabanka viðkom-
andi lands. Kerfið
verður sérstaklega
hannað fyrir stórar
greiðslur en þó verða ekki sett fjárhæða-
mörk. Ekki er talið ásættanlegt vegna áhættu
að tengja nettunarkerfi við TARGET. Gert
er ráð fyrir að tvenns konar aðild verði að
kerfinu, full aðild seðlabanka þeirra ríkja
sem taka upp evró og aukaaðild annarra
ríkja. Ekki hafa verið teknar ákvarðanir um
hvernig fyrirkomulagi aukaaðildar verður
háttað. A myndinni hér á síðunni er sýnt
hvernig TARGET kerfið er hugsað. Unt er
TARGET
að ræða samskiptanet sem tengir saman
SBG-kerfi í mismunandi löndum. Fjár-
málastofnanir í einstökum löndurn
tengjast SBG-kerfi viðkomandi lands
og hafa reikninga í seðlabanka þess
lands. Evrópski seðlabankinn sem tek-
ur við af EMI mun geta sett af stað
greiðslur eða móttekið greiðslur vegna
TARGET kerfið
Innlend SBG kerfi
Target
Tengikerfi
Innlend SBG kerfi
SBG
SBG ^
1) Biðröð og lausafjárstýringu er hægt að bjóða sem virðisaukandi þjónustu sem
boöin yrði ísumum SBG kerfum.
peningamálaaðgerða. Nauðsynlegt er
að samræma ýmis tæknileg atriði
vegna hins nýja kerfis. Einnig þarf að
samræma opnunartíma viðskiptastofn-
ana í viðkomandi löndum því að lönd
innan ESB spanna tvö tímabelti. Einn-
ig eru mismunandi hefðir í sumum
þessara Ianda um opnunartíma banka-
stofnana. Miðað er við að kostnaður
við rekstur og uppbyggingu greiðslu-
miðlunarkerfa sé að fullu borinn af þátt-
takendum en víða hefur það tíðkast að
hið opinbera hafi ljóst eða leynt greitt
niður kostnaðinn við slík kerfi. Nauð-
synlegt er að samræma lagaramma þann
sem snýr að rekstri og uppgjörum í
greiðslumiðlunarkerfum. Meðal þeirra
atriða sem eru hvað mikilvægust er að-
gengi að greiðslu-
miðlunarkerfum.
Aðgengi erlendra
fjármálastofnana
hefur víða verið við-
kvæmt mál en sam-
kvæmt túlkun á
Rómarsáttmálanum
er óheimilt að mis-
muna fj ármálastofn-
unum eftir þ ví hvers
lenskar þær eru svo
fremi sem þær upp-
fylla þau skilyrði
sem viðurkennd em
í ESB. Við lands-
kerfi einstakra landa
er síðan hægt að
bæta öðrum kerfurn s vo sem biðraðakerf-
um eða lausafjárstýringarkerfum. Þörfin
fyrir biðraðakerfi byggist á því að þau
tilvik geta komið upp að aðili setur af
stað greiðslu vegna þess að hann á von á
að honum hafi borist greiðsla annars
staðarfrá. Ef sú greiðslahefurekki borist
og ekki er nægjanleg innstæða fyrir hendi
þáergreiðslubeiðni hafnað. Biðraðakerfi
minnka umstangið við slík viðskipti.
Greiðslumiðlunarkerfi í vanda
Þótt það hafi ekki alltaf farið hátt þá
hefur stundum reynt nokkuð á
greiðslumiðlunarkerfi víða um
heim. Hér fyrir neðan eru rakin þekktustu
dæmin.
Gjaldþrot Herstatt-
bankans
Herstatt-bankinn var virkur á gjald-
eyrismörkuðum. Bankanum var lok-
að 26. júní 1974 á miðjum degi en þó
eftir að millibankamarkaðnum í Þýska-
landi var lokað. Aður en lokun var til-
ky nnt höfðu nokkrir mótaðilar greitt óaft-
urkræfar greiðslur í þýskum mörkum til
bankans vegna gjaldeyris í Bandaríkja-
dölum sem von var á síðar um daginn.
Klukkan var 10.30aðmorgniíNew York
þegar tilkynningin barst um lokun bank-
ans. Þá stöðvaði viðskiptabanki hans í
New York allar greiðslur í Bandaríkja-
dölum af reikningum bankans í New
York. Því töpuðu þeir bankar sem höfðu
lagt út þýsku mörkin allri upphæðinni.
Einnig voru bankar sem höfðu gert fram-
virka samninga við Herstatt-bankanum og
töpuðu þeir því sem út hafði verið lagt.
Erfiðleikar Drexel
Burnham Lambert
IFebrúar 1990 varð fjármálafyrirtækið
Drexel Burnham Lambert (DBL) gjald-
þrota. Upphaflega má rekja það til alvar-
legra lausafjárerfiðleika. Englandsbanki
varð að taka að sér milliliðshlutverk til
að milda áhrifin á fjármálamarkaðnum.
Áður en til gjaldþrots kont var vitað um
erfiðleikana og tók þá að bera á tregðu
aðila á markaðnum að eiga viðskipti við
dótturfyrirtæki DBL sem starfaði aðal-
lega á gjaldeyris- og gullmörkuðum.
Dótturfyrirtækið tók einnig að óttast um
afhendingu á þeim vörum sem það var að
borga fyrir. Á endanunt tók Englands-
banki að sér mi 11 i 1 iðshl utverk ti 1 að forðast
baklás. Mótaðilar DBL greiddu inn á
reikninga í Englandsbanka þann gjaldeyri
sem DBL hafði keypt en færslan fór ekki
fram fyrr en DBL hafði greitt inn á sér-
stakan reikning hjá Englandsbanka sem
síðan lauk viðskiptunum. Þetta atvik átti
sér stað jafnvel þótt dótturfyrirtækið væri
ekki gjaldþrota. Móðurfyrirtækið náði að
greiða alla útistandandi samninga dóttur-
fyrirtækisins.
Gjaldþrot BCCI
Þann 5. júlí 1991 var BCCI bankinn
tekinn til gjaldþrotaskipta. Meðal
þeirra sem töpuðu á gjaldþrotinu var
banki í London sem tveimur dögum áður
hafði keypt dollara fyrir pund af BCCl.
Greiðslan á pundum fór frant 5. júlí og 4.
júlí hafði BCCI sent fyrirmæli til við-
Framhald á baksíðu
3