Vísbending - 04.04.1997, Blaðsíða 4

V
ISBENDING
Hagtölur
Hagvöxtur
róun hagvöxtar er einn besti mæli-
kvarðinn við samanburð á samkeppn-
isstöðu einstakra ríkja. Þessi mælikvarði
er þó vandmeðfarinn og veldur þar margt.
Mæliaðferðir verða að vera svipaðar,
tímabil mælingar verður að vera nokkuð
langt til að draga úr áhrifum óreglulegra
þátta og einnig verður að taka mið af upp-
hafsstöðu viðkomandi ríkja. Þannighefur
ríki þar sem landsframleiðsla á h vern ein-
stakling er lág meiri möguleika á vexti
en annað ríki þar sem landsframleiðslan
erhááhvern einstakling. Nýlega varbirt
í Financial Times tafla um hagvöxt á
tímabilinu 1979 - 1994. Þar er greinileg
fylgni milli mikils hagvaxtar og lágrar
upphafsstöðu. Hagvöxtur á íslandi m.v.
sambærilegar aðferðir var 1,5% á þessu
tímabili.
Hagvöxtur pr. einst. 1979-1994
Hagvöxtur VLF/Einst. '79
(% p.a.) (Verðl. '90 $)
Suður Kórea 6,5 4.350
Singapúr 6,2 7.618
Taívan 6,1 5.352
Hong Kong 5,1 9.276
Irland 3,0 8.161
Japan 2,9 12.754
Portúgal 2,2 7.973
Noregur 2,2 13.245
Spánn 1,9 9.488
ftalía 1,8 12.588
Danmörk 1,8 14.731
Belgta 1,7 13.457
Bretland 1,5 13.087
Þýskaland 1,5 15.257
Ástralía 1,5 13.670
Finnland 1,4 12.089
Bandaríkin 1,3 18.489
Nýja-Sjáland 1,3 12.450
Frakkland 1,3 14.850
Svíþjóð 0,9 14.720
ffeimiid: Financiai Times
Vísbendingin
Notkun orðsins punktar hefur verið
nokkuð misvísandi hjáfjölmiðlum.
Sumir þeirra nota orðið yfir allar breyt-
ingar á einkennum verðbréfa, hvort sem
það er verð hlutabréfa eða ávöxtun
skuldabréfa. Erlendis er þetta hugtak nær
eingöngu notað á skuldabréfamarkaði og
þá yfirleitt um vexti eða ávöxtun. Þetta
hugtak er ekki notað um hlutabréfaverð.
Þar er hægt að nota krónur og aura.
Annarserhverpunkturl/lOOúr prósenti.
Þannig þarf ekki að tala um 0,3 prósentu-
stig heldur er sagt 30 punktar. Eðlilegt er
að hafa sama hátt á hérlendis. Annað væri
ruglandi.
v________________________y
Framhald afsíðu 3
skiptabanka síns í New York að greiða
útdollaraafreikningifyrirtækisins.Þjóð-
hátíðardagur Bandaríkjanna er hins veg-
ar 4. júlí og því var beiðnin ekki tekin
fyrir fyrr en daginn eftir. Beiðnin var sett
í biðröð uppgjörskerfisins CHIPS í New
York og þar var hún stöðvuð eftir að
viðskiptabanka BCCI hafði borist frétt
um gjaldþrotið. Hið sama kom fyrir
japanskanbanka. I þessu dæmi kom það
fram sem almennt var ekki viðurkennt
að banki gæti orðið gjaldþrota innan við-
skiptadags. í Lúxemborg þar sem BCCI
hafði höfuðstöðvar er einungis hægt að
kveða upp gjaldþrotadóm á opnunartíma
dómsstóla og þeir eru að sjálfsögðu opnir
á svipuðum tíma og bankar.
Valdaránstilraunin í
Moskvu
✓
Iágúst 1991 var gerð skammlíf valda-
ránstilraun í Moskvu. Þá komu fram
hnökrar í uppgjörskerfum þar sem
nokkrir aðilar voru ekki tilbúnir til að
gera upp samninga við sovéska banka
sem áður hafði verið samið um. Einnig
kom fram tregða hjá viðskiptabönkum
sovéskra banka erlendis til að greiða út
af reikningum sovésku bankanna. Með
þessum aðgerðum vörðu erlendarbanka-
stofnanir sig áhættu en sköpuðu veru-
lega lausafjáráhættu í Sovétríkjunum.
