Vísbending - 16.02.2001, Qupperneq 4

V
ISBENDING
(Framhald af síðu 3)
miðsvæðis á Iistanuin og tvö byggð-
arlög í Finnlandi. Sem sagt: Bretland,
Finnland og Svíþjóð skipa 12 af 15 efstu
sætunum á listanum yfír helztu hátækni-
svæði Evrópu samkvæmt landakorti
þeirra í Brussel. Þetta er dæmi um þyrp-
ingar, sem setjaæsterkari svip áatvinnu-
líf nútímans. Þetta er ekki spurning um
þéttbýli gegn dreifbýli, enda er Stokk-
hólmur eina stórborgin á listanum. Nei,
þessar þyrpingar geta myndazt nánast
hvar sem er við réttar aðstæður. Oft er
góður háskóli eða tækniháskóli segul-
stálið, sem dregur fólkið og fyrirtækin
að sér.
(Framhald af síðu 2)
kosti í þeim mæli sem nú er. Afnám
verðtryggingar færir lánskjör nær því
sem er erlendis og eykur með vissum
hætti gagnsæi fjárskuldbindinga. Mæl-
ing vísitölu sem notuð er við verð-
tryggingu hlýtur ávallt að orka tvímælis.
Eindregnir fylgismenn myntráðs
telja ýmis afskipti seðlabanka af hag;
stjórn óþörf og jafnvel skaðleg.3 í
nútímaútfærslu á myntráði getur seðla-
banki hins vegar haldið áfram að sinna
ijármálaþjónustu, svo sem endurkaupa-
viðskiptum ef gjaldeyrisforði er fyrir
hendi umfram það sem þarf til að tryggja
gjaldmiðilinn4. Myntráð er betri kostur
en að taka í notkun erlenda mynt (án
sérstakra samninga við seðlabanka
viðkomandi lands) vegna þess að
myntsláttuhagnaðurinn helst innan-
lands. Jafnframt er möguleiki á að skipta
um viðmiðunarmynt ef gengisþróun
hennar gagnvart öðrum gjaldmiðlum
verður óviðunandi.5 Allar breytingar á
myntráði verður þó að gera með
varfærni. Traust myntráð stuðlar að
hagkvæmni í atvinnulífi og styrkum
fjármálamarkaði.
1. Sjá Schaechter, Stone og Zelmer, bls. 4
2. Sjá grein höfundar í Visbendingu frá þvi í nóvember 1999,
Is/enskl mynlrád. Þar var fjallað um myntráð, kosti þess og
galla.
3. Sjá til dæmis Schuler, 1999.
4 Sjá til dæmis Ilmar, 1999.
5. Ymsir möguleikar eru færir við val á viðmiðunarmynt eða
myntum því einnig er hægt að miða við myntkörfu til að
draga úr hugsanlegu misvægi i raungengi. Þá hefur nýlega
komið fram sú hugmynd að miða við tvær myntir samtímis
til dæmis evru og dal, sjá Oppers, 2000. Gallinn við þessa
og aðrar slíkar hugmyndir er að ávinningur næst á kostnað
einfaldleika sem er mjög mikilvægur kostur við hefðbundið
myntráð.
Heimildir:
Andrea Schaechter, Mark R. Stone og Mark Zelmer. Adopiiiif'
Inflalion Targeling: Practica! Issuesfor Emerging market
Couníries. (Occasional Paper 202), Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn, 2000.
Björn G. Ólafsson, íslenskt mynlrád. Vísbending, 17:44, 5
nóvember 1999.
Oppers, Stefan Erik. Dua/ Currency Boards: A proposal for
Currency Slabilily. ( IMF Working Paper), Alþjóðagjald-
eyrissjóðurinn, 2000.
Lepik, Ilmar. Basic Fealures of ihe Eslonian Currency board:
Converlibilityandl.iqiiidityManagement. Erindi á ráðstefnu
um myntráð í Hong Kong Babtist háskóla 9. október 1999.
Schuler, Kurt. The Importance ofBeing Orlhodox. Ritsmíðfyrir
ráðstefnu um myntráð í Hong Kong Babtist háskóla 9.
október 1999.
Þetta er gagnger breyting frá fyrri
tíð. Þá réðu náttúruauðlindir mestu um
búsetu fólks og staðsetningu fyrirtækja.
Auðlindirnar eru dreifðar um allar jarðir
og óhagganlegar, svo að fólkið og iyrir-
tækin hlutu að dreifa sér í sainræmi við
það. Fólkið elti auðlindirnar. Kaup-
mannahöfn varð til að mynda stórborg
meðal annars vegna teknanna, sent hægt
var frá náttúrunnar hendi að hafa af
stjórn á umferð um Eyrarsund. En þegar
náttúruauðlindir skipta æ minna máli í
búskap heimsins, þá ráða þær einnig
sífellt minna um búsetumynstrið og
staðarval fyrirtækja. Hérkoma ný sjónar-
mið til sögunnar.
