Helgarpósturinn - 07.05.1997, Blaðsíða 18

18
V
MfÐVIKUDAGUR 7. MAI1997
ViJítar
og ævintýr
Ibók sinni Women Who Run
With the Wolves setur Clar-
issa Pinkola Esté fram þá
kenningu að gömlu ævintýrin
hafi verið leið kvenna til að
kenna þeim yngri, miðla visku
sinni og reynslu. Hún segir
okkur sögur og túlkar síðan at-
burði hennar og persónur á
tvo vegu. Fyrst sem dæmisögu
um raunveruleg víti til að var-
ast, síðan sem táknræna alleg-
oríu er feli í sér lykla að leyni-
hólfum sálarinnar og gefi vís-
bendingar um hvernig þekkja
megi og ryðja sálrænum hindr-
unum úr vegi. Skoðum eina
sögu.
Sagan um Beinagrindarkon-
una er gamalt inúítaævintýr
um dótturina sem óhlýðnaðist
föður sínum og var í refsingar-
skyni kastað í hafið. Þar varð
hold hennar fiskum og sjávar-
dýrum að bráð en beinin rak
um hafið. Fiskimaður nokkur
setti síðan línu sína í beinin og
byrjaði að draga. Hann fann að
þungt var á færinu og dró mik-
inn. Meðan hann dró velti
hann glaður fyrir sér hve
marga munna þessi happa-
fengur myndi nú metta og hve
lengi hann þyrfti ekki að halda
á veiðar vegna hans.
Kajakinn hans hristist og
skókst því beinagrindarkonan
reyndi í örvæntingu að losa sig
en því meira sem hún barðist
um því fiæktari varð hún í fær-
ið. Þegar beinagrindin kom
loks upp á yfirborðið fylltist
fiskimaðurinn slíkum óhugn-
aði og hræðslu að hann reri líf-
róður í land. En vegna þess
hve föst hún var í línunni dróst
beinagrindarkonan með í land,
upprétt með hvítfyssandi löðr-
ið í kringum sig.
Svo aigerlega hafði óttinn
náð tökum á fiskimanninum að
þegar hann kom í land hirti
hann ekki um að sleppa lín-
unni heldur hljóp beint af aug-
um með beinagrindina á eftir
sér heim í snjóhúsið sitt.
Beinagrindin dróst yfir flatirn-
ar þar sem fiskurinn var
breiddur til þerris og á leiðinni
mundi hún hve svöng hún var
og nærðist.
Fiskimaðurinn nötraði lengi í
hálfrökkri snjóhússins og það
var ekki fyrr en hann seint og
um síðir þorði að kveikja að
hann sá að beinagrindarkonan
lá á gólfinu. f fyrstu hryllti
hann við þeirri sjón en um síð-
ir hrærðist eitthvað í honum til
meðaumkunar með þessari
beinahrúgu sem lá þarna
skökk og skæld, illa flækt í
fiskilínuna hans. Hann byrjaði
því ósköp varlega að losa
flækjuna og raða beinunum í
réttar skorður.
Þegar verkinu var lokið lagð-
ist fiskimaðurinn til svefns, yf-
irkominn af þreytu. Erfiðar
draumfarir kreistu tár úr aug-
SBHr
n
Borgarskipulag Reykjavíkur
Skúlagata 21 og 42 og
Hverf isgata 105
í samræmi viö 17. og 18. gr. skipulagslaga er
auglýst kynning á breyttu deiliskipulagi á lóöum
viö Skúlagötu 21 og 42 og Hverfisgötu 105.
Kynningin fer fram í sal Borgarskipulags og
Byggingarfulltrúa aö Borgartúni 3, 1. hæö, kl. 9.00
-16.00 virka daga og stendur tii 18. júní 1997.
Abendingum og athugasemdum skal skila
skriflega til Borgarskipulags Reykjavíkur eigi síðar
en miövikudaginn 2. júlí 1997.
Þeir sem eigi gera athugasemdir innan tilskilins
frests teljast samþykkja tillöguna.
um mannsins og beinagrindar-
konan fann hve þyrst hún var
og skreið að honum og sleikti
burt tárið, sem slökkti þorsta
hennar betur en nokkur annar
drykkur. Þar sem hún lá þarna
við hlið hans heyrði hún takt-
fastan trumbuslátt hjartans og
tók að syngja með. Hún teygði
beinabera hönd sína inn í
brjóst hans, tók fram hjartað
og hélt því titrandi í höndum
sér, sönglandi; hold, hold,
hold.
