Vísbending - 23.06.2006, Síða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
23. júní 2006
23. tölublað
24. árgangur
ISSN 1021-8483
Varúð! Millifærslur
að varsnjallthjá Samtökum atvinnu-
lífsins að hafa frumkvæði að því
að bjóða verkalýðsforystunni til
viðræðna þar sem í upphafi lá fyrir til-
boð. Það er ábyrgðarhluti að hafna því
að launþegar fái ákveðna uppbót sem í
mörgum tilvikum gæti orðið mikil bú-
bót. Augljóst er að þær aðstæður höfðu
skapast að verkalýðsforystan gat sagt
upp samningum í haust og í framhaldinu
krafist meiri launahækkana en áður var
um samið. Þettahefði valdið óróa á vinnu-
markaði og haft neikvæð áhrif á rekstur
fyrirtækja, sem þá væru verr sett en áður
til þess að greiða hærri laun. Þetta skildi
verkalýðsforystan og vildi því gjarnan
ganga að sanngjömutilboði og semjaum
vinnufrið fram á haustið 2007.
Friðurinn hefur skilað miklu
1 síðasta tölublaði Vísbendingar var farið
yfír það h vemig kaupmáttur hefur í fyrsta
sinn i sögunni aukist hægt og bítandi í
rúman áratug án bakslags. A fyrri ámm
náði verkalýðshreyfíngin oft fram meiri
ávinningi til skamms tima litið en það
reyndist skammgóður vennir. Mestallan
þennan tíma hefur verðbólga verið stöðug
og lítil í sögulegu samhengi. Vinnudeil-
ur hafa ekki verið teljandi á almennum
vinnumarkaði öll þessi ár.
Verðbólgan ermjöghættuleg, sérstak-
lega ef mikið er um óverðtry ggðar eignir,
til dæmis bankainnistæður. Eignastaða
þess sem er með peninga á óverðtryggð-
um veltureikningi með 3% vöxtum rýmar
um liðlega 15% á þrernur ámm í 15%
verðbólgu en hún batnar hins vegar um
tæplega 5% í 1,5% verðbólgu. Þetta
munar 200 þúsund krónum á milljónina.
Þess vegna er verðbólgan skæðasti þjóf-
ur sem um getur fyrir alþýðu fólks.
Fyrr á ámm var aðalbaráttumál verka-
lýðshreyfíngarinnar að fá krónur í launa-
umslagið, sem allir fengu þá. Þetta hefur
breyst eftir að fleiri vel menntaðir sér-
fræðingar, beggja vegna borðsins, hafa
komið að samningum. Baráttan snýst
þó oft um það öðm fremur að ná sem
stærstum bita af kökunni fyrir sinn hóp
fremur en að tryggja það að hver og einn
fái sanngjöm laun fyrir það sem hann
leggur af mörkum.
Hvaða kerfi virkar best?
Öll kerfí sem fela í sér tilflutning frá
einum til annars án þess að umbun sé í
eðlilegu samhengi við verðmæti þess sem
er keypt eru hættuleg vegna þess að þau
eru óstöðug. Niðurgreidd lán skekkja til
dæmis verðmætamat. Menn freistast til
þess að leggja í fjárfestingar sem ekki
gefa hæfilegan arð vegna þess að vextir
eruóeðlilegalágir, til dæmis vegnaríkisá-
byrgðar. Samagildirumóeðlilegarskattaí-
vilnanir. Islendingarhneykslast á öðrum
þjóðum vegna ríkisstyrkja í sjávarútvegi.
A sama tíma em sjómenn með sérstaka
skattaívilnun. Afnám sjómannaafsláttar
kallar að sjálfsögðu á að útvegsmenn
greiði hæm laun en áður vegna þess að
verðmæti starfa sjómanna er það sama
og áður þó að skattar þeirra hækki. Sjó-
mannaafsláttur er því styrkur til útgerða
en ekki sjómanna.
