Vísbending - 02.08.2002, Blaðsíða 4

(Framhald af síðu 2)
Ólíkar efnahagsaðstæður útskýra hins
vegar ekki nema að hluta til mismunandi
sterka frumkvöðlamenningu í ólíkum
löndum. Fræðimenn hafa þess vegna
einnig gert tilraunir til þess að skoða
ólík menningareinkenni út frá Hofstede-
gildum (fjarlægð valds, áhættufælni,
einstaklingshyggja-sameignarhyggja
og karlhyggja-kvenhyggja) til þess að
fá skýrari mynd af mismunandi frum-
kvöðlavæðingu í einstökum löndum.
Niðurstöður rannsókna á tengslum
Hofstede-gildanna við frumkvöðlavæð-
ingu hafa verið nokkuð misvísandi. I
nýlegri rannsókn á OECD-ríkjunum
hefur þó sú kenning verið styrkt að
þjóðir sem hafa mikla áhættufælni og
fjarlægð valds, eins og flestar Suður-
Evrópuþjóðir, séu líklegri til að hafa
sterka frumkvöðlamenningu. Þetta er
svokölluð óánægjukenning þar sem
fólki er frekar ýtt út í eigin rekstur en
togað þangað. I sörnu könnunum kemur
einnig fram að hin neikvæðnu tengsl
aukinsríkisdæmis og minni frumkvöðla-
væðingar sé að einhverju leyti að rofna
vegna þess að togkraftarnir hafa styrkst
verulega. Engu að síður er auðvelt að
ímynda sér að frumkvöðlamenningin
eigi meira undir högg að sækja eftir því
sem þjóðfélög verða þróaðaðri og ríkari.
Frumkvöðlamenningin togast á við
velferðarkerfið þar sem til dæmis háar
atvinnuleysisbætur draga úr þrýstikrafti
atvinnuleysis eða þá að þessi þrýsti-
kraftur sé næsta óvirkur þar sem
atvinnuleysi er lítið eins og hér á landi.
Hitt er svo líka að eftir því sem starfsfólk
er betur launað og fær meiri hlunnindi
verður kostnaður meiri við að fara í eigin
rekstur því þá þarf reksturinn að skila
betri afkomu til þess að frumkvöðullinn
fái jafngildi þeirra launa og réttinda sem
launþegar hafa. Engu að síður virðist
sem hjólin hafi snúist frumkvöðlamenn-
ingunni í hag síðustu misserin.
Jákvæð þróun
Sú breyting hefur orðið á síðustu
tveimur áratugum að ekki er lengur
litið á litla frumkvöðlamenningu sem
þróun og þroska hagkerfisins heldur
miklu frekar sem merki urn stöðnun.
Framþróun hagkerfisins þarf á frum-
kvöðlum að halda. Að mörgu leyti eru
íslendingar líka vel til þess fallnir til að
rækta þá menningu hér á landi, ný-
sköpunarmenningin er sterk og Islend-
ingar eru vel menntaðir, áhættusæknir,
hugmyndaríkir, þrautseigir og hafa
óbilandi trú á sjálfum sér. Þó þarfnast
íslenska hagkerfið sennilega þess mest
að stórhuga menn skapi fyrirtæki með
alþjóðlega yfirsýn. Þess vegna er ef til
vill meira fagnaðarefni en ella að stór-
huga menn og hámenntaðir í útlöndum
skuli nú vera atkvæðamiklir í íslensku
viðskiptalífi.
ISBENDING
(Framhald af síðu 1)
1,6% á síðasta ári. Þar sem ekkert bólar
á auknum fjárfestingum, en fjárfestingar
stóðu næsta í stað á öðrum ársfjórðungi
(en góðu fréttirnar eru að þær virðast
vera hættar að dragast saman), er enn
hætta á að samdráttur í einkaneyslu
dragi hagkerfið í aðra, þó að öllum lík-
indum grunna, kreppu á stuttum tíma
og w-laga samdráttarskeið verður að
veruleika.
Trúin á uppsveifluna
Bandaríski hlutabréfamarkaðurinn
og dollarinnhafafalliðmikiðáþessu
ári en það hefur veri ð m i nna áhy ggjuefni
en ella þar sem hið „raunverulega"
hagkerfi var í góðum gír. Þessar nýjustu
upplýsingar um minnkandi hagvöxt í
Bandaríkjunum hafa nú dregið verulega
úr þeirri trú. Til bæta gráu ofan á svart
þá kom einnig fram í þessum nýju
upplýsingum að framleiðnin hefði verið
um 1 % á síðasta ári en ekki 1,9% eins og
áður var talið. Nú er heldur enginn sem
talar um snarpa uppsveiflu lengur því í
bestafalli mábúast við því að bandaríska
hagkerfið sé í rólegum umsnúningi, að
uppsveiflan verði hæg og í fyrsta lagi á
næsta ári verði hægt að anda léttar.
