Vísbending - 10.09.1999, Blaðsíða 4

V
ISBENDING
(Framhald af síðu 3)
fjármagn aftur út úr landinu í formi
afborgana og vaxta. Þar á ofan er mikið
af erlendum lánum skammtímalán og
munu þau því brátt ganga aftur til baka.
í versta falli, ef fjárfestar búast við
gengisfellingu, getur fjármagn farið að
streyma úr landi. Seðlabankinn getur
barist gegn þessari
þróun með því að hækka
vexti til þess að halda
fjármagni inni í landinu,
jafnframt því sem vaxta-
hækkanir munu draga úr
neyslu og fjárfestingum
og þar með innflutningi.
Seðlabankinn er undir
beinum yfirráðum
stjórnvalda og það er því
vafamál hversu langt
þau vilja ganga í vaxta-
hækkunum til þess að
halda genginu stöðugu
ef efnahagssamdráttur
verður verulegur. Önnur
Ieið væri sú að rfkis-
sjóður tæki erlend lán til
þess að styrkja gjaldeyrisstöðuna en
það eru einnig takmörk fyrir því hversu
langt er hægt að ganga í þá átt. Þess
vegna er ljóst að þróun viðskipta-
jafnaðar mun gegna lykilhlutverki í því
að halda genginu stöðugu.
Hallinn er þrálátur
að er í sjálfu sér ekki vafamál hvort
viðskiptahallinn muni minnka
heldur aðeins hversu hratt það mun
gerast. Svo virðist, ef miðað er við sjö
fyrstu mánuði þessa árs, að viðskipta-
hallinn verði þrálátur. Ef leiðrétt er fyrir
óreglulegum liðum eins og kaupum á
skipum og flugvélum, var viðskipta-
hallinn tæpir 10 milljarðar frá janúar til
júlí á þessu ári samanborið við 12
milljarða á sama tíma í fyrra. Sé það haft
í huga að innflutningsverð á olíu var í
lágmarki fyrsta fjórðung þessa árs en
hefur farið ört hækkandi síðan er líklegt
að breyting á viðskiptahallanum á milli
ára verði hverfandi ef svo fer fram sem
horfir. Hins vegar virðist vera að draga
úr almennum innflutningi þótt kaup á
erlendum neysluvörum séu enn að
aukast. Vandamálið er helst það hversu
lítil aukning hefur orðið á útflutningi
vöru og þjónustu eða aðeins 2,6% á
síðasta ári. Útlitið er heldur betra á þessu
ári, en á því næsta sést grilla á nokkrum
dökkum skýjum, því að horfur eru á að
útflutningur sjávarafurða dragist örlítið
saman. Við núverandi aðstæður virðist
verulegur samdráttur á innflutningi vera
eini vegurinn til þess þess að fá
sæmilegan viðskiptaafgang næstu
misseri. Til þess að svo megi verða þarf
að hægja verulega á íslenska hagkerfinu
því að þrátt fyrir allt er hlutfall
innflutnings af þjóðarframleiðslu ekki
mjög hátt í sögulegu samhengi.
Línudans
ndanfarin tvö ár hefur aukning á
erlendum skuldum drifið hagkerfið
áfram, fremur en aukning á útflutningi.
Það er í sjálfu sér ekkert ljótt við það að
taka erlend lán, en fyrr eða síðar verða
útflutningstekjur að ganga upp í
endurgreiðslur. Ef til vill rná skilja ástand
mála svo að gengi krónunnar sé of hátt
skráð og lægra gengi sé nauðsynlegt til
þess að gera hvort tveggja í senn, auka
útflutning og draga úr innflutningi.
Aðrir kynnu að taka þetta sem dæmi um
þá erfiðleika sem fylgja því fyrir lítið
hagkerfi að fylgja fastgengisstefnu ef
fjármagnsflutningar eru frjálsir, hvort
sem þeir erfiðleikar era yfirstíganlegir
eður ei. Enn aðrir myndu benda á að ef
Island væri í myntsamstarfi við Evrópu
gætu lausafjárvandræði eins og að ofan
hefur verið lýst ekki geta skapast.