Það er eðlilegt og í raun gmndvallar-
mannréttindi að allir sitji við sama borð
í samskiptum sínum við ríkið. Ríkið á
að annast sameiginleg verkefni allra og
því er eðlilegt að allir leggi eitthvað af
mörkum. Fyrir kosningamar í vor keppt-
ust frambjóðendur við að lofa afnámi
fasteignaskatta á eignirgamalmenna. Ef
fasteignaskattar eru sanngjamir skattar á
annað borð hvers vegna er þá ósanngj amt
að leggja þá á gamalmenni umfram aðra?
Margt ríkasta fólk landsins er ellilífeyr-
isþegar en nú á það að losna við skatt
sem ungt fólk sem berst í bökkum við að
reyna að koma undir sig fótunum verður
að greiða.
Þau kerfi sem em einfold og sann-
gjöm eru langlíklegust til þess að valda
almennri velsæld. Þess vegna hefur skatta-
lækkun til fyrirtækja ekki leitt til minni
skatttekna ríkisins heldur meiri. Flvatinn
til þess að skila hagnaði hefur haft þessi
áhrif. Flagur almennings batnar á sama
tíma vegna þess að fyrirtækin geta greitt
hærri laun en áður, auk þess sem margir
einstaklingar fá arð af eign sinni í þessum
fyrirtækjum.
Flækjur eru slæmar
Verkalýðsforystanbeindi líka spjótum sín-
um að stjómvöldum. Hún vissi að næsta
sumar fara kosningar í hönd og því mátti
búast við að ráðherrar væru veikari fýrir
en ella. Reynslan frá kosningunum í vor
benti til þess að stjórnmálamenn væm
auðveld bráð. Sighvatur Björgvinsson,
fyrrverandi formaður Alþýðuflokksins,
orðaði það svo að hagsmunahópar væru
famir að bjóða atkvæði sín föl á uppboði
meðal stjómmálamanna. Þetta er ágæt
lýsing á þeim kostulegu yfirboðum sem
sáust fyrir kosningamar í vor.
Ti lfærslur til ákveðinna hópa í gegnum
vaxtabætur og barnabætur eiga að bæta
hag þeirra sem njóta. Vaxtabætur hafa
þann ókost sem áður er nefndur að þær
skekkja verðmætamatþeirra sem taka lán
þó að þær séu kannski svo flókin uppbót
að fáir skilji þessi áhrif þeirra.
Þessar bætur hafa alltaf verið tekju-
tengdar og því hafa þær líka þann ókost
að festa fólk i fátæktargildru. Þeir sem em
með miðlungstekjur ná sér ekki upp úr
þeim vegna þess að tekjuhækkun veldur
bótalækkun. Jaðarskattarverðalangtyfir
50% og kerfíð veldur óánægju og skaða.
Með þvi að draga úr millifærslum eða
fella þær niður er hægt að lækka skatta
almennt.
Sama gildir um mörg skattþrep. Eftir
því sem skattþrepum fjölgar er hættara
við að fólk sem er við skattþrepamörk
dragi úr vinnu. Mikið hefur verið gert úr
því að skattarhafi hækkað mikið hlutfalls-
lega hjá mörgum láglaunahópum. Þetta
er rétt, en það er eðli þrepakerfa að lítil
launahækkun í prósentum getur valdið
mikilli skattahækkun.
(Framhald á síðu 4)
1
Náðst hefur sátt milli
atvinnurekenda og laun-
þega. Ríkið kom að til þess
að klára málið en það er
oft hættulegt.
2
Jón Sigurðsson fjallar í
opnugrein um vaxandi
umsvif banka og spari-
sjóða. Hannlegguráherslu
3
á mikilvægi þess að kynna
fyrir greiningaraðilum og
öðrunt hvernig þau hafa
breyst á liðnum árum.
4

Handbolti og fótbolti
sameina menn þegar vel
gengur en samkeppnin á
vellinum nær ekki til sjón-
varpsstöða.

J ~h/r