Vísbending


Vísbending - 25.05.2001, Side 4

Vísbending - 25.05.2001, Side 4
ISBENDING (Framhald af síðu 3) manna og annarri fjárfestingu útlend- inga í íslensku atvinnulífi. Það er ekki gott að henda reiður á því fyrir fram hversu mikið innstreymi fjármagns verður af þessum völdum en gengi krón- unnar mun að hluta ráðast af því hvernig svonefndir markaðsaðilar meta þennan þátt - og svo að sjálfsögðu hvernig framvindan verður að þessu leyti í raun og veru. Þá skiptir efnahagsþróunin miklu máli. í því efni er nærtækt að benda á væntanlega fiskveiðiráðgjöf Hafrann- sóknastofnunar, þróun og horfur í útflutningi, þróun viðskiptahallans eftir því sem líður á árið og loks hvort teknar verði ákvarðanir um nýja ijárfestingu í álframleiðslu í samræmi við þau áform sem nú eru uppi. Rétt er aó taka það fram að halli er í sjálfu sér ekki vandamál ef hann stafar af fjárfestingu í arðbærum útflutningi. Slík fjárfesting eykur framtíðartekjur þjóðar og því er hún ekki íþyngjandi, heldur stuðlar hún þvert á móti að bætt- um lífskjörum. Viðskiptahalli er í raun krafa áútflutningstekj ur þj óðar í framtíð- inni. En mikill viðvarandi halli sem að verulegu leyti á rætur í litlum þjóðhags- legum sparnaði - mikilli neyslu - er af öðrum toga og hann leiðir óhjákvæmi- legatil þess að hlutaðeigandi gjaldmiðill verður ávallt veikur. Sjálfstæðurgjaldmiðill? Lækkun krónunnar að undanförnu hefur vakið upp spurningar um hversu raunhæft það er fyrir Islendinga að hafa sjálfstæðan gjaldmiðil í nútíma fjármálaumhverfi þegar til framtíðar er litið. Reyndar er fátt um góða kosti í þessu efni að svo stöddu. Ymsir gallar fylgja því að taka einhliða upp annan gjaldmiðil eða festa gengið með öðrum hætti,t. d. meðmyntráðieðayfirlýsingu. Nærtækast er að tengjast evrunni ef pólitísk ákvörðun verður tekin um aðild að ESB í framtíðinni. Ef slík ákvörðun verður hins vegar ekki tekin kemur til álita að leita samninga sem fælu í sér að viðtækjum uppevrunaeða ígildi hennar. Það gæti þó orðið torvelt að finna hentuga leið í þessu efni. Ef niðurstaðan verður hins vegar sú að standa utan ESB um ókomna fram- tíð og jafnframt halda krónunni er mikil- vægt að fylgja efnahagsstefnu sem gerir það kleift að tryggja viðunandi stöðug- leika í fjármála- og atvinnulífi og að jafnaði hóflegan vaxtamun milli Islands og helstu viðskiptalanda. í því felst að efla þyrfti gjaldeyrisforða Seðlabankans verulega og reka þjóðarbúið að jafnaði með afgangi gagnvart útlöndum nema á tímum mikilla fjárfestinga í arðbærri útflutningsstarfsemi. Að öðrum kosti væri hætt við því að gengi krónunnar ætti ávallt undir högg að sækja við minnsta andstreymi í efnahagslífinu. (Framhald af síðu 1) þ.e. framleiðni vinnuafls og fjármagns, er skoðuð með sama hætti kemur í ljós að þó að innri vöxtur fyrirtækja vegi enn mest í framleiðninni þá eykst hlutur breytinga á markaðshlutdeild í fram- leiðniaukningu verulega. Ahugaverð- ast er þó að inn- og útganga fyrirtækja skipar ríflegan sess, frá 15 til 70%, í íjölþáttaframleiðni fyrirtækja. Það sýnir að „skapandi eyðileggingarmátturinn“ hefur veigamiklu hlutverki að gegna. Nýliðun að sem er merkilegast við fyrrnefnda rannsókn er hversu nýliðun, bæði að ný fyrirtæki verði til og að gömul fyrirtæki fái að setjast í helgan stein, gegnir miklu hlutverki í að auka fram- leiðni. Það hlýtur því að auka líkur á meiri framleiðni, alla vega er það mat OECD, ef veltuhlutfall fyrirtækja er hærra, þ.e. samanlögð ný og afskráð fyrirtæki sem hlutfall af heildarfjölda fýrirtækja. Þess vegna hlýtur það að vera nokkurt áhyggjuefni að þetta veltuhlutfall, m.v. meðaltal áranna 1997- 1999, er um 14,2% í einkageiranum hér á landi (10,4% miðað við öll skráð félög - sem er sennilega sú tala sem ætti að nota til samanburðar) á meðan þetta hlutfall er að meðaltali 20% í öðrum vestrænum löndum. Fákeppni sem einkenni á íslensku fyrirtækjaumhverfi hlýtur því að vera