Vísbending - 12.05.2000, Blaðsíða 1

ISBENDING
12. maí 2000
19. tölublað
V i k U
r i t
u m
v i ð s k i p t i
og efnahagsmál
18. árgangur
Fólksflutningar til landsins
Mikil aukning hefur orðið á
flutningum fólks á milli landa
undanfarin ár. Stór hluti þess-
ara fólksflutninga er streymi fólks frá
þriðja heims löndum til iðnríkjanna.
Þessir straumar hafa einnig náð strönd-
um Islands.
s
A faraldsfæti
s
Iheiminum búa um sex milljarðar
manns og áætla má að um 150 milljónir
manns eða 2,5% (m.v. rannsóknir Sam-
einuðu þjóðanna) af íbúum jarðarinnar
séu fæddir í einu landi en búi í öðru að
staðaldri. Áætlað hlutfall innflytjenda
er hæst í Þýskalandi, eða um 9% af
íbúafjölda landsins. Þó svo að fjöldi
innflytjenda sé meiri í Bandaríkjunum
þá er hlutfallið um 4,7% af heildarfjölda
landsmanna skv. OECD. í Bretlandi er
hlutfallið 3,6%, í Frakklandi 6,3% og í
Svíþjóð er það um 6%.
Hér á landi eru búsettir 14.927 manns
sem fæddir eru erlendis, eða um 5,35%
af heildaríbúafjölda (m.v. tölur í lok árs
1999), og 55% þeirra eru konur. Stærsti
hluti innflytjenda á íslandi er frá Dan-
mörku, 2.350 manns, en einnig eru hér
innflytjendur frá Svíþjóð, Bandarfkjun-
um og Póllandi á bilinu frá 1.300-1.600
hver þjóð (sjá mynd 1). Tæplega helm-
ingur þeirra sem fæddir eru í útlöndum
hafa erlent ríkisfang, eða 7.271 einstak-
lingur, og rétt tæplega 42% þeirra búa í
Reykjavík. Langflestir þeirra innflytj-
enda sem eru á Islandi eru frá mjög rikum
þjóðum, eða 64%, þannig að í hæsta
lagi eru það um 5.300 manns eða 2%
íbúa landsins, sem gætu talist til inn-
flytjenda frá þróunarlöndum.
Undanfarin ár hefur fjöldi aðfluttra
útlendinga umfram brottflutta aukist
mikið. Arið 1993 voru þeir 217 en árið
1999voruþeir 1.182(sjámynd2). Síðustu
þrjú ár hafa að meðaltali fluttst inn ellefu
hundruð manns á ári.
Gulrótin og vöndurinn
Gerðar hafa verið nokkrar tilraunir til
þess að reyna að útskýra hvað gerir
það að verkum að fólk flytur og hvert
það flytur. Gróflega má líkja ástæðunum
fyrir flutningi við gulrót annars vegar
og vönd hins vegar, þ.e. að eitthvað
togar í fólk til þess að flytja, eins og betri
lífsskilyrði, eða ei tthvað ýtir fólki úr landi,
eins og stjómmálalegt eða efnahagslegt
ástand.
Ein elsta kenningin um flutninga
fólks segir að fólk frá löndum þar sem
fæðingartíðni er há flytji til landa þar
sem fæðingartíðni er lág. f neóklass-
ískum hagfræðikenningum er ástæðan
fyrst og fremst talin framboð og eftir-
spurn eftir vinnuafli, þ.e. að fólk leiti inn
á svæði þar sem framboð vinnu er mikið
'Mynd 2. Fjöldi aðfluttra sem fœddii
eru erlendis umfram brottflutta
af svæðum þar sem framboð er lítið. Frá
neóklassískri rekstrarhagfræði kemur
kenning um að fólk skoði hagkvæmni
þess við að flytja frá einu landi til annars,
þ.e. h vort ávinningur sé umfram kostnað.
Þá er einnig til kenning úr vinnumark-
aðsfræðinni sem segir að eftirspum eftir
fólki í láglaunastörf sé ráðandi þáttur í
fólksflutningum á milli landa. Innflytj-
endur koma í veg fyrir að laun hækki
upp úr öllu valdi í láglaunagreinum þar
sem aukið framboð vinnuafls dregur úr
þrýstingi á launahækkun og minnkar
um leið lfkur á verðbólgu . Þó eru margir
fræðimenn á því að launamunur á milli
landa sé ekki meginforsenda fólksflutn-
inga heldur séu það þættir alþjóðavæð-
ingarinnar sem trufla „stöðugleika“ eða
„stöðnun“ þjóðfélaga og auðvelda
fólksflutninga og hvetja til þeirra.
Einnig eru til kenningar sem fjalla
um af hverju fólksflutningar aukast til
ákveðins lands. Ein er runnin úr net-
verkshugmyndafræðinni og segir að
þegar verðandi innflytjendur hafa
tengsl við innflytjendur í ákveðnu landi
dragi það úr áhættu og kostnaði við að
flytja til landsins og auki þ.a.l. líkur á að
innflytjendum fjölgi. Svipuð áhrif hefur
endurgjöf (feedback) en jákvæð endur-
gjöf ýtir undir fólksflutninga til landsins.
Þá hefur verið bent á það innan stofn-
anahagfræðinnar að þegar innflytjendur
eru þegar komnir verða til stofnanir og
fyrirtæki sem styðja við og ýta undir
fólksflutninga til landsins.
(Framhald á síðu 3)
Innflytjendur eru 5,35% ^ Verðmætustu fyrirtæki ^ símafyrirtæki eða bankar. i GarðarVilhjálmssonstjórn-
I af heildanbúafjölda ís- 1 heimsins um þessar 2 Á meðal verðmætustu /| málafræðingur fjallar um
X lands. Langflestir þeirra mundir eru í framleiðslu fyrirtækja Evrópu eru 49 áhrif vinnustaðasamninga
em frá ríkum þjóðum.__________tölvubúnaðar eða em frá Norðurlöndum._____________á verkalýðsbaráttuna.
1