Sem betur fer varð ekki kerfislæg út-
breiðsla á vandamálinu m.a. vegna þess
að í sumum tilvikum var gert tvíhliða
samkomulag sem gerði það að verkum
að hægt var að ganga frá viðskiptum. En
ekki er hægt að meta hver áhrifin hefðu
orðið ef ekki hefði með þessum hætti
verið hægt að afstýra hættunni.
Gjaldþrot Baringsbanka
egar Baringsbanka var lokað þann 26.
febrúar 1995 urðu vandræði í ECU
greiðslumiðlun. Einn af greiðslumiðlun-
arbönkum ECU hafði sent lága greiðslu
til Baringsbanka þann 24. febrúar sem
átti að gera upp þann 27. febrúar. Reynt
var að stöðva greiðsluna en það var ekki
leyfilegt samkvæmt reglum um greiðslu-
kerfið. Ekki var heldur löglega hægt að
afturkalla greiðsluna. Greiðslumiðlunar-
bankinn samþykkti að taka að láni ECU
til að hægt væri að ljúka nettun en hann
var í jákvæðri stöðu í nettun og því var
hægt að ljúkanettun á 50 milljörðum ECU
á milli 45 banka sem biðu eftir lokaupp-
gjöri nettunar. Ef ekki hefði komið til
þessa hefði þurft að rekja upp greiðslur
til og frá Baringsbanka, jafnvel þó að við-
skipti tengd Baringsbanka væru undir 1 %
af heildarviðskiptunum þann daginn. Ef
ekki hefði komið til þessara viðbragða
bankans hefði það haft alvarlegar afleið-
ingar fyrir bankana, viðskiptavini þeirra
og allan ECU-markaðinn.
Aðrir sálmar
Hver gætir eignar-
réttarins?
Undarlegaryfirlýsingarforráðamanna
Brunabótafélagsins vekjaspurning-
ar um hvað hagsmuni þeir eru að vernda.
Þeir leggjast gegn því að félagið verði
ley st upp vegna þess að hver eigandi eigi
bara nokkrar krónur hjá félaginu. Nú eru
eignir Brunabótafélagsins um 4 milljarð-
ar. Sveitarfélögin eiga um 15% og sam-
eignarsjóður sem myndast hefur við frá-
fall hinna tryggðu mun eiga um 10%. Þá
eru eftir um 3 milljarðar sem skiptast milli
annarra tryggðra. Ef hver þeirra ætti 6
krónur eins og skilja mátti á ummælum
forráðamanns Brunabótar hefur félagið
tryggt 500 milljón manns. Ef hins vegar
er reiknað með að tryggðir hafi verið 100
þúsund, sem er væntanlega nær lagi, þá
kæmu 30 þúsund krónur að meðaltali í
hlut hvers um sig. eru ráðamenn Bruna-
bótar sérstakir fulltrúar bæjarfélaganna
til þess að sjá um að þessi minnihlutaeig-
andi nái undir sig hlut hinna? Og hvers
vegna styður Alþingi þessa hægfara
eignaupptöku? Hvers vegna hefur Vá-
tryggingaeftirlitið ekki gætt eignarréttar
hinna tryggðu í gagnkvæmu trygginga-
félagi? Er ekki rétt að leysa forráðamenn
Brunabótar undan því erfiða dagsverki
að fylgjast með dánartilkynnigum og
minningargreinum, leysa félagið upp og
virða það sem stjórnmálamenn sögðu
stundum á hátíðarstundum, að eignarrétt-
urinn sé heilagur?
Stjórnmálamenn og
peningar
Fyrir Alþingi liggur nú frumvaip frá
um aðstjórnmálaflokkum verði skylt
að gera opinbera reikninga sína og upp-
lýsa um aðila sem leggja þeim til stærri
fjárhæðir. Mikil umræða hefur verið í
Bandaríkjunumog Bretlandi umframlög
til kosningasjóða og önnur fjármál sem
tengjast stjórnmálamönnum. Rétt er að
hugað verði að fjármálum og tengslum
stjórnmálaflokka hér á landi. Vert væri
einnig að önnur atvinnuþátttaka þing-
manna fengi umfjöllun. Það kann að
vekja spurningar unt trúmennsku ef þing-
maður þiggur jafnframt laun fyrir önnur
störf.
Ritstjórn: Tómas Örn Kristinsson ritstjóri og
ábm., Benedikt Jóhannesson. Útg.:
Talnakönnun hf., Borgartúni 23, 105 Rvík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Internetslóð:http://www.strengur.is~talnak/
vief95.html,netfang:talnak@strengur.is
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Háskól-
ans. Prentun: Gutenberg. Upplag: 700
eintök. Öll réttindi áskilin. Ritið má ekki
afrita án leyfis útgefanda.