Vísbending - 10.10.2003, Síða 3

ISBENDING
Virði, velta og verð
Markaðsvirði hlutabréfa og velta
viðskiptanna gefa góða mynd af
starfsemi kauphallar og þróun þeirra
yfir lengri tíma svo og hlutfall mark-
aðsvirðis og veltu af vergri landsfram-
leiðslu eins og sýnt er á mynd 2 og í töflu
1. A mynd 2 sést markaðsvirði skráðra
hlutabréfaí Kauphöll íslandsfrá 1991 til
loka september 2003 og velta skráðra
hlutabréfa frá 1991 til og með 2002.
Markaðsvirði skráðra hlutabréfa
hefur vaxið gífurlega síðustu tólf ár eða
úr2milljörðumkr.árið 1991 Í595milljarða
kr. í lok september 2003. Veltan hefur
einnig aukist verulega eða úr engu í 320
milljarða kr. á árinu 2002. Mikil veltu-
aukning hefur einnig orðið á árinu 2003.
Velta með skráð hlutabréf til loka sept-
ember 2003 er meiri en velta alls ársins
2002. Hér eru öll viðskipti talin með,
bæði þau sem eru gerð í Kauphöllinni
og einnig þau sem eru gerð milli þing-
aðila utan Kauphallarinnar. A töflu 1
sést markaðsvirði hlutabréfa í Kaup-
höllinni og velta hlutabréfaviðskipta
sem hlutfall af vergri landsframleiðslu
síðustu tólf ár.
Árið 1991 var markaðsvirði skráðra
hlutabréfa 0,4% af vergri landsfram-
leiðslu en árið 2002 var hlutfallið orðið
66,2%. Síðustu fjögurárhefurhlutfallið
verið um 60%, en í lok september 2003
er markaðsvirði sem hlutfall af áætlaðri
landsframleiðslu komið upp í 73%. Velta
sem hlutfall af landsframleiðslu fór á
örfáum árurn upp í 40% af landsfram-
leiðslu og tvöfaldaðist árið 2002. Efna-
hagsleg umgjörð á Islandi síðustu tólf
ár hefur að mörgu leyti verið hagstæð.
Á mynd 3 sést árlegur hagvöxtur og
verðbólga frá 1991 til 2002.
Á mynd 3 sést að hagvöxtur hefur
sveiflast mikið, þ.e. frá samdrætti upp á
3,1% árið 1992 upp í aukningu um 7,7%
árið 1998. Meðalhagvöxtur á ári þessi
tólf ár var 2,6%. Árleg verðbólga hefur
einnig sveiflast nokkuð en hún var
lægst, 1,5%, árið 1994 og hæst, 6,8%,
árið 1991. Mikil verðbólga var á árum
áður helsta efnahagslega vandamál
íslenskra stjórnvalda en frá 1990 hefur
tekist nokkuð vel að halda verðbólgu
^Tafla 2. Markaðsvirði og velta 2002 s
sem % af VLF, og lilutdeild utan-
þingsviöskipta af heildarviðskiptum y
Kauphöll í landi Markaðs- virði (%) Velta (%) Hlutdeild utanþings- viðskipta (%)
Sviss 205 16 22
Lúxemborg 100 2 0
Bretland 97 261 75
Finnland 90 138 26
ísland 66 41 79
Svíþjóð 63 119 22
Spánn 60 102 36
Irland 43 28 91
Danmörk 38 30 41
Noregur 30 30 36
Þýskaland 29 62 32
Austurrfki 14 3 0
svipaðri og er algengast í nágranna-
löndunum.
Gífurlegar verðbreytingar hafa orðið
á hlutabréfum í Kauphöllinni þessi ár. Á
rnynd 4 sjást sveiflurnar á vísitölu aðal-
lista og vísitölu sjávarútvegs á tæplega
ellefu ára tímabili, frá 1993 til 30. sept-
ember2003.
Árið 1996 hækkaði vísitala sjávarút-
vegs urn 98% en árið 2000 lækkaði hún
um 31%. Minni sveiflur hafa verið á
vísitölu hlutabréfa á aðallista sem hækk-
aði mest árið 1996, um 61 %, en lækkaði
mest árið 1993, urn 15%. Árleg meðal-
breyting á vísitölu aðallista var um 14%
og árleg meðalbreyting vísitölu sjávar-
útvegs á þessum tæpum ellefu árum var
um 10%. Það sem af er þessu ári til loka
september 2003 hefur vísitala aðallista
hækkað um 27% en vísitala sjávarút-
vegs lækkað um 7%.
Erlendar kauphallir
Atöflu 2 sést samanburður nokkurra
kauphalla hérlendis og erlendis í
árslok 2002.
Margt athyglisvert kemur fram í töflu
2.1 öðrum dálki í töflu 1 er markaðsvirði
skráðra hlutabréfa sem hlutfall af vergri
landsframleiðslu og er það 66% á Islandi.
Island er um miðjan hóp rfkja sem er
athyglisvert miðað við hversu stuttan
tíma skipulagður hlutabréfamarkaður
hefur verið við lýði á fslandi. Sum af
löndunum í töflu 1 erumeðmiklaalþjóð-
lega fjármálaþjónustu sem tengist að
hlutaekki viðkomandi landi sérstaklega.
Bretland (London), Lúxemborg og
Sviss, sem raða sér í þrjú efstu sætin,
eru dæmi unt sl íkar alþjóðlegar kauphallir
enda eru mikil verðmæti skráð í þessum
kauphöllum miðað við landsframleiðslu
viðkomandi lands.
í þriðja dálki í töflu 2 er velta skráðra
hlutabréfa sem hlutfall af vergri lands-
framleiðslu. Veltan á íslenska hlutabréfa-
markaðinum er mikil miðað við mörg
önnur lönd. Á íslandi er hlutfallið 41%.
Lítil velta er í hlutabréfaviðskiptum í
Lúxemborg og Austurríki. Hér er átt við
öll hlutabréfaviðskipti í skráðum félög-
um, bæði innan og utan kauphalla í við-
komandi löndum. Veltan er mest í Bret-
landi og er hún þar nær þreföld lands-
framleiðsla landsins. Það er athyglisvert
að Finnland hefur sterkasta stöðu af
Norðurlöndunum með hlutfallslega
mest verðmæti skráðra hlutabréfa og
nteð mesta veltu. Hugsanleg skýring er
sterk staða finnskra félaga í upplýsinga-
tækni. Noregur er ekki með mikil verð-
mæti skráðra félaga og ekki heldur með
mikla veltu og er Island fyrir ofan Noreg
í þessum samanburði. Þrátt fyrir mikinn
vöxt í hlutabréfaviðskiptum á Islandi
undanfarin ár, sem að hluta til byggist
á erlendum fjárfestum, er enn langt í það
að erlend fjárfesting á Islandi nái sama
umfangi og er á öðrum Norðurlöndum.
Utrás íslenskra fyrirtækja erlendis er
þeirn mun meiri.
í fjórða dálki í töflu 2 sést hversu
stór hluti heildarviðskipta er utan kaup-
halla. Þar kemur í ljós að á íslandi eru
79% viðskipta með hlutabréf í skráðum
félögum utan kauphallarinnar. Utan-
þingsviðskipti felast í að hlutabréf í
skráðum félögum eru keypt og seld án
þess að kaup- og sölutilboð séu skráð
í upplýsingakerfi Kauphallarinnar. Þessi
viðskipti eru vitaskuld skráð hjá Verð-
bréfaskráningu eins og önnur viðskipti.
Þarna sker Island sig nokkuð úr. Aðeins
Irland er með hærra hlutfall utan kaup-
halla. Langflest viðskipta þar með skráð
hlutabréf gerast utan kauphallar eða
91%. Mikið af viðskiptunum í London
(Framhald á síðu 4)
Mynd 3. Hagvöxtur (VLF) og verðhólga á
íslandi frá 1991 til 2002 (%)
M\nd 4. Breytingar á verðvísitölum hlutahréfa
frá 1993 til 30.09.2003
3