Vísbending - 11.08.2006, Síða 3

ISBENDING
Samrunabylgja kauphalla
Þórður Friöjónsson
| hagfræðingur
Samruni kauphalla munu setja svip
sinn á þróun verðbréfamarkaða í
heiminum á næstu misserum.
Þannig blasir nú við að kauphöllin í
New York (NYSE) og Euronext muni
sameinast innan skamms. Undirbúningur
er vel á veg kominn og virðist fátt geta
komið í veg fyrir samrunann. Einnig er í
sjónmáli yfirtaka Nasdaq á kauphöllinni
í London (LSE), þótt hún eigi sér líklega
stað nokkru seinna en samruni NYSE og
Euronext. Þá er orðrómur um að kauphöll-
in í Chicago (CME) og þýska kauphöllin
(Deutsche Börse) kunni að hafa áhuga á
að sameina krafta sína. Loks eru ýmsar
minni kauphallir að skoða þá kosti sem
þær standa frammi fyrir.
Rísandi bylgja
Eins og sjá má af mynd sem fylgir
hér með varðar umræddur samruni
nokkrar af stærstu kauphöllum í heiminum
í dag. Myndin sýnirmarkaðsvirði skráðra
kauphalla eftirstærð. CME erverðmætasta
kauphöllin, á eftir íylgja Deutsche Börse,
Euronext ogN Y SE. Nokkm neðar á listan-
um em LSE og Nasdaq — eða í sjöunda
og áttunda sæti. Við má bæta að í þess-
um tilvikum er um að ræða sammna yfir
Atlantshafið sem felur í sér bæði meiri
áskomn og tneiri áhrif á verðbréfamarkaði
en áður em dæmi um.
Samrunaþróun meðal kauphalla
er að vísu ekki ný af nálinni og hefur
töluvert verið um sameiningu þeirra á
undanfornum árum. I því sambandi nægir
að nefna Euronext, sem samanstendur
af kauphöllunum í París, Amsterdam,
Brussel og Lissabon, og OMX, sem rekur
kauphallirnar í Stokkhólmi, Helsinki,
Kaupmannahöfn og í Eystrasaltsríkjun-
um. Samrunabylgjan fram undan rís
hins vegar miklu hærra en áður þvi að
þar er um að ræða helstu kauphallir í
heiminum og tnargar minni virðast ætla
að fljóta með.
Hvers vegna?
Hvað liggur hér að baki? Hvers
vegna eru risarnir að sameinast
og dvergamir að endurmeta stöðu sína
með það fyrir augum að tengjast stærri
einingum? Astæðumar eru tvær — og
reyndar samofnar. Annars vegar vilja
kauphallirnar styrkja samkeppnisstöðu
sína og hins vegar ná fram hagræðingu
á tæknisviðinu.
Samkeppni milli kauphalla í heim-
inum hefur vaxið jafnt og þétt undanfarin
ár. Þar veldur alþj óðavæðing efnahags- og
viðskiptalífs sem leitt hefur til þess að
landamæri hafa sífellt minni takmarkanir
í för með sér. Alþjóðleg fyrirtæki verða
stærri og stærri, fjárfestar sækjast eftir
arði hvar sem er í heiminum og útgefendur
geta skráð félög sín þar sem hagkvæmast
þykir - og er þá heimalandið ekki sjálf-
sagður kostur nema það hafi að bjóða
virðisauka fyrir félagið.
Þetta birtist í smækkaðri ntynd á
íslenska markaðnum. Stærstu fyrirtækin
sem skráð eru í Kauphöll Islands em
í vissum skilningi ekki íslensk lengur.
Þannig myndast meirihluti tekna þeirra
í útlöndum; þar er meirihluti starfsemi
þeirra og þar er meirihluti starfsmanna
þeirra staðsettur. I þessu felst að þau þurfa
samkeppnishæfa og alþjóðlega þjónustu
á heimamarkaði þvi annars er hag þeirra
betur borgið með skráningu í erlendri
kauphöll. Samagildirumstærri markaði.
Lítum til að mynda til Norðurlandanna.
Samrunar milli norrænna fyrirtækja og
fyrirtækja frá öðrum löndum verða æ
algengari og fyrir vikið verða hagsmunir
þeirra tengdari því sem er að gerast á
alþjóðavettvangi. Og hjá stóru kauphöll-
unum verður samkeppnin stöðugt harðari
um fyrirtækjarisana. Sömu sögu er að
segja um ijárfesta; þeir verða æ minna
bundnir af heimamarkaði. Eina leiðin
til að mæta þessari þróun er að laga sig
að aðstæðum og veita samkeppnishæfa
þjónustu.
T ækniframfarir hallast á sömu sveif.
Eins og liggur í augum uppi hafa þær lagt
grunn að alþjóðavæðingunni en einnig
vegur þungt að kauphallarrekstur gerir
gífurlegarkröfurtil tölvu- oghugbúnaðar.
Kerfin sem reksturinn byggist á eru flókin
og dýr og því eru miklir möguleikar á
hagræðingu með samruna kauphalla.
r
Hvað um Kauphöll Islands?
Um þessar mundir er verið að skoða
stöðu Kauphallar íslands í þessu
ljósi. A undanförnum árum hefur Kaup-
höllin mætt alþjóðavæðingunni með
nánara samstarfi við aðrar kauphallir á
Norðurlöndum. Þannig er viðskiptakerfið
það sama í öllum kauphöllunum og það á
einnig við um mörg önnur kerfi. Mikið hef-
ur áunnist í samræmingu reglna og vinnu-
lags. Þessar ákvarðanir hafa verið vel
tímasettar og án vafa stuðlað að miklum
uppgangi Kauphallarinnar og íslensks
verðbréfamarkaðar á síðustu árum. Nú er
hins vegar enn á ný komið að mikilvægum
ákvörðunum um framtíð Kauphallar ís-
lands. Er rétt að stíga frekari skref til
samstarfs eða jafnvel sameiningar eða er
betra að hinkra enn um sinn? 1 því skyni
að svara þessari spumingu hefur verið
ákveðið að ganga til viðræðna við OMX
um nánara samstarf og er sameining þar
ekki útilokuð. Svarið liggur ekki fyrir
en hafðir verða að leiðarljósi hagsmunir
íslensks verðbréfamarkaðar, útgefenda,
kauphallaraðila og fjárfesta.
(/) Q) C
s
T3
o
X
Heimildir: JPMorgan, Exchange Sector Update, 30. júní 2006.
3