Smátt og smátt tók hold
ið að hlaðast utan á bein-
in og hún söng á sig hár,
falleg augu, skoruna
milli fótanna og allt
annað sem kona
þarfnast. Trumb-
unni máttugu,
hjartanu, skilaði
hún á sinn
stað í brjóst
inu og lagð-
ist heil við
hlið hans
og um
m o r g-
u n i n n
vöknuðu
þau samantengd.
Clarissa túlkar söguna af
fiskimanninum og beinagrind-
arkonunni sem dæmisögu af
þróun ástarævintýris. í fyrstu
er spennan, gleðin og vænting-
arnar miklar. Þetta er mikill
happadráttur á línunni en þeg-
ar allt er komið upp á yfirborð-
ið verður okkur ijóst að fleira
fylgir í kjölfarið. Þá reynir á
manndóminn. Öll flýjum við í
fyrstu óhugnaðinn, en aðeins
með því að horfast í augu við
hann og sættast við hann nær
ástin að sigra og ástvinurinn
að holdfyllast á ný.
En ástin er aðeins yfirborð-
ið. Fiskimaðurinn er líka við
sjálf og þær væntingar sem við
gerum til eigin getu. Beina-
grindarkonan er dekkri hliðin
á sálinni og við þá hlið verðum
við að sættast, með því að hlú
að henni og raða henni saman
í heild. Þegar því er lokið get-
um við vaxið á ný.
Á þennan hátt rekur Clarissa
hvert ævintýrið á fætur öðru
og hún talar um fornmynd
villtu konunnar. Villta konan
er táknmynd innsta eðiis kon-
unnar og á sér djúpar rætur í
menningu og reynslu kvenna.
Hún býr í okkur öllum og birt-
ist í goðsögnum, ævintýrum og
þjóðsögum. í þeim er að finna
vísbendingar um hvernig á að
nálgast hana, næra og gera
virkari í daglegu lífi hverrar
konu. Villta konan er skapandi
hugrökk, í tengslum við frum-
Villta konan er táknmynd
innsta eðlis konunnar og á
sér djúpar rætur í menn-
ingu og reynslu kvenna.
Hún býr í okkur öllum og
birtist í goðsögnum, ævin-
týrum og þjóðsögum. í
þeim er að finna vísbend-
ingar um hvernig á að nálg-
ast hana, næra og gera
virkari í daglegu lífi hverrar
konu. ■
að andarunginn er svanur
meðal svana og sá fallegasti í
hópnum. Hún talar þá einnig
um nauðsyn þess að sættast
við eigin líkama og útlit.
hvatir sínar, full innsæis og
dómgreind hennar er skýr.
Clarissa talar um hið tvíþætta
hlutverk kvenna; að fæða af
sér nýtt líf og búa hina dauðu
til sinnar síðustu ferðar. Nú-
tímakonan sinnir ekki lengur
um lík ástvina sinna og það
hefur rofið líf/dauði/líf-hring-
inn sem konur lengst af hafa
verið í svo nánum tengslum
við.
í sjálfu sér er boðskapur Clar-
issu ekki nýr né aðferðin sem
hún notar til að nálgast hann.
Freud og Jung leituðu mjög
fanga í gömlum goðsögnum til
að skýra ýmis síendurtekin
minni í sálarlífi mannsins.
Túlkun hennar á ævintýrum er
mjög á þessa vegu en hún er
sálkönnuður og aðhyllist kenn-
ingar Jungs í starfi sínu. Hún
titiar sig einnig „cantadora“,
en hlutverk cantadorunnar er
að varðveita gamlar sagnir.
Þannig hefur Clarissa allt sitt
líf safnað sögum. Hún er komin
af mexíkóskum innflytjendum í
Bandaríkjunum en ólst upp
meðal austur-evrópskra og
rússneskra flóttamanna. Flesta
uppaiendur sína segir hún
hafa verið illa læsa og varla
skrifandi en hún naut sagna-
brunns beggja heima. Konurn-
ar sögðu sögur, ekki bara á
kvöldvökum við eldinn heldur
við störfin og hvenær sem tal-
in var þörf á lexíu, nálgun eða
smyrslum á andleg sár.