dragbíturfyrirauknaframleiðni. Astæð- an er fyrst og fremst smæð íslenska markaðarins og fjarlægð hans frá öðrum mörkuðum. En þó má ekki gleyma því að hið þegjandi samkomulag um fákeppni á íslandi er einnig kerfislegur vandi sem hugsanlega má yfirstíga að einhverju leyti með því að auðvelda inngöngu nýrra fyrirtækja, stuðla að opnara hag- kerfí, fækka viðskiptahöftum, minnka ríkisumsvif, gera vinnubrögð í fyrirtækj- um skilvirkari, gera stefnumótun mark- vissari, efla nýsköpun, vera opnari gagnvart „skapandi eyðileggingu“ fyrirtækja og með því að leggja áherslu á eðlilega samkeppni svo að fátt eitt sé nefnt. Heimildir: Hagstofa íslands, OECD - Productivity and Firm Dynamics: Evidence from Microdata, 2001. Athugasemd í grein um „gengisóróa“ í Vísbendingu 11. maí sl.[ 18. tbl. 2001] sagði m.a. í niðurlagsmáls- greininni að Seðlabankinn hafi lýst því yfir að það sé pólitísk ákvörðun hvort taka eigi upp evru og ganga i ESB „sem myndi þá um leið marka endalok bankans". Aðild að ESB og þar með EMU myndi ekki þýða „endalok bank- ans“ eins og sést m.a. af því að starfsemi heldur áfram í seðlabönkum allra landanna sem aðild eiga að EMU. Mlutverk bankans myndi breytast en hann yrði eftir sem áður til sem hluti af Seðlabankakerfi Evrópu (The European System of Central Banks). Aðrir sálmar Skýrslatil skammar að er skemmtilegt viðfangsefni fyrir áhugantenn um félagsfræði að fylgjast nteð Samkeppnisstofnun. Eftir því sem stofnunni verða á fleiri axarsköft og hún tapar fleiri málum vex henni ásmegin og forkólfar hennar verða sífellt hnarreistari ífjölmiðlum. Síðastadæmið um vinnubrögð hennar er skýrsla um stjórnunar- og eignatengsl í íslensku atvinnulífí. Vafasamt er að á einum stað hafí áður komið fram jafnyfírgripsmikil vanþekking á íslensku atvinnulífí. I fyrsta lagi er vandséð hvers vegna upplýsingarnar koma svo seint fram. Samfylkingin mun hafa beðið um skýrsl- una fyrir meira en tveimur árum og ráðherra ákveður í fyrra að slík skýrsla skuli unnin. Samt segir í skýrslunni „upplýsingar um stjórnendur taka mið af ákvörðunum aðalafunda á árinu 1999.“ Átti þetta að vera innlegg í um- ræðuna eða sögulegt plagg? Skýring- anna kann að vera að leita í því að verkinu yrði skilað áður en Alþingi lyki störfum í maí 2001. Þegar skýrslan er lesin kemur í ljós að ekki er þó alls staðar miðað við árið 1999. Sumar stjórnir virðast t.d. miðaðar við vorið 2000 og sama gildir um æðstu stjórnendur. Ekki virðist stofnuninni þó hafa gefíst tlmi til þess að geta þess að Hörður Sigurgestsson hafi látið af störfum í Eimskipafélaginu enda nýskeð, aðeins sjö mánuðir síðan og fór hljótt. Eitt fyrsta fyrirtækið sem sagt er frá er Kísi liðj an hf. Sagt er „eignar- hald er svo til óbreytt [frá 1993]“. Síðast- liðið vor keypti Allied EFA um 99% af ríkissjóði og Celtic Corp. þannig að eignarhald gat varla breyst meira. Les Samkeppnisstofnun ekki Morgunblað- ið? Hvenær varð Árni Vilhjálmsson stjórnarformaður Flugleiða? Hver er Tryggvi Jónsson (aðstoðarfram- kvæmdastjóri Baugs, formaður SVÞ, formaður Tryggingamiðstöðvarinnar, fyrrum formaður Fjármálaeftirlitsins, varaformaður SA). Hans er ekki getið í skýrslunni. Hvað um Eyjólf Sveinsson? Þó er upplýst um að næststærsta tíma- ritaútgáfan sé Uppeldi ehf. með 16 milljóna veltu. Prentkostnaðurmun hafa verið 1 milljón(100 eintök) ogvinnslu- kostnaður mun nemamilljónum. Erekki fljótlegra að brenna peningana? V______________________________________) ÁRitstjóm: Eyþór Ivar Jónsson ritstjóri ogA ábyrgðarmaður og Benedikt Jóhannesson. Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105 Reykjavik. Simi: 561-7575. Myndsendir: 561-8646. Netfang:visbending@talnakonnun.is. Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há- skólans. Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök. Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án leyfis útgefanda. 4

x

Vísbending

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.