Vísbending - 10.10.2003, Qupperneq 4

/
V
ISBENDING
(Framhald af síðu 3)
eru einnig utan kauphallar. Algengast
er að um þriðjungur viðskipta sé fyrir
utan kauphallir. í flestum til vikum er verð
í kauphöll notað sem viðmið í viðskipt-
um utan kauphallar en það getur verið
óheppilegt til lengri tíma ef mjög stór
hluti er fyrir utan kauphallir þar sem
viðskiptin þar gefa mjög góða mynd af
framboði og eftirspurn, m.a. vegna
upplýsingakerfisins. Með utanþings-
viðskiptum verða til upplýsingar sem
eru einungis fáum aðilum ljósar fyrr en
síðar. Það má þó einnig geta þess að
SAXESS-viðskiptakerfið, sem Kaup-
höllin notar vegna aðildar að NOREX,
gerir kleift að vera með sýnilegt tilboð
með fleiri tilboðum, þ.e. nokkurs konar
baktilboð, sem sjást ekki í upplýsinga-
kerfinu. Kauphöll Islands fær þó sam-
bærilegar tekjur af utanþingsviðskipt-
um og af viðskiptum sem eru í Kaup-
höllinni sjálfri. Það verður ekki annað
sagt en að vöxturinn á Islandi hafi verið
mjög hraður og íslenski hlutabréfamark-
aðurinn hafi fljótt lagað sig að því formi
og þeint umsvifum sem eru algeng í
nágrannalöndunum. Öll löndin í töflu 2
nema ísland hafa mikla reynslu af skipu-
lögðum hlutabréfaviðskiptum og flest
þeirra hafa áratugareynslu af slíkum
viðskiptum.
Athyglisvert er að bera þróun ís-
lenska hlutabréfamarkaðarins saman
við aðra tiltölulega nýja markaði. í Ung-
verjalandi varhefðbundnum hlutabréfa-
markaði að vestrænni fyrirmynd komið
á fót, fyrst í löndum Austur-Evrópu eftir
breytingarnar í kjölfar þess að múrinn
féllárið 1989. Samanburður á fyrstu sjö
starfsárum markaðarins á Islandi og í
(Framhald af síðu 1)
hækkandi evra gagnvart dollara myndi
því minnka líkur á frekari viðsnúningi í
Evrópu. Því hefur verið fleygt að það
eigi að spila þannig úr spilunum að
Evrópa sætti sig við lækkun dollarans
en mæti áhrifunum með því að lækka
vexti til þess að ýta undir innlenda
neyslu. Orð Wim Duisenbergs, banka-
stjóra evrópska seðlabankans, um að
frekari lækkun dollarans væri „óum-
flýjanleg“ styðja slíkartilgátur. Það verð-
ur hins vegar að teljast hættulegur leikur
þar sem hann getur auðveldlega vakið
upp gamlan draug, það er verðbólguna,
sem annars virtist taminn. Það er líka
vafamál hvort lækkun dollarans geti
verið lausn á öllum vandamálum Banda-
ríkjamanna. Lækkun krónunnar lék stórt
hlutverk í skjótum viðsnúningi hér á
landi en óvíst er að áhrifin yrðu þau
sömu íBandaríkjunum. Þaðertiltölulega
auðvelt að sjá fram á að þetta tæki snúist
í höndunum á Bandaríkjamönnum;
erlendirfjárfestareru t.d. líklegirtil þess
að halda að sér höndunum þegar vitað
er að dollarinn er í stöðugri hnignun
beint og óbeint með leyfi stjórnvalda.
Ungverjalandi sýnir að markaðsvirði
skráðra fyrirtækja sem hlutfall af vergri
landsframleiðslu var um tvöfalt hærra á
Islandi. Hér gæti ólíkur hraði einkavæð-
ingar skýrt mismunandi þróun.
Hraður vöxtur
msvif Kauphallar íslands hafa
vaxið mjög hratt undanfarin tólf ár.
Fyrirtækjum á markaði hefur fjölgað
verulega, markaðsvirði skráðra fyrir-
tækja og veltan hefur margfaldast. Við-
skiptin í Kauphöll Islands eru öll rafræn
og sem hlutfall af vergri landsframleiðslu
hefur verið mjög mikill vöxtur í hluta-
bréfaviðskiptum. Verð á hlutabréfum
hefur sveiflast gífurlega síðustu ár en
einnig hafa orðið nokkuð miklar sveiflur
í hagvexti og verðbólgu. Kauphöll ís-
lands hefur náð sambærilegri stöðu og
mun eldri kauphallir erlendis en mikið af
viðskiptunum með skráð hlutabréf eiga
sér þó stað utan Kauphallarinnar.
Heimildir:
Árbók (2003). Kauphöll íslands. Reykjavík.
Ársskýrsla 1998 (1999) og 2002 (2003). Seðlabanki íslands.
Reykjavík.
Edda Rós Karlsdóttir (2003). Hugleiðingar um framtíð Kaup-
hallarinnar. Hagur, 25 (2), 2-4.