íslenskheimili og fyrirtæki gætu fjárfest
að vild án þess að nokkur þurfi að hafa
áhyggjur af gjaldeyrisforða og
gengisfellingu. Hvað sem þessu líður
er ljóst að þeirra sem fara með stjórn
íslenskra efnahagsmála bíður nokkur
línudans á næstu misserum og ýmis
markmið munu togast á.
Vísbendingin;
f \
érfræðingar um smásölumarkaðinn
halda því fram að vöxtur Carrefour
og Wal-Mart sé engin tilviljun því að í
framtíðinni verði nokkrar stórar keðjur
með yfir 140 milljarða dollara veltu sem
munu hafa yfirráð á markaðinum. Það er
tiltölulega stutt síðan smásalar hófu að
leggja land undir fót og þess vegna má
búast við því að þær keðjur sem ætla að
vera þátttakendur á þessum markaði
muni leita eftir að kaupa upp verslanir
sem hafa náð góðri fótfestu á sínum
heimamörkuðum.___________
Aðrir sálmar
____________________________________/
Jón eða séra Jón
austlegir mánuðir sumarsins verða
sennilega eftirminnilegir fyrir margt
annað en að hafa verið vonbrigði fyrir
íslenska sóldýrkendur. í viðskipta-
flórunni ber sennilega hæst FBA-málið
sem er orðið svo farsakennt að sumir
réttilega rangnefna það FBI-málið.
Samsæriskenningarnar verða fleiri eftir
því sem lengra líður frá upphafinu.
Upphafið var að huldufyrirtækið, Orca
s/a, sem skrásett var í Lúxemborg, keypti
hlut í Fjárfestingabanka atvinnulífsins
af Kaupþingi og dótturfyrirtæki Spari-
sjóðanna, sem einnig er skráð í hinni
vinalegu Lúxemborg. Ef samsæris-
kenningarnar eru skoðaðar kemur í ljós
að einkar líflegt hefur verið í fiskabúri
viðskiptalífsins. Það er ekki nóg með að
kolkrabbinn, sem hingað til hefur tekið
hvað mest pláss í búrinu, baðar út öllum
öngum og að smokkfiskurinn er alveg
áttaviltur heldur hefur komið nýr fiskur,
háhyrningurinn, sem er eitthvað að
reyna að smjatta á hinum. Allt er þetta
hin mesta skemmtun fyrir áhorfendur.
Það er nokkuð ljóst að síðustu
sumarmánuðirnir hafa ekki farið vel í
forsætisráðherran. Honum er ekki
skemmt og er hann nú annars glaðbeittur
maður. Vissulega hafa verið betri tímar
ef marka má fas hans og festu. I febrúar
árið 1997 var gefin út bók sem bar heitið
„Einkavæðing á Islandi.“ Þetta er hið
vandaðasta rit enda skrifar forsætis-
ráðherran innganginn af sinni alkunnu
snilld. Niðurlag inngangsins er
athyglivert sérstaklega ef hugmyndir
hans um „forval“ eru hafðar í huga. „Við
einkavæðingu opinbers rekstrar þurfa
vinnubrögð að vera vönduð. Almenn-
ingur verður að geta treyst því að
jafnræði ríki við ráðstöfun á eignum
rflíisins og verkefni á þess vegum. Til að
tryggja slík vinnubrögð hefur ríkis-
stjórnin sett verklagsreglur. Þátttaka
löggiltra verðbréfafyrirtækja í sölu-
ferlinu, hlutabréf auglýst til sölu og
afnám sérréttinda er meðal þess sem þar
er kveðið á um. V íðtæk sátt þarf að takast
um vinnubrögð þegar víðtæk samstaða
er að verða um markmið." Það sem
forsætisráðherra gleymdi að hafa með í
verkl agsreglunum er að það er ekki sama
hvort kaupandinn er Jón eða séra Jón.
k________________LL_________________/
/’Ritstjórn: Eyþór ivar Jónsson ritstjóri og\
ábyrgðarmaður, Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Talnakönnun hf., Borgartúni 23,
105 Reykjavík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang:visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
4