Vísbending - 09.03.2001, Blaðsíða 4

ISBENDING
(Framhald af síðu 3)
unnu með ráðgjöfum en sáu um að stýra
breytingaferlinu í stað þess að láta
ráðgjafana um það. Fjórðungur af
lökustu fyrirtækjunum í könnuninni fór
einnig þannig að.
Með því að ráða ráðgjafa til að vinna
með í stað þess að stjórna, ermun líklegra
að lærdómur hljótist af og haldist innan
fyrirtækisins í stað þess að ráðgjafamir
taki vitneskjuna með sérútúrfyrirtækinu
þegar þeir hafa lokið við að stjóma
breytingunum. Hlutverk ráðgjafa hjá
hæfustu fyrirtækjunum var að vinna í
ýmsum þáttum, eins og t.d. að þjálfa
starfsfólk og veita ráðgjöf í tæknimálum,
en ekki að stjóma, það féll í hlut
stjómenda fyrirtækisins.
Lærdómur
Skýrasti munurinn á milli hæfustu
fyrirtækjanna og þeirra lökustu
varðar lærdóminn sem fyrirtækin draga
af breytingaferlinu. Þau hæfustu lærðu
af breytingunum og fundu fastan farveg
fyrir þær, innleiddu þekkinguna í fyrir-
tækjamenninguna og beittu henni við
mælingar á frammistöðu starfsmanna.
Það virðist sem fyrirtæki sem miðla
upplýsingum um breytingarnar, halda
að mestu um stjórnartaumana og nýta
sér utanaðkomandi hjálp til að sjá um
ákveðna þætti, þannig að þekkingin sem
af hlýst verði hluti af menningu fyrir-
tækisins, eigi mesta möguleika á að skipa
sér á bekk með hæfari fyrirtækjunum í
breytingastjómun. Með þessu móti
myndast farvegur fyrir frekari breyting-
ar, sbr. þrep 7 og 8 hjá Kotter.
Kannanimar sem vitnað hefur verið
í hér að framan gefa vísbendingu um
sýnilega (e. explicit) þætti sem hæfari
fyrirtæki hafa fram yfír þau lakari í
stjómun breytinga en ekki má draga of
víðtækar ályktanir af þessum könnunum
þar sem ekki var tekið á einum mikilvæg-
asta, dulda (e. tacit) hæfileikanum sem
framúrskarandi stjórnendur verða að
búa yfir, leiðtogahæfninni. Að mati
Kotters vegur leiðtogahæfni frá 70 til 90
prósent í árangursríkri stjómun breyt-
inga. Einungis 10 til 30 prósent afbreyt-
ingastjómun snýr að stjórnun (e.
management). Með sterkum leiðtoga og
stjómendum sem hafa ræktað með sér
leiðtogahæfileika em flestar hindranir
yfirstíganlegar.
Aðrir sálmar
(Framhald af síðu 3)
frumkvöðull, ekki síst i ljósi þess að
„dauði eða heimsyfirráð“ var eina mark-
mið tæknifrumkvöðlanna og það fyrr-
nefnda virðist hafa orðið hinu síðar-
nefnda yfirsterkara. Hins vegar varð til
mjög öflugur áhættufjármagnsmarkaður
á þessum tima þar sem allir vildu græða
mikið á skömmum tíma og það virtist
litlu máli skipta hversu rnikil áhætta var
tekin, gróðinn varð bara þeim mun meiri.
Mesta áhættan fólst náttúrulega í því
að taka þátt í fyrirtækinu ff á byrjun þegar
það var lítið annað en óljós hugmynd á
blaði og fmmkvöðullinn bólugrafinn
tölvunjörður. Ahættufjármagnsmark-
aðurinn einblíndi þess vegna að mestu
leyti á tæknifyrirtæki og er áætlað að um
og yfir 90% áhættufjármagns hafi verið
beint í tæknigeirann. Hér á landi telst
þetta hlutfall vera nokkuð lægra.
Engu að síður er ljóst að mun meira
áhættufjármagn verður á boðstólnum
fyrir alls konar frumkvöðla núna en var
fyrir upphaf tæknibólunnar. 1 ljósi þess
að áhættufjármagn var lítið sem ekkert
um miðjan tíunda áratuginn hér á landi
hlýtur þessi nýja staða hvað varðar
fjármögnun að vera bylting. Engu að
síður mætti íslenski áhættufjánnagns-
markaðurinn vera fjölbreyttari með fleiri
eintökum fjárfestum eða englum. Útlitið
er bjart fyrir fmmkvöðla því að sú hug-
mynd virðist enn eiga upp á pallborðið
hjá stjórnvöldum víðast hvar að meira
ffelsi og færri viðskiptahömlur leiði til
hagsældar. Um leið og frelsi, hvatning
og fjánnagn einkenna aðstæður og fólk
er tilbúið til þess að taka fmmkvæðið
heldur frumkvöðlabyltingin áfram.