(Framhald af síðu 3)
Hlutverk dómstóla?
ómstólar mega sín lítils gegn rót-
gróinni hlutverkaskiptingu kynj-
anna, sem á mikinn þátt í launamuninum.
Þeim hefur verið beitt gegn hreinni mis-
munum við ráðningar og launaákvarð-
anir. Erfitt er að leggja mat á menntun
fólks og reynslu, svo að ekki sé minnst
á huglægari hluti eins og framkomu og
áhuga. Búast má við að kærumálum fjölgi
ákomandi árumog að kæruefnumfjölgi.
Dómstólarnir virðast því eiga erfitt verk
fyrir höndum. En áður en þeim er falið
aukið hlutverk á þessu sviði sakar ekki
minnast þess að gróðavon atvinnu-
rekenda stuðlar ein og sér að jafnrétti.
Mismunun er dýr.
( Vísbendingin )
f _ N
ikið fjármagn hefur verið losað
síðustu mánuði úr verðbréfamark-
aðinum og greinilegt er að „cash is king“
er aftur orðið uppáhaldsslagorðið. Eitt-
hvað af þessu fjármagni, um 200 millj-
arðar Bandaríkjadala um heim allan,
hefur farið í kaup á fasteignum. Þetta
mikla fjárflæði hefur hækkað húsnæðis-
verð þegar eðlilegt hefði verið að það
lækkaði. Sumir segja að fasteignir séu
nútíma gull og besta trygging verðmæta
um þessar mundir aðrir segja að þetta sé
fjárfestingarbóla._________
Aðrir sálmar
N__________________________________/
f A
Allt var með öðrum róm
áður í páfadóm
Fyrir rúmlega tíu árurn var höfundur
sálmanna að ræða við ágæta menn
um Skipaútgerð ríkisins, sem þá gerði út
þrjú skip til strandsiglinga og þjónaði
landsbyggðarfólki afar vel. Fyrirtækið
var vinsælt meðal viðskiptavina. Á því
var aðeins einn ljóður, það tapaði einni
milljón króna á dag. Og þetta var þegar
milljón var ennþá peningur sem tók að
nefna. Það sem meira var, milljón hafði
tapast á hverjum einasta degi í meira en
áratug. Auðvitað hefði ekkert venjulegt
fyrirtæki getað sýnt af sér slíka gjafmildi
en Skipaútgerðin naut fulltingis ríkisins
með fjárframlögum á ári hverju. Að vísu
var tapið yfirleitt mun meira en áætlað
var á fjárlögum en þar var frekast um að
kenna þeini óskhyggju þingmanna að
hægt væri að halda starfsemi óbreyttri
en skera útgjöld niður. I því lágu einmitt
mistök stjórnmálamannanna. Þeir lögðu
of mikla áherslu á að breyta ekki starf-
seminni í stað þess að einbeita sér að
því hvernig sinna mætti þjónustunni
með hagkvæmustum hætti.
Þar kont í samræðum okkar að einn
viðmælenda minna sagði: „Ég get ekki
hugsað þá hugsun til enda að Skipa-
útgerðin verði ekki lengurtil.“Grípurþá
annar í hópnum orðið og svarar: „Jú,
það er enginn vandi. Einu sinni var
Skipaútgerðin ekki til, svo varð hún til
og nú hættir hún að vera til. Flóknara er
þetta ekki.“ Eins einfalt og hallærislegt
og svarið kanna að virðast varð það þó
til þess að málshefjandi horfði á þann
sem svaraði og sagði: „Þetta hafði mér
ekki dottið í hug.“ Það sem skipti máli
var auðvitað hvernig þjónustan varð
við almenning.
Ekki var liðinn dagur frá því að
tilkynnt var um að Skipaútgerðin myndi
hætta starfsemi en einkarekin skipafélög
tóku að bítast af mikilli hörku um að fá
að þjóna þeim markaði sem við þetta
opnaðist. „Það var enginn friður fyrir
skipakomum" sagði vinur minn einn á
Vestfjörðum. Nú er tæknin önnur, með
betri samgöngum hefur stærri hluti flutn-
inganna færst upp á land. En neytandinn
fær góða þjónustu og almenningur
sparar sér milljón á dag. - bj
V J
kRitstjórn: Eyþór Ivar Jónsson ritstjóri ogN
ábyrgðarmaður og Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Sími: 512-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang: visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Máivísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
4