H ú n
nefnir villtu
konuna ýmist þá sem
alit veit, gyðju lífs og dauða,
vísu konuna, móður jörð o.fl.
Þessi hluti málflutnings henn-
ar minnir um margt á kenning-
ar kvennakirkjunnar og femi:
nísku umræðuna um gyðjuna. í
bókinni Óðurinn til Evu, sem
kom út á íslensku fyrir nokkr-
um árum, er konum lýst og
skipt upp í „týpur“ eftir því
upp á hvaða gyðju má heim-
færa persónugerð þeirra og
lífsstíl. Þar er talað um Hebu-
konuna, Pallas Aþenukonuna,
Afródítukonuna o.s.frv. í þeirri
bók eru grísku gyðjurnar not-
aðar sem nokkurs konar sam-
heiti fyrir allar sambærilegar
gyðjur annarra fornra trúar-
bragða.
Ævintýrin eru bráðskemmti-
leg og túlkun Clarissu áhuga-
verð. Hún gengur að vísu á
stundum fram af lesandanum
með málskrúði sínu og oft velt-
ir maður fyrir sér hver tilgang-
urinn sé. Boðskapurinn er
hvort eð er ekki flóknari en svo
að nauðsynlegt sé að þekkja
sjálfan sig, trúa á innri rödd og
hafa hugrekki til að fara að eig-
in sannfæringu.
Þannig telur hún söguna um
Ljóta andarungann vera and-
lega lexíu um það hvernig við
leitumst öll við að finna okkur
stað í tilverunni. Finna okkar
líka, eigin hóp. Oft hafi slæm
reynsla fyrri ára búið okkur illa
undir sameininguna þannig að
stundum taki tíma að átta sig á
Drauma segir hún arfleifð
villtu konunnar og aðferð und-
irmeðvitundarinnar, líkt og
lærifaðir hennar (Jung) hélt
fram, til að senda skilaboð upp
á yfirborðið. Draumarnir eru
oft táknrænir og rýna verður í
táknin og ráða þau. Martraðir
margra kvenna snú-
ast um ókunna inn-
rásarmenn á heimil-
um þeirra. Clarissa
segir það afleiðingu
þess að skapandi eld-
ar kvennanna séu að-
eins rjúkandi glóðir
og menningarheimur
þeirra haldi aftur af
þeim. Blása þurfi í
glæðurnar og kynda
bálið að nýju, þá
hverfi martraðirnar
um leið.
Clarissa Pinkola Esté hefur
mikla aðdáun á lífsháttum og
samheldni úlfa og notar þá því
oft í líkingum. Þeir séu mikil
fjölskyldudýr og hafi háþróað
innsæi og hvatir er hjálpi þeim
að bregðast rétt við. Hún segir
frumeðli úlfynjunnar búa í
hverri konu og hvetur okkur
allar til að leggja upp í erfiða
ferð eftir grýttum stígum sálar-
innar inn að kjarnanum þar
sem frumkrafturinn býr. Hún
fullyrðir að ferðalokin séu ferð-
arinnar virði.
Ásþór Ragnarsson sálfræð-
ingur, sem talaði um nýjar að-
ferðir karla til að skoða stöðu
sína í samfélaginu á málþing-
inu Karlar krunka, sagði það
tískubylgju í Bandaríkjunum
að reyna að efla karlmennsku
sína. Þar í landi væru uppi
kenningar um að við hefðum
vanrækt karlmennskuna og
gert hana neikvæða sem hún
alls ekki sé og karlmönnum sé
nauðsynlegt að skilja hana og
efla með sér. Til að þetta megi
takast fjölmenna bandarískir
karlmenn út í skóg og á eyði-
svæði og berja bumbur. Hver
veit nema bylgjan skelli á ís-
landsströndum í sumar og ís-
lenskir karlmenn stígi dans við
taktfastan slátt trumbunnar í
Heiðmörk og víðar? Konur
þeirra ættu að fylgja fast á
hæla þeirra og reyna, eftir leið-
sögn Clarissu Pinkola Esté, að
leysa sköpunarkraft sinn úr
menningarfjötrunum og finna
villtu konuna djúpt í undir-
meðvitundinni.
Stcingerður Steinarsdóttir