Stöðugt í mótun
Ný fyrirtæki eru mikilvæg fyrir mark
aðinn, bæði fyrir eðlilega endur-
nýjun og til þess að þrýsta á aukna
samkeppni. Mesti akkurinn af þeim fæst
hins vegar ekki ef þau em eftirlíking
þess sem þegar er til staðar, hvorki fyrir
samfélagið, fjárfesta eða fmmkvöð-
ulinn.
Þó að uppskriftin að hinu fúllkomna
fyrirtæki sé ekki til, eins og Bill Gross
fékk að reyna, þá er ljóst að með því að
stíga skref frá þeim sem em á sam-
keppnismarkaðinum þá er verið að stíga
skref fram á við. Og með því að vera
tilbúinn að leggja á sig mikla vinnu, vera
sveigjanlegur og úrræðagóður er líklegt
að ffamleiðsla fyrirtækisins muni ganga
betur en ólíkt framleiðslu á vömm þá á
framleiðsla fyrirtækis aldrei að taka enda,
þau verða að vera stöðugt í mótun.
Vísbendingin
Mikill meirihluti fyrirtækja verður til
á höfuðborgarsvæðinu hér á landi,
eða um 71%. Þar er einnig aukningin
mest á milli síðastliðinna ára. Suðurland
og Suðumes hafa einnig sýnt aukningu
hvað varðar stofnun nýrra fyrirtækja.
Það sem er hins vegar kannski athygli-
verðast í þessari talnaskoðun er að það
er einungis á Vestfjörðum þar sem hlut-
fallslega eru stofnuð svipað mörg
fyrirtæki miðað við mannfjölda og á
höfuðborgarsvæðinu. Það er því gnótt
af frumkvöðlum þar vestra.
V_________________________________/
Ábyrgð á annarra verkum
Lögfræðingar hafa náð miklum
árangri í því að lögsækja fyrirtæki
og sækja til þeirra bætur vegna helfarar-
innar svonefndu, þegar nasistar hugð-
ust leysa „Gyðingavandamálið" í eitt
skipti fyrir öll. Meðal þeirra sem hafa
fengið bætur em nokkrir sem lifðu vist
í útrýmingarbúðunum af, en líka afkom-
endur þeirra sem létust og jafnvel fjar-
skyldari ættingjar. Mörg fyrirtæki hafa
greitt slíkar bætur, sum eftir dóma, en
önnur með dómsátt. Ekki skal mæla
ógnarverkum nasista bót og mikilvægt
að þau gleymist ekki. Þrátt fyrir það
virðist sem hér sé fólskulegur verknaður
látinn verða til þess að aðilar, sem enga
vitneskju höfðu um hann, eru látnir
borga bætur til fólks sem ekki varð beint
fyrir honum. Mörg fleiri grimmdarverk
hafa verið framin í sögunni, t.d. er talið
að allt að tólf milljónir manna hafí farist
í Úkraínu á dögum Stalíns og Maó
formaður hikaði ekki við að slátra þeim
sem ekki voru honum þóknanlegir. Fyrir
um 25 árum myrtu Rauðu Kmeramir um
fjórar milljónir Kambódíumanna og
gestur íslendinga, Li Peng, hikaði ekki
við að beina skriðdrekum að friðsömum
mótmælendum fyrir rúmum áratug.
Bætur hafa engar verið greiddar og
veldur þar eflaust bæði skortur á greið-
endum og lögfræðingum.
Nú í vikunni kom út í Bandarikjunum
bók sem nefnist IBM og helforin. Þar er
því haldið fram að IBM hafi borið mikla
ábyrgð á helförinni vegna þess að
fyrirtækið hafí selt nasistum gataspjöld
og talningarvélar. Með þeim hafi verið
mun auðveldara en ella fyrir nasista að
fínna Gyðingana. Bókin er líkleg til þess
að seljast út á titilinn, en „aðalsök“ IBM
mun vera að hafa ekki neitað nasistum
um viðskipti. Eiga fyrirtæki að beita
pólitísku mati á því hverjum þau selja
vörur? Viðskiptaþvinganir almennt
bitna oft á þeim sem síst skyldi. Sadam
Hussein situr enn eftir 10 ára þvinganir.
Bera bílafyrirtækin ábyrgð á því ef þau
selja bíla ökuföntum, sem svo valda
manntjóni? Ber Vísbending ábyrgð á
því, ef blaðið kemst í hendur illa innrætts
lesanda sem í krafti þekkingar úr blaðinu
græðir fé sem hann notar svo til
óhæfuverka?
V
fyRitstjórn: Eyþór Ivar Jónsson ritstjóri "ög'
ábyrgðarmaður, Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang:visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
4