Alþýðublaðið - 14.01.1971, Page 6

Útg.: Alþýðuflokkurinn
Rítstjóri:
Sighv. Björgvinsson (áb.)
Prettitsm. Alþýðubl. — Sími 14 900 (4 línur)
AlRV-ÐID.
dME)
EFLING B.U.R.
Björgvin Guðmundsson, borgarfull-
trúi Alþýðuflokksins, skrifar grein í Al-
þýðublaðið í gær um eflingu Bæjarút-
gerðar Reykjavíkur. Tilefni greinarinn-
ar er afgreiðsla borgarstjórnarmeirihlut-
ans á tillögu, sem allir fulltrúar minni-
hlutaflokkanna í borgarstjórn stóðu að
og fjallar um eflingu bæjarútgerðarinn-
ar. Var tillagan flutt við síðari umræðu
um fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar
en felld með atkvæðum alls meirihlut-
ans.
Bæjarútgerð Reykjavíkur hefur lengi
verið olnbogabarn hjá borgarstjórnar-
meirihlutanum í Reykjavík. Það hefur
lengi verið vitað, að mjög sterk öfl inn-
an Sjálfstæðisflokksins í borginni vilja
útgerðina feiga. Hefur það einnig verið
opinbert leyndarmál, að sá hefur raun-
verulegur vilji borgarstjórnarmeirihlut-
ans einnig verið enda þótt forsvarsmenn
hans hafi ekki enn þorað að koma opin-
berlega fram með slíka viljayfirlýsingu.
Fyrir nokkru skipaði borgarstjórn
Reykjavíkur, að tilhlutan borgarstjórnar
meirihlutans, nefnd, til þess að fjalla
um framtíð bæjarútgerðarinnar. Var
nefndin skipuð á þeim tíma, sem nokkr-
ir erfiðleikar höfðu steðjað að útgerð-
inni og eftir að framámenn Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík höfðu mikið skrif-
að og skrafað um þá „óhæfu“, að láta
borgina bera tap af rekstri útgerðar-
fyrirtækis. Þegar umrædd nefnd var
skipuð var því almennt talið, að borgar-
stjórnarmeirihlutinn ætlaði sér að nota
sér aðstöðu sína í nefndinni til að koma
fram tillögum um að leggja útgerðina
niður. Neituðu borgarfulltrúar Sjálf-
stæðisflokksins heldur ekki, í umræðum
um málið í borgarstjórn, að þetta væri
ætlun þeirra.
En meðan nefndin sat að störfum
skipuðust veður í lofti. Alvarleg efna-
hagskreppa skall yfir þjóðina og at-
vinnuleysis fór mjög að gæta í Reykja-
vík, sem annars staðar. Þá kom í ljós,
hversu mikilvæg stoð starfsemi bæjar-
útgerðarinnar er atvinnulífi í Rvík.
Þetta gerði það að verkum, að meiri-
hluti borgarstjórnar heyktist á þeirri
ætlun sinni, að leggja útgerðina niður
með beinum aðgerðum. Þess í stað sam-
þykkti hann seint og síðarmeir þá
stefnu, sem Alþýðuflokksmenn höfðu
lengi barizt fyrir, að nauðsynlegt væri
að efla útgerðina. En þeir samþykktij
þá stefnu aðeins að takmörkuðu leyti.
Það sést á því, að þegar fluttar eru til-
Lögur um að nota góðæri til þess að
byggja upp útgerðarstarfsemi bæjarút-
gerðarinnar og gera fyrirtækið sterkt og
öflugt þá segir borgarstjórnarmeirihlut-
inn nei. Hann leggur því enn þá steina
í götu bæjarútgerðarinnar, sem hann
þorir. "T

■ ■
' tk
Oddur A.
Sigurjónsson
skólastjóri
□ Það mun ekiii ofmælt, að
gætt hafi verulegrar eftirvænt-
ingar hjá starfsmönnum ríkis-
ins fyrir liðin jól. Tíðindin, sem
bárust út, að nú væru samning-
ar um kaup og kjör á n^sta
leiti og að fara ætti eftir „starfs
mati“, voru vissulega forvitni-
leg. Málin eru nú að smáskýr-
ast, en þó nokJruð sé urn liðið
fer því víðsfjarri, að áhrifin af
þessaxá samningagerð séu kom-
in í ljós.
Hér er ekki tóm til annars
en að stikla á stóru um heild-
arsvipinn, sem birtist landslýð
við skjóta yfirsýn.
Naumast verður annað séð,
en að aðilar, sexn fai’a með al-
menna stjórngæzlu og iþó einík-
um fjárgæzlu séu drjúgum
hærra metnir til launa, en ýms-
Ir aðrir, sem einkurn eiga að
annast þætti m'enntunar lands-
lýðs. Er það þó ekki með öllu
óskilið og Verður vikið að því
sfðar.
Þannig er til dæmis embætti
fræðslumálastjóra metið Jægra
í launum og þá væntanlega þýð
ingarminna en embætti veiði-
málastjóra!
Þá fengum við að vita það,
að hinir vísu landsfeður, sem að
samningunum standa, virðast
teija drjúgum þýðingarmeira að
annast og skipuleggja uppeldi
og einskonar „nám“ laxa og sil-
unga heldur en skipulagningu
fræðsluuppeldis manntfólksdns!
Vissulega má vera, að uppeidi
laxaseiða og lækjalonta sé mik-
ilsvert. en hlálega kemur þó
fyrir sjónir þeim, sem naumast
geta opnað svo blöð né aðra fjöl
miðla, að ekki dynji á fullyrðing
ar um „dýrmætustu auðæfi“
þjóðarinnar, æskufólkið, að sjá
þetta nýja veiðmætamat.
Hér við bætist, að í hlut á mað
ur, sem um 40 ára skeið he’fur
að þessum m'álum unnið, lengst
af sem æðsti maður embættisins
og verður þá afstaðan enn ó-
skiljanlegri. Það skiptir engu
máli, þó fyrirhugað sé, að gera
þá skipulagsbreytingu, að leggja
embættið n.iður í náinni fram-
tið. Þetta hefur löngum verið
eitt af virðulegustu embættum
ríkisins, að vonum, og því síður
ástæða til að leika það svo grátt
í lokin.
En það er fleira fróðliegt í
þessum samningagerðum.
Þegar kemur tii hins s. n.
starfsmats, er það reist á þess-
um þáttum:
1. Menntun
2. Starfslþjálfun
3. Sjálfstæði/frumkvæði
4. Tengsl
5. Ábyrgð
6. Áreynsla
Það er næstum eins og að
heika um „Furðustrendur“ að
harka gegnum „mat“ hinna
„vísu“ á þessum þáttum miðað
við einstaka starífshópa.
Þannig fá t. d. ritarar í 13.
launaflokki með stúdentspróf að
bakhjarli enda geti þeir m. a.
„samið fábi-otin bi'éf skv. munn
legum fyi'iimælum um efnisatr-
iði... og stundað merkingu og
greiningu marg'brotinna fylfj-
skjala“, starfsjþjálfun metna við
upphaf 60 stig og við fulla þjálf
un 100 stig. Á sama tíma fá
kennarar sína starfsþjálfun
metna á 20 stig í upphafi og
við hámark 80 stig. Gildir hér
einu, hvort um er að ræða barna
kennara eða B.A. menn eða
cand. mag. menn með próf í upp
eldás- og kennslufræði.
Hér er ekki á þetta b'ent til
þess að gera lítið úr einum né
neinum, en aðeins til að árétta,
að þetta ber allt að sama brunni.
Flokkun og merking skjala er
sýnilega talsvert þýðingarm'eira
en þjálfun kennara við að fræða
og mennta ungmennin, „dýnmalt
asta auð þjóðarinnar“!
Tökum annað dæmi: Skríf-
stofustjóri II, en um hann segir
orðrétt um kröfur til menntunar
og þjálfunar og svo starfsliðs
hans: „Ekki ér talið nauðsyn-
legt, að starf&lið skrifstofunnar
sé menntað fram yfir skóla-
göngu úr verzlunarskóla, en
telja verður, (sic) að skrifstofu-
stjórinn þurfi viðskiptaþekk-
ingu á við stúdentspróf úr verzl
unarskóla auk nokkui'S sér-
náms“.
Starfsþjálfun þessa manns er
metin við upphaf starfs á 120
stig og sem fullþjálfaðs 140 stig,
en fullmenntaðs kennara við
upphaf starfs 20 stig og full-
þjálfaðs 80 stig. Hér er um að
ræða mann, sem er í hæsta
launaflokki sem cand. mag.
kennari við gagnfræðaskóla get
ur öðlazt!
Af framangreindu er auð-
sætt út frá hvaða „heygarðs-
horni“ matsnefndin hefur
gægzt.
STARFSMAT KENNARA
Væntanlega verður undirritúð-
um virt til nokkuiTar vorkunn-
dvalið við starfsmat kennara,
enda þau máí nærtækust, að
loknum þessum almennu athuga
semdum hér að ofan.
Hér ér alls staðar við full-
menntaða kennara miðáð við
upphaf starfs. Skal hér hver þátt
ur iítillega athugaður.
1. Menntun: Það er kunnara
en frá þurfi að segja, að megin
hluti barnakennara hafa loka-
próf frá Kennaraskóla íslands,
en aðrir, sem hafa það starf búa
að í hæsta lagi stúdentsprófi og
ái-snámi í ’kennaraskólanum.
Námstíml þannig að loknu lands
prófi 4 — 5 ár. Þessi menntun er
metiin á 110 stig. Á sama tíma
hefur B.A. maður frá lands-
prófi 8—9 ár undantekningar-
iaust minnst. Þessi men.nlun er
metin á 150 stig, eða 40 stigum
hærra.
Menntaskólakennari fær .fyrir
10 til 11 ára nám frá landsprófi
210 stig. Þetta er furðulegur
samsetndngur. Þannig fær B.A.
maðurinn sin 4—5 námsár fram
yfir obbann af barnakennurum
metin á 40 stig, en cand. mag.
maðurinn í menntaskóla san 2i—
3 nómsár þar yfir metin á 60
stig. Hér við bætist, að mennt-
un cand. mag. manns, sem kenn.
ir við gagnfræðaskóla er meiin
2 launaflökkum lægra en kenn-
ara með sömu menntun við
menntaskóla. Hér skal því siður
en svo fram haldið, að mennt-
un barnakennara sé of hátt met
Að gefnu tilefni:
ir, þótt meira sé hér á eftir Frarnh. ú bls. 8.
Menntun Starfsþj. S jál fst. frum kv. Tengsl Áb. Ár. Upph. Lok
Barnak. 110 20/80 60 50 115 25 380 440
Gagnfr.k. 150 20/80 60 50 115 25 420 480
Menntask. 210 20/80 105 50 .115 25 525 585
□ Alþýðublaðið skýi'ði frá
því nýlega, að nú um áraimótin
hefði gengið í' gildi bann við
tóbaksauglýsiingum í sjón-
varpi í Bandaríkjunum. Biríist
síðasta tóbaksauglýsingin í
sjónvarpi 1 mínútu fyrir mið-
nætti á gatmlárskvöld síðaístl.,
enda ekki seinna vænna.
Þessi frétt leiðir hugann að
því, hváð er að gerast í þess-
um málum hér hjá okkur. —
Skömmu eftir að Alþingi kom
saman í haust lagði einn af
þingmönnum Alþýðuflokksins,
Jón Ármann Héðinsson, fram
tillögu á þingi um bann við
hvers konar tóbaksauglýsing-
um, — bæði í sjónvarpi, blöð-
um og á víðavangi. Var tillag-
a:n mikið til umræðu manna
á meðal og bárust Alþingi
fjölmargar áskoranir frá ýms-
um aðilum um að samþykkja
slíkt bann við tóbaksauglýs-
ingum, enda væri hér verið að
hvetja itrl neyzlu eiturefna,
gem nær óyggjandi sánnanir
væru fyrir að stuðluðu að
krabbameini og hvers kyns
öðrum banvænum sjúkdóm-
um.
Ekki munu þó allir hafa
bnigðizt eins við tillögu þess-
ari, þótt sum þeirra viðbragða
hefðu ekki farið hátt. A.m.k.
mátti veita þvi athygli, að um
þessar mundir margfölduðust
tóbaks auglýsingarnar í blöð-
unum, en áður munu þær svo
til eingöngu hafa verið bundn-
ar við aðeins eitt þeirra. Segja
þeir, sem til þekkja, að til-
lagan um tóbaksauglýsinga-
bannið hafi valdið fjármála-
legum stjórnendum .þíess blaðs
þungum áhyggjum, enda séu
þar milljónatekjur í húfi fyrir
blaðið. Önnur blöð muni hins
vegar ekki vera nálægt því
eins „háð“ tóbakinu.
En nú bregður svo við að
horfa, að alþingismenin. taka
kipp. Ekki iþairf sá kippur að
stanfSa í neinu sambandi við
hið aukna auglýsingaflóð tób-
afesauglýsinga í blöðunum, —
er því jafnvel alveg óviðkom-
andi. En hvað um það. Fjall-
ið tók jóðsótt og fæddist ....
ein af þeim furðulegu hug-
myndum, s'em hvergi gæti
vafcnað nema hjá íslendingum
við svipaðar kringumstæðúr.'
Allir alþingismenn eru vita-
skuld sammála um skaðsemi
tóbak 'i.Ts.utnar. Allir vita
þeir, að tóbaksauglýsingar
eru til þ:ess gísrðar að ýta
undir slíka nautn. E«n að
banna þær? Það fannst þeim
sumum fulllangt gengið. Það
gæti ‘sem sé komið við kaunin
á einhverjum og meginmottó-
ið i allri íslenzkri flokbapóli-
tík er einmitt, áð þar megi al-
drei koma við kaunin á nein-
um.
Því gerist sá .merkilegi og
íslendingslegi atburður, að
fram á Alþingi kiemur önnur
tillaga um tóbaksauglýsingar,
studd af mörgum og mætum
þingmönnum. Sú tillaga :er á
þá lund, áð ekki skuli stöðvað
ar tóbaksauglýsingar, heldur
verði ákveðnum hlut af tekj-
um hins opinbera af tóbaki
varið til þess að auglýsa skað-
semi þess. Því horfir þetta
svo við gagnvart neytendum
tóbaks á íslandi:
1 Þeir eru látnir borga fyr-
ir almennar auglýsingar um.
ágæti tóbaks.
2. Þeir eru jafnframt látnir
borga fyrir auglýsingar gegn.
þessu sama tóbafei.
3. Báðir auglýsingareiknin'g
arnir eru innheimtir af þeim
á sama hátt, — þegar þeir
kaupa sér vindlingaip'akka.
Þetta hefur þingmönnun-
um sjálfsagt þótt hin ágætasta
lausn, sem ekki kæmi við
kaunin á neinum. Tóbakssal-
arnir fengju sitt, — áð aug-
lýsa. — Heilsugæzlumenn
fengju sitt, — ennþá mieiri
, auglýsingar. Og almenningur
fengi sitt, — að vera í friði
með sína sígarettu.
Og ef einhverjum kynmi að
finnast þetta allt skrítið, þá
er einungis hægt fyrir bless-
aða þingmennina að þenda á
fordæmi og segja, — hvað er
þetta ma'ður, við erum þara
að þræða troðna slóð. Vieiztu
ekki, að f j árhagsvandi
Krabbameinsfél ags íslands,
sem berst g'egn sígairettuileyk-
ingum, var eiinmitt leystur
með því að láta félagið fá
vissnn hlut af andvirði hvers
sígarettupakka, sem tóbaks-
menn kaupa. Og ég Veit ekki
betur, en allir séu ák'aftega
ánægðir með það fyrirkomu-
lag. A.m.k. hefur enginn kjós-
e-inda minna kvartað! —
K.
GYÐINGAR I HINU RUSSNESKA SAMFELAGI
O Þegar hæstiréttur í Sov-
étríkjunum mildaði dauðadóm-
ana yfir Gyðingunum tveimur,
sem reyndu að ræna flugvél
og sleppa frá Rússlamdi á
henni, létti mönnum um all-
an heim. Sex vikum áður, vair
því lítill g'aumur gefirrn, þegar
sex Eistlendingair voru dæmd-
ir til dauða af i"ússrtesk!umi
dómstóli í Pskov. Þeir voru
dæmdir vegn'a 'atburða, s'em
gerðust fyrir tutitugu og átta
árum síðan, dæmdir sekir um
landráð og stríðsglæpi. Land-
ráðin voru sögð framin tveim-
ur árum eftir að Stalim lagði
undir sig Eistland.
Mál Eistlemdinganna kiemur
fyrir hæstarétt í MJoskvu
þann 12. janúar. Enginn veit,
hvort réttarhöldim í Pskov
voru lögmæt. Þar fékk engimn,
óháður áhorfandi að fylgjast
með því, sem fram fór, frem-
ur en við réttarhöldin í Len-
ingrad. Bæði málin geta tal-
izt pólitísk í eðli sínu.
Það er b'ezt að fara varlega í
sakirnar, þegar rætt er um
„Gyðingaofsóknir“ á grund-
velli réltarhaldanna í Lenin-
gi'ad. Það er alvarlegt mál að
ákæra ríkisstjórn, um anti-
semitisma, svo að hafa Verð-
ur aðrar þjóðir og hópa innan
Sovétríkjamna til samanburðar.
Skuggar Gyðingahaturs liggja
í fortíð Rússl'ands og eru þeir
ekki einstæðir meðal þjóða
heims í því. Verstu öfgarmá.r,
mesta grimmdin, áttu sér stað
fyrir byltingu, en horfurnar á
fleiri Gyðingaréttarh.öldum. á
þessu ári, vegna ólj ósari og
pólitískari sakargifta : en flug-
vélárráns, kasta öðrum. skugg-
um á framtíðina.
Gyðingafordómar eru algeng-
ir meðal amennings í Sovét-
ríkjunum. Vel menmtuð rús-s-
nesk kona sagði við mig: „Það
er ekki hægt áð búa í Rúss-
landi, án þess að vera á móti
Gyðingum. Ég hef hatað Gyð-
inga, síðan ég var í barna-
skóla, vegna þess að Gyðinga-
krakkarnu fengu sögurnai* um
Gyðinga, 'Slem hafa verið mis-
rétti beittii’ í atvinnumálú.m,
eru of margar, til að hægt
sé að virða þæir að vettugi.
Einkum er erfitt íyrir Gyð-
inga að ná frama í flokknum
og hjá ríkinu. Á hinn bóginn
komast þeir vel áfram sem lög-
fræðingar, vísindamenn, lækn-
. av, skemmti'kraftai' og lista-
menin, þótt það sé opinbert
léyndarmál, að ýmsai' mennta-
stofnanii' takmarka fjölda
þeirra Gyðinga, sem fá þar að
stunda nám. Gyðingar í SoVét-
níkjunum hafa fá tækifæri til
ræk'tunai' sinnj eigiln gömlu
meniningu — ef þeir á annað
borð hafa áhuga á slíku — en
Armenar eða Uki'ainumienn svo
að ekki sé minnzt á Rússana
sjálfa.
Nokkur hundruð þúsumd
Sovét-Gyðinga telja jiddísku
sitt, tuhgumál, en málið er ekki
kennt í neinum skólum og
bækur prentaðar á jiddísfeu,
eru sáirafáai'.
f byi'jun sjöúnda áratúgs-
ins reyndu sovézku yfirvöldin
íað koma í veg fyrir iðkun ým-
issa Gyðingasiða, svo sem
böfeun á ósýrðu brauði. Nú á
dögum er tekin greindarlegri
afstaða til siða þessara. Yfir-
völdin hafa jafnvel gengizt
fyrir nokkuivi endurvakningu.
gyðinglegra athafna og frétta-
stófan Tass hreykia' sér með
sögum af Sovét-Gyðinigum, sem
baka ósýrt brauð. Vandi trú-
aðra Gyðinga er meiri en hann
þyrfti að vea-a, sökum þess,
að nær því allir Sovét-Gyð-
ingar búa á svæðum, sem tal-
in eru landsvæði annarra
þjóða: Lithauien, Uzbekistan,
Ukrain. Færri en 1% búa á
„Gyðinglega Sj álfstj óanarsvæð-
inu“ við kínversku landamæi'-
in, sem var sött á stofn árið
1934. Jafnvel þar er jiddíska
’ekki kennd skólum, enda
eru flestir íbúanin.a Rússar.
Hitt er vert að athuga, að
um það hil þiúr af hverjum
fjórum Sovét-Gýðingum, en
þeir eru um þrjár miilljónir
alls, geta ekki talað jiddí'sku
svo vel sé, eða álíta hana eklci
sitt helzta tungumá.1. Að: öllum
líkindum hefur m'eirihluti
Sovét-Gyðinga engan áhuga á
siðum Gyðinga eða gyðingltegu
þjóðerni sínu.
Slíkir Gyðingar, sem afneita
í í'auniniá þjóðerni sínu, eru
sjaldan misrétti beittir, einkum
ef þeir bera rússneskt eða
rússneskulegt nafn. Hvað út-
lit snertir gætu Gyðingar ver-
ið af einhveni þjóðanna, sem
byggja suðurhluta Sovétrikj -
ainnu. Ekkert bendir til þess
að gamaldags Gyðingaofsókn-
ir (pogroms) hafi tíðkazt í
Sovétrífejunum á seinni árúm.
Stundum em unnar skemmdir
á grafrieitum, en ekki er vitað
til þess, að samkunduhús hafi
verið svívirt ,eða Gyðiingairi
orðið fyrir líkamsáriásum vegna
þjóðernis síns. Ef eitthvað væri
um slikt, mundu leiðto'gar
Gyðinga í Moskva heyra um
það og segja vestrænum frétta-
mönnum frá því.
Staðá Gyðinga í sovