Frjáls verslun - 01.07.1965, Blaðsíða 15

70—75% íbúanna, er hinn raunverulegi almenning-
ur (þeir sem lesa reglulega allskyns lesefni) í mesta
lagi 15—20%, og menntaða fólkið (sem bókabuð-
irnar þjóna) aðeins 2—-3%.
Eins og málum er nú háttað, er með öllu ógerlegt
að ná til alls lesendafjöldans. En fjölútgáfubækur
verða að ná miklu víðar en til hins menntaða fólks,
og brjótast inn til liins raunverulega almennings,
þar sem þær munu hafa mest félagsleg áhrif. Þetta
er það, sem gerðist í Bandaríkjunum. Eyrir heims-
styrjöldina síðari seldust metsölubækur þar í landi
sjaldan meira en í 100.000 eintökum, en bækur, sem
seljast í meira en milljón eintaka upplagi eru nú
algengar þar.
Bókum er ekki einvörðungu dreift af bókaverzl-
unum, heldur einnig af óteljandi aðilum öðrum, t. d.
kjörbúðum, lyfjabúðum (í USA) o. s. frv. Miklar
auglýsingar styðja við bókasölu þessara aðila.
Akveðin lönd, og þá einkum Sovétríkin, liafa þróað
hjá sér bein dreifingarkerfi um skrifstofur, verk-
smiðjur og póstþjónustuna. Að lokum megum við
búast við því, að á næstu árum muni fjöldi bóka-
sjálfsala fara ört vaxandi, og mun þetta tífalda
dreifingarmöguleika bókaverzlana.
Það er á þennan hátt, sem ráðizt er út fyrir
landamæri hins „menntaða fólks“. Rétt er þó að
benda á, að háar sölutölur þurfa ekki endilega að
þýða, að farið hafi verið yfir þessi landamæri. Marg-
ir útgefendur, einkum í Evrópu, telja sig gefa út
fjöldaframleiðslubækur, sökum þess að þeir hafa
tekið upp form og stíl slíkra bóka og tíu eða tuttugu-
faldað upplag sitt. En í mörgum tilvikum er það
svo, að þeir hafa aðeins mettað markað þann, sem
hið „menntaða fólk“ býður uppá, og þá aðeins vegna
þess að lægra verð kom til sögunnar.
/--------------------------------------------------------------
30. júlí, 1935, hófu bókaverzl-
anir í Bretlandi sölu ó 10 nýj-
um bókum í pappabandi. blóu,
appelsínugulu og grænu. MeS-
ai höfunda bókanna voru Ern-
esl Hemingway, André Maur-
ois og Agata Christie. —
Penguinbækurnar ruddu fjöl-
útgófubókinni braut.
s-------------------------------------------------------J
t S*
. / t»8«uri\
V BOWKS
A. FAREWELL
TO ARMS
ERNEST
HEMiNGWAY
aör-r.rft
ÖIl þessi starfsemi á sér stað innan hinna gömlu
félagslegu og menningarlegu landamæra, og á þetta
þó einkum við í þeim löndum, sem eiga mikinn
fjölda starfsamra menntamanna, sem eru lítt í efn-
um. í sumum löndum hefst fjöldasala við 5.000 til
10.000 eintaka markið, en í öðrum löndum er sala
50.000 til 100.000 bókaeintaka enn dreifing innan
takmarka markaðs „menntafólksins.“
í stytztu máli geta bækur, sem komast á fjölda-
markaðinn, haft áhrif á hann á marga vegu aðra en
efnislega. Innihald bókanna sjálfra verður fyrir
áhrifum, og sömuleiðis not þau, sem lesendurnir
hafa af efninu. Orðræðurnar milli rithöfundarins
og lesandans, sem mynda hinar raunverulegu bók-
mennntir, eru nú undirorpnar djúpstæðum eðlis-
breytingum.
Lesefni hins menntaða manns markast af raun-
verulegri og samvizkusamlegri afstöðu. Ilann bregzt
við því, sem hann les, með mati, eftirtekt og skil-
merkilegum niðurstöðum, hvort lieldur bókin, sem
um ræðir, er bókmenntalegs eðlis eða starfsleg. Öll
þessi viðbrögð mynda sameiginlega „bókmennta-
lega skoðun“, og ímynd lieimar er síðan aftur veitt
til höfundarins eftir ýmsum leiðum: Samræðum,
samböndum útgefanda og bóksala, bókmenntagagn-
rýni í blöðum, o. s. frv.
Þetta „endurvarp“ til höfundarins er hið sér-
staka og raunverulega einkenni bókmenntalegs
raunveruleika. Sá raunveruleiki felur í sér mjög við-
kvæmt jafnvægi. Ef „endurvarpið“ er of sterkt, eða
ef rithöfundurinn er með öðrum orðum of háður
lesendum sínum, getur svo farið að verk hans bíði
skaða af.
Ef ekki er um neitt „endurvarp“ af þessu tagi að
ræða, getur rithöfundurinn aðeins valið á milli
FRJÁLS VERZLTJN
15