Vísbending - 24.10.2003, Qupperneq 4

(Framhald af síðu 3)
starfsemi kauphalla eru frá árinu 1998
og hefur þeim líti llega verið breytt síðan.
Opinberteftirlil áfjármálamarkaði færð-
ist úr Seðlabanka Islands árið 1999 með
stofnun sérstakrar stofnunar, Fjármála-
eftirlitsins, sem tók yfir verkefni Banka-
eftirlitsins og Vátryggingareftirlitsins.
Sú þróun var í samræmi við þróun á
öðrum Norðurlöndum og í Bretlandi,
Kanada, Bandaríkjunum og víðar.
Löggjöf um fjármálastarfsemi á
Islandi byggist á sex súlum, þ.e. lögum
um kauphöll og skipulagða tilboðsmark-
aði, lögumum verðbréfaviðskipti, lögum
um verðbréfasjóði og fjárfestingasjóði,
lögum um opinbert eftirlit með fj ármála-
starfsemi, lögum um rafræna skráningu
verðbréfa og lögum um fjármálafyrir-
tæki. Þessi löggjöf hefur reynst vel. A
mynd 2 eru hinar sex súlur löggjafar um
fjármálastarfsemi hérlendis sýndar.
Önnur lög sem skipta miklu máli á
fjármálamarkaði eru m.a. lög um hluta-
félög (2/1995) og lög um Seðlabanka
íslands (36/2001). Auk þess eru reglu-
gerðir tengdar þessum lögum mikilvæg-
ur þáttur í umgjörð verðbréfaviðskipta.
Vanhæfi í stjórn
Kauphöll íslands er rekin sem hluta-
félag í eigu Eignarhaldsfélagsins
Verðbréfaþings hf. en Eignarhaldsfél-
agið á einnig og rekur Verðbréfaskrán-
ingu Islands. Eigendur Eignarhalds-
félagsins eru félög í eigu skráðra fyrir-
tækja (29%), félög með aðild að
Kauphöllinni (29%), Seðlabanki fslands
(16%), Samtök fjárfesta (13%) og líf-
eyrissjóðir (13%). Stjórn Kauphall-
arinnar skipa níu einstaklingar og aðrir
níu til vara. Mjög margir aðalstjórnar-
menn tengjast mjög viðskiptum í Kaup-
höllinni. Formaður stjórnar er Bjarni
Armannsson, forstjóri íslandsbanka, og
í stjórn eru m.a. Ingólfur Helgason, einn
af framkvæmdastjórum Kaupþings-
Búnaðarbanka, Yngvi Örn Kristinsson,
einn af framkvæmdastjórum Lands-
bankans, Þorgeir Eyjólfsson, fram-
kvæmdastjóri Lífeyrissjóðs VR, stærsta
almenna lífeyrissjóðs landsins, og
Þorkell Sigurlaugsson, einn af fram-
kvæmdastjórum Eimskips.
Það orkar mjög tvímælis að þessir
menn sitji í stjórn vegna þeirra slarfa
sem þeir gegna. Þeir eru þar með yfir-
menn Þórðar Friðjónssonar, forstjóra
Kauphallarinnar, og annarra starfs-
manna Kauphallarinnar. Einkum er
staða Bjarna Ármannssonar, yfirmanns
eins stærsta banka landsins, gagnrýnis-
verð í þessu sambandi. Kauphöllin fer
með ákveðið eftirlit á markaðinum, skv.
lögum, og það hefur oft komið fyrir í
stjórn Kauphallarinnar að stjórnarmenn
hafi verið vanhæfir og varamenn þurft
að taka sæti á fundum en ýmsir af
varamönnunum eru einnig nátengdir
venjubundnum viðskiptum Kauphall-
arinnar. Kauphöllin hefur einnig heimild
til að leggja á sektir þannig að óhlut-
drægni verður að vera hafin yfir allan
vafa. Það orkar einnig mjög tvímælis að
Verðbréfaskráning Islands sé rekin af
sömu aðilum og Kauphöllin en sömu
stjórnarmenn eru í báðum félögunum.
Eðlilegt væri að eigendur Kauphallar-
innar, sem eru ekki að reka hana í ábata-
skyni þótt hlutafélagaformið sé notað,
hugi að því að skapa ekki tortryggni
vegna stjórnarmanna. Einungis ein
kauphöll er rekin hérlendis enda hag-
kvæmt fyrirkomulag. Kauphöll Islands
hefur þó ekki lengur einkarétt á þessari
starfsemi en einkaréttur var áður í lögum.
Hér er ekki verið að halda því frarn að
núverandi stjórnarmenn hafi misnotað
aðstöðu sína en engin ástæða er til að
skapaóróleikaum stjórnarmenn. Danska
kauphöllin er einnig hlutafélag en þar
virðast stjórnarmenn vera fjarlægir dag-
legum viðskiptum. í norsku kauphöllinni
er stjórnin m.a. skipuð fyrrurn fram-
kvæmdastjórum stórfyrirtækja og fólki
úr norska Seðlabankanum og háskól-
um. Mikilvægt er að allt verði gert til að
fullkomið traust ríki í skipulögðum
hlutabréfaviðskiptum, sérstaklega við
núverandi aðstæður þar sem miklar
hræringar hafa orðið síðustu misseri í
viðskiptalífinu, m.a. fyrir forgöngu og
með virkri þátttöku margra þeirra sem
eiga sæti í stjórn Kauphallarinnar.