(Framhald af síðu I)
Framfaraspor
Ein af meginstoðum uppbyggingar
Singapúr er að árið 1965 var aukin
áhersla lögð á ensku og nú tala flestir
þar bæði kínversku og ensku reip-
rennandi. Það þarf ekkert að fara mörg-
um orðum um það að nú er Singapúr ein
af niikilvægustu alþjóðlegu viðskipta-
borgum heimsins.
Enskan er sntám saman að verða
vinnumál í alþjóðlegum fyrirtækjum
hvort sem þau eru hér á landi eða í Asíu
og flest fyrirtæki eru smám saman að
verða alþjóðleg. Atak til þess að gera
þjóðina tvítyngda gæti verið mikið
framfaraspor. Augljóst er að það gæti
haft verulega jákvæð efnahagsleg áhrif
á þeirri þekkingaröld sem við siglum inn
í og opnað fyrir ný tækifæri.
Það er liins vegar Ijóst að það þarf
mikinn kjarktil þessað leggjafram slíkar
tillögur á íslandi þar sem menn eru
næstum villutrúarmenn efþeirsegjaeitt-
hvað sent gæti skaðað íslenska tungu.
Allar breytingar þarfnast hins vegar
kjarks. Slíkur kjarkur gæti ntarkað upp-
hafið á blómlegu hagvaxtar- og menn-
ingarskeiði á Islandi. Islendingarmyndu
eignast nýtt mál sem gæti verið frelsun
sem upplyftir víðsýni landans og
treystir vegsemd og virðingu þjóðar á
sjálfri sér og annarra á lienni.
( Vísbendingin ]
f ' \
argt virðist ansi líkt með tungu-
málum og gjaldmiðlum um þessar
mundir. Báðum fer fækkandi að miklu
leyti vegna þess að notin fyrir þau eru
ekki I engu r n ægi I ega mikil.ÞaðereðliIegt
að fólk gráti dauða tungumála þar sent
þau eru lifandi fyrirbæri og nterkileg í
sjálfu sér, það er hins vegar undarlegt
aðsjáhversu miklumtilfinningaböndum
fólk hefur bundist gjaldmiðlum og þá
ekki einungis ef menn vinna fyrir seðla-
banka. Olíkt tungumálum þá gera fleiri
^gjaldmiðlarheiminn ekki ríkari.
Aðrir sálmar
n__________________________________./
r ; ; >
Hvorki upp né niður
eimvera sem fylgdist nteð Islandi
unt aldamótin í gegnum dagblöð
og vefmiðla væri fljót að draga þá álykt-
un að hér á landi væri trú á ókennilegt
afl sent færi upp og niður með óreglu-
bundnum hætti. Svo ntikill erspenning-
urinn fyrir Decode meðal blaðamanna
að minnstu hræringar á verði hlutabréfa
í fyrirtækinu verða fréttamatur. Að vísu
hefur fall bréfa í Decode verið meira en
flestra annarra hlutabréfa sem Islend-
ingar hafa átt í stórum stíl, en það er í
raun frétt gærdagsins. Undanfarnamán-
uði má eflaust finna hlutabréf sent hafa
sveiflast meira en þessi sem lenda svo
auðveldlega í fréttunum. Að loknum
miðvikudeginum 14. febrúar mátti sjá
tvær fréttir um þetta efni:
Baksíða Morgunblaðsins 15. febrú-
ar 2001: „Gengi deCODE á uppleið.
Gengi hlutabréfaí deCODE,móðurfélagi
íslenskrar erfðagreiningar, fór yfir 10
bandaríkjadali á Nasdaq-verðbréfa-
markaðnum íNew York í gær. Við lokun
markaðarins var gengið skráð 10,25
bandaríkjadalir og hafði þá hækkað um
3,14% frá deginum áður.“
A Vísi.is var fréttin svona:
„Uppgötvanir þoka deCODE upp.
Hlutabréf í deCODE hækkuðu nokkuð
í verði í dag eftir að tilkynnt var um nýjar
uppgötvanir en hækkunin gekk að
stórum hluta til baka áður en mörkuðum
var lokað. Verð bréfanna var þó 3,14%
hærra við lokun markaða og seldust þau
þá á 10,25 dollara. Nasdaq-vísitalan stóð
í 2.491,44 í lok dags og hafði þá hækkað
um 2,62%.“
Þó svo að niðurstaða beggja sé sú
sama, 3,1 % hækkun bréfa, eru fréttirnar
ólíkar. Morgunblaðið gerir fréttinni svo
hátt undir höfði að hún ratar á baksíðu
(en oft sjást þessar „fréttir“ á bls. 2,
annarri aðalfréttasíðunni). Morgun-
blaðið gefur í skyn að gengið gæti
hækkað meira, það er„á uppleið“, meðan
Visir segir hækkun hafa gengið til baka
að stórum hluta. Það er vandmeðfarið
að reka fréttamiðla og menn verða að
gæta þess að blanda ekki trúboði inn í
fréttaflutning. Skoðanir og óskir eiga
heima í forystugreinum og spjalldálkum
en fréttasíðurnar eiga menn að geyma
undir raunverulegar fréttir.
V J
''Ritstjórn: Eyþór ivar Jónsson ritstjóri ogN
ábyrgðarmaður og Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Simi: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang:visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.__________________
4