Fisher C. (2002). Motive des Börsengangs am Neuen Markt:
Die Publikumsfinanzierung von Innovation aus theoretisher
und empirischer Sicht. Duncker und Humblot. Bcrlin.
Jones S.L. (1999). Delayed Reaction in Stock with the Charact-
eristicsof Past Winners: Implication forMomentum, Value,
and Instituional Following. Querterly Joumal of Business
and Economics, 38(3), 21-40.
Main Economic Indicators July 2003. OECD (www.oecd.org).
Market Statistics Deccmber 2002. Federation of European
Securitics Exchanges (FESE), Iwww.fese.be).
Mitura-Zalewska A. and Hall S.G. (2000). Do Market Partici-
pants Learn? Thc Case of the Budapest Stock Exchange.
Economics and Planning, 3(1-2), 3-18.
Peningamál 2003 (1). Seðlabanki íslands. Reykjavík.
Vísitölur Kauphallar íslands (2003), (www.icex.is).
Þorvaldur Gylfason (2003). Ferskir vindar. Vísbending, 21(18),
Einnig gætu kviknað efasemdir um
trúverðugleika bandarísks efnahagslífs
sem hefur ávallt notið vafans hjá fjár-
festum vegna þess að það var öruggasti
kosturinn. Það hefur líka sitt að segja að
lækkun dollarans getur leitt til aukins
þrýstings á langtímavexti sem dregur úr
líkum á uppsveiflu hagkerfisins og
hækkandi hlutabréfaverði. Grauturinn
er aldrei gefins.
{ Vísbendingih )
ilkynnl var hverjir urðu nóbelsverð-
launahafar í hagfræði þann 8. okt-
óber síðastliðinn. Að þessu sinni kom
heiðurinn í hlut Robert F. Engle og Clive
W.J. Granger fyriraðþróatölfræðilegar
aðferðir til að reikna út tímaraðir. Þó að
þeir séu vel að heiðrinum komnir voru
ýmsir búnir að spá því að Paul Krugman
og Jagdish Bhagwati myndu fá verð-
launin fyrir framlag sitt til alþjóðavið-
skipta. Og ár hvert eru alltaf nokkrir sem
telja að Williamson fái verðlaunin fyrir
framlag sitt til stofnanahagfræðinnar.
Aðrir sálmar
\____________________________________/
^Fáum við þá leiðtoga sern^)
við eigum skilið?
að er algengt að menn segi að
þjóðfélög geti sjálfum sér um kennt
efforingjarnireru ómögulegir. Þettahafi
menn valið og sitji því uppi með það. En
auðvitað er þetta ekki alltaf þannig.
Kaliforníubúar hafa nú hent litlausum
ríkisstjóra út innan við ári eftir að hann
var kosinn og kosið tortímandann í
staðinn. Það eru forréttindi í lýðræðisríki
að mega skipta um skoðun, en spurn-
ingin er hvort að menn viti ekki oft að
hverju þeir ganga fyrirfram. Water-
gatemálið, sem endanlega steypti Nixon
Bandaríkjaforseta, var komið fram áður
en hann var endurkosinn með yfir-
burðum árið 1972. Það vissu allir að
Clinton væri mikill kvennabósi áður en
hann var kosinn forseti. Nú hefur það
verið vandlega auglýst að austurríska
vöðvafjallið ereinnig ákafurkáfari. Það
er greinilegt að kjósendur láta slíkt ekki
endilega breyta skoðun sinni. Rétt fyrir
kosningarnar 2000 var sagt frá því að
Bush hefði verið tekinn ölvaður undir
stýri. Það nægði ekki til þess að fella
hann, þótt tæpt stæði, en það var eflaust
af öðrum ástæðum. Almenningur getur
verið býsna umburðarlyndur og hann á
auðvelt með að fyrirgefa þeim sem ekki
koma fram af hroka eftir misgjörðir.
Reyndar getur hroki líka virkað vel á
suma kjósendur, sérstaklega ef hann er
einkum sýndur andstæðingum. En allt
getur þetta hrunið á einni nóttu.
í fyrirtækjum eru leiðtogar valdir
öðruvísi. Þar eru það eigendurnir sem
velja sér þá menn til forystu sem þeir
treysta. Oft eru það reyndar eigendurnir
sjálfir sem vilja stjórna og það getur
verið undir hælinn lagt hversu hæfir
þeir eru til þess. Reyndar segir sagan frá
ýmsum hrjúfum og geðillum körlum sem
náðu toppárangri, án þess að beita
nokkrum nútímaaðferðum. Sömuleiðis
hafa þaulskipulagðir MBA menn sem
kappkosta að töfra fram allt það besta í
fólki farið með t'yrirlækin lóðbeint á
hausinn. Eigendurnir eiga þó alltaf auð-
velt með að losa sig við stjórnanda sem
ekki er að þeirra skapi, en starfsmenn og
viðskiptavinir eiga þann kost einan að
hverfa annað, ef þeim líkar ekki við
stjómunarstflinn. - bj
/Ritstjóri og ábyrgðarmaður: N
Eyþór ivar Jónsson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Sími: 512-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang: visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
2-4.
4