Heimildir
Ágúst Einarsson (2003). íslenskur sjávarúlvegur - Breytingar
síðustu áratuga og afkomumœlingar. Rannsóknir í félags-
vísindum IV. Háskólaútgáfan. Rcykjavík.
Baldur Guðlaugsson (1991). Framþróun og framtíð íslensks
hlutabréfamarkaðar. Hlutabréfamarkaðurinn á íslandi.
Framtíðarsýn og Verðbréfamarkaður íslandsbanka.
Reykjavík.
Barca F. and Becht M. (2001). Tlie ControlofCorporate Europe.
Oxford University Press. Oxford.
Bajo E., Bigelli M. and Sandri Sandro (1998). The Stock Market
Reaction to Investment Dccisions: Evidence from Italy.
Journal of Management & Govemance, 2(1), 1-16.
Flöres R.G. and Szafarz A. (1997). Testing the Information
Structure of Eastem Europcan Markets: The Warsaw Stock
Exchange. Economics of Planning, 30(2-3), 91-105.
Landshagir (2002). Hagstofa íslands. Reykjavík.
Leech D. and Manjón M.C. (2002). Corporate Govemance in
Spain (with an Application of thc Power Indices Approach).
European Journal of Law and Economics, 13(2), 157-173.
Þórður Friðjónsson (2003). Alþjóðlcgur sjávarútvegsmarkaður
á íslandi? Vísbending, 21(21), 3-4.
300stœrstu (2001), (2002), (2003). Frjáls verslun, 63(8), 64(8),
65(8).
( Vísbendingin )
í ' ' \
Fyrir tuttugu árum síðan dansaði Sant
Walton, stofnandi Wal-Mart, í strá-
pilsi niður Wall Street til að fagna því að
fyrirtækið hafði náð ákveðnu hagnaðar-
markmiði. Fjármálajöfrum Veggstrætis
hefur sennilega komið þessi dans
spánskt fyrir sjónir. Þá var velta Wal-
Mart innan við 5 milljarða dollara. Á
síðastaári veltifyrirtækið245 milijörðum
og er nú verðmætasta l’yrirtæki í heimi.
Líklegteraðfjármálajöfrarnirhefðustigið
villlan dans með Sam ef þá hefði grunað
að þarna færi kóngurinn.
ISBENDING
Aðrir sálmar
______________/
Liðin tíð
ýlegt Reykjavíkurbréf Morgun-
blaðsins fjallaði um Eimskipa-
félagið, stærð þess og stöðu. Mörgum
var óljóst eftir lestur þess bréfs hver
afstaða blaðsins væri til félagsins.
Forystugrein Mbl. 1. mars 2003 lýsti
henni hins vegar vel: „Eimskipafélag
Islands hefur tekið miklum breytingum
á skömmum tíma. I upphafi byggðist
starfsemi félagsins fyrst og fremst á
skipaflutningum. Síðar urðu landflutn-
ingardrjúgurþáttur í starfsemi félagsins.
Þátók við tímabil, þar sem félagið byggði
upp ötluga fjárfestingarstarfsemi og
varð hluthafi í fjölmörgum öðrum fyrir-
tækjumog loks hóf félagið mikil afskipti
af sjávarútvegi. Nú byggist starfsemi
Eimskipafélagsins á þremur meginstoð-
um, tlutningum, fjárfestingum og sjáv-
arútvegi.
... Sú var tíðin að gagnrýna mátti
fyrirferð Eimskipafélagsins í viðskipta-
lífinu. Það er liðin tíð. Atvinnulíf lands-
manna hefur tekið miklum breytingum.
Hér hafa orðið til stórog öílug fyrirtæki.
Eimskipafélagið er eitt af mörgum slíkum
fyrirtækjum og á vettvangi viðskipta-
lífsins hefur orðið til nauðsynlegt
jafnvægi, sem mörg fyrirtæki eiga þátt í
að skapa. Eimskipafélag íslands er og
hefur verið um langa hríð einn af
burðarásum atvinnulífs landsmanna og
augljóst að félagið er á góðri leið með að
ná fyrri styrkleika miðað við afkomutölur
þess nú. Lengi hefur verið ástæða til að
hafa áhyggj ur af takmarkaðri samkeppni
í skipaflutningum á milli landa. Tæpast
er lengur ástæða til þess, því að nú halda
þrjú skipafélög uppi reglulegum flutn-
ingum með skipum á milli landa. Auk
Eimskips eru það Samskip og hið nýja
skipafélag Atlantsskip. Ekki verður
betur séð en samkeppnin blómstri á milli
þessara jmggja skipafélaga. f forstjóra-
tíð Ingimundar Sigurpálssonar hafa
orðið miklar breytingar á uppbyggingu
Eimskipafélagsins enda kalla breyttir
tímar á ný vinnubrögð á öllum sviðum
atvinnulífsins. Það skiptir máli fyrir
samfélag okkar að helztu fyrirtækin í
atvinnu- og viðskiptalífi landsmanna
byggi á traustum rekstrargrunni og það
á augljóslega við um Eimskipafélag
íslands hf.“ - bj
V__________________________
ÁRitstjóri og ábyrgðarmaður:
Eyþór ívar Jónsson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Sími: 512-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang: visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvisindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
4