Helgarpósturinn - 21.11.1996, Side 14

Helgarpósturinn - 21.11.1996, Side 14
14 FIMMTUDAGUR ZL NÓVEMBER1996 mm Fj ölmóður frækni ★★★ ristinn R. Ólafsson er flestum landsmönnum kunnur af útvarpspistlum og ekki síst fornlegu tungutaki við fótboltalýsingar. Það þarf því e.t.v. ekki að koma á óvart að hann skuli hafa tekið til við að skrifa tólftualdartrylli með orðfæri íslendingasagna. Saga Kristins heitir Fjölmóðs saga föðurbetrungs og kemur út hjá bókaforlaginu Ormstungu. Sagan hefst á bænum Skriðu- felli á íslandi. Þar situr í ösku- stó sveinninn Fjölmóður. Faðir hans er talinn af eftir að skip hans hvarf með manni og mús. Móðir hans Guðrún, sem pilt- urinn er jafnan kenndur við, hefur ekki miklar væntingar til sonarins, telur hann fávita, þar eð hann mælir ekki orð frá vör- um og hefur þá iðju helsta að stunda grjótburð til að reyna afl sitt. Þá segir einnig af Nótt, göldr- óttri konu á næsta bæ sem kallast Hrafnabjörg. Fáleikar eru með nágrönnunum og reynist Nótt Skriðfellingum ill viðskiptis. Senn dregur þó til tíðinda og ekki er að orðlengja að Fjölmóður á eftir að rísa úr öskustónni og „meika það“ eins og sagt er á nútímamáli. Hann leggst í víking eins og aðrar hetjur fornaldar og hlýt- ur af sæmd. Það er þó skylt að geta þess að Fjölmóðs saga er ekki eftiröpun á íslendingasög- um að efni til. Fjölmóður vík- ingur fer ókunna stigu, íslend- ingum fyrri alda, eða til Maj- úrku við Miðjarðarhaf, kemst í kynni við Serki og lærir tungu þeirra og siðu. Þá er þess að geta að saga Fjölmóðs skarast allnokkuð við norræna goðafræði. Æsir koma raunar ekki við sögu sjálfir en goðverur ýmsar sem og kunnugir staðir, svo sem Askur Yggdrasils og Gnipahell- ir hundsins Garms. Það er því ljóst að það spillir ekki fyrir lesanda ef hann þekkir til heimsmyndar ásatrúar- manna eins og Snorri lýsir henni í Eddu sinni. Kristni tekst nokkuð vel upp í sögu sinni, bæði með efni og stíl. Fléttan er snið- ug og ekki verður séð að honum skriki fótur á svelli hins forna máls. Hér er meirað segja að finna dróttkvæða vísu með orð- skýringum eins og tilheyrir í fornum sögum. Textinn gæti reynst börnum og unglingum torlesinn þótt bókin sé einkum ætluð þeim hópi lesenda eins og segir á bókarkápu. Þó er skylt að geta þess að orð- ÍCRISTMN R.ÓLAFSSON /tVlNTÝRALeOUR T Ó Lf T U A10 A R T RY111 R skýringar eru neðanmáls á hverri síðu þar sem þurfa þykir. Fjölmóðs saga er skemmtileg aflestrar, at- burðarás er hröð og við- burðarík. Það má helst finna að persónusköpun. Hún mætti að ósekju vera fyllri og vísast þá einkum til aðalpersón- unnar. Fjölmóður er ódeigur vígamaður en andlegt upplag og skap- gerð mætti vera klárari og skýrari svo við viss- um gerr hvaða mann hann hefur að geyma. Oddgeir Eysteinsson Barnabækur Veiðiferð og rullupylsa... Thor Höfundur William D. Valgardson Myndskreyting Ange Zhang Islensk þýöing Guörún B. Guösteinsdóttir Ormstunga 1996 Sagan um Thor eftir Vestur- íslendinginn William Val- gardson er verðlaunabók frá heimalandi höfundar, Kanada. Texti bókarinnar er ekki mikill að vöxtum en myndefni því meira. Sagan segir frá dreng sem fer til veiða á Winnipeg- vatni með afa sínum. Þar með var hann togaður frá sjón- varpsskerminum sem hann var þaulsætinn við. Veitt er gegnum ís og veiðiaðferðum lýst. Á heimleið bjarga þeir Thor og afi ógætnum manni úr lífsháska. Myndefnið skýrir textann; án myndanna væri hætt við að innihald sögunnar færi nokkuð fyrir ofan garð og neðan hjá ís- lenskum börnum. Veiðar gegn- um ís á þann hátt sem lýst er í bókinni eru óþekkt fyrirbrigði á íslandi. Þökk sé myndunum þá er bæði fræðandi og skemmtilegt að lesa um þessa nýstárlegu veiðiaðferð. THOR «'.[). VAU.AROSON ANGE 2ÍHÁNC Persónur eru fáar og sá boð- skapur sögunnar að sjónvarps- áhorf barna sé ekki hollasta tóm- stundaiðjan ætti að höfða til ís- lenskra barna eða öllu heldur for- eldra. „Ég missi af teiknimyndunum á morgun," kvein- aði Thor... „Það eru teiknimyndir á hverjum laugardegi. Þú hefur hvort sem er séð þær flestar áður,“ sagði amma. Síðustu setningarnar gætu sem best hrotið út úr munni íslenskra uppalenda. Þýðingin er ágæt en þarna koma fyrir afar ókunnugleg orð svo sem ísfeti, ísborun og þrýstihryggur (enn bjarga myndirnar). Það er smekksab riði hvort þýða skuli nöfn. í ljósi tengsla sögunnar við ís- iand hefði ef til vill farið betur að drengurinn héti einfaldlega Þór í stað Thor. Afi og amma eru vestur-ís- lensk en í sögunni er fátt sem minnir á gamla landið. Það er því notalegt að í lokin er á borð borin rammíslensk fæða: rúgbrauð með rúllupylsu og upprúllaðar pönnukökur, vant- ar bara kleinurnar. Bókin hentar börnum á öll- um aldri, jafnvel ættu fullorðn- ir að hafa gaman af henni. Hún er líka hentug sem ítarefni við kennslu, til dæmis í landafræði ogsögu. I heild er þetta skemmtileg og falleg bók. Bókaútgáfan Ormstunga má vel við sitt framlag til barnabókmennta una á þessum jólum. Anna Dóra Antonsdóttir Gæludýr deyr Himinninn litar hafiö blátt Höfundur Sólveig Traustadóttir Teikningar Freydís Kristjánsdóttir Mál og menning Petta er sjálfstætt framhald sögunnar Himinninn er allsstaðar og kann að vera nauðsynlegt að lesa þá fyrri til að skilja hina síðari. A.m.k. er margt í lausu lofti og mörgum spurningum ósvarað eftir lest- ur þessarar nýútkomnu bókar. Hvers vegna Magga er með mislanga fætur, ein í lestrar- prófi í skólanum og hvers vegna hún er ekki hjá foreldr- um og systrum í útlöndum? Þetta eru áleitnar spurningar strax í upphafi sögu, en hvergi svör. Hér er sagt frá sjö ára telpu, Möggu í Ljúfuvík, sem býr hjá ömmu og sambýlismanni hennar Kela. Önnur aðalper- sóna er Edda, vinkona Möggu, sumargestur í Ljúfuvík. Bókin spannar eitt sumar í lífi þeirra stallsystra þar sem skiptast á skin og skúrir, aðallega er þó skin í Ljúfuvík. Við sögu koma einnig persónur eins og Drop- laug frænka sem drekkur f sig anda úr flösku, fjölskylda kaupfélagsstjórans, kötturinn Anton, hænan Litla drottning og fleiri furðuskepnur sem erf- itt er að henda reiður á. Höfundur nær ekki að byggja upp spennu i sögu sinni. Það vantar fléttuna sem drífur áfram lesturinn. Ýmsir hlutir gerast þó; haldin þjóðhátíð, flúið undan klettakörlum og hænum drekkt en spennandi söguþræði er ekki til að dreifa. Það er stundum eins og aðal- söguhetjur séu meira áhorf- endur en þátttakendur í at- burðunum. Sorgin er til um- fjöllunar í lok sögunnar þegar gæludýrið Litla drottning deyr. Sorg barns er söm við sig hvort sem i hlut á hæna, hund- ur eða eitthvað annað. Fyrir hvaða aldurshóp er þessi saga? Aðaisögupersónur eru sjö ára og atburðir sögunn- ar gerast í veröld barna og með þátttöku þeirra, nema ef vera skyldi borðdans Amalíu kaupfélagsstjórafrúar. Hins vegar er málfar nokkuð upp- skrúfað og tæplega orðfæri barna. Eftirtektarvert er hve mikið er hrópað, kallað og æpt í sögu þessari. Textinn nálgast á köflum að vera ljóðrænn og ef til vill ætti höfundur að hug- leiða eldri lesendahóp en þarna er höfðað til. Myndir eru ágætar en mættu vera fleiri. Barnabókaútgáfan sendir á árinu frá sér fjórar smá- bækur, alíslenskar að allri gerð. Bækurnar hafa verið í sölu hjá Námsgagnastofnun sem merkir að þær teljist henta vel sem lestrarbækur fyrir börn. Sú er og raunin þeg- ar í þær er skyggnst. Þyngdar- stig þeirra er misjafnt þannig að þær henta lestrarhestum á ýmsum aldri og með misjafna getu. Útgáfa sem þessi er lofsvert framtak vegna þess að alltaf vantar efni til lestrarkennslu í skólum og utan. Ámi Ámason er höfundur sögunnar Hjördís en Anna Cynthia Leplar teiknar mynd- ir. Hjördis er léttust aflestrar og hentar vel börnum með lestrarörðugleika, líka eldri börnum, því innihald textans er hreint ekki smábarnalegt. í textanum er bundið rím og hefði ef til vill verið klókara að setja hann upp þannig að rím- ið nyti sín betur. Það er hins vegar gert í sög- unni Veðurtepptur eftir Hjör- leif Hjartarson. Hjörieifur teiknar sjálfur myndirnar í sína bók og aídeilis frábærar mynd- ir. Veðurtepptur er hin prýði- legasta léttlestrarbók, efni sem flestir kannast við og stuðlar og rím aðstoða við lesturinn. Heldur torlesnari er sagan Dagur í lífi Skarpa eftir Birgi Svan Símonarson, mynd- skreytt af Halldóri Baldurs- syni. Þetta er stutt, skemmti- legt en nokkuð hefðbundið æv- intýri sem endar vel eins og vera ber. í sögunni er talsvert af erfiðum orðum sem rýra gildi hennar sem léttlestrar- bókar. En það vantar líka bæk- ur fyrir þá vel læsu. Tyrfinn er líka textinn í hinni fjórðu bók, Fílon frá Al- exandríu eftir Gunnar Harðar- son. Halldór Baldursson teiknar myndir. Sagan er með heimspekilegum undirtón þar sem höfundur spyr ýmissa spurninga sem hægt er að ræða fram og aftur: „Og ef maður hugsar sér asna, þá eru allir asnar innifaldir í orðinu asni. Eða hvað?“ Fílon er vel lærður maður sem þar að auki býr í Egypta- landi. Hann getur því vel leyft sér að velta hlutunum fyrir sér eins og merkingu fimmta boð- orðsins eða hvers vegna boð- orðin eru tíu. Þessi saga er kjörin til heimspekilegra um- ræðna með börnum, ef til vill hugsuð sem slík og nýtist von- andi þannig. Myndskreytingar allra bók- anna eru fallegar og laða til lestrar. Frágangur er Barna- bókaútgáfunni til sóma. Von- andi verður þar haldið áfram á sömu braut. Anna Dóra Antonsdóttir

x

Helgarpósturinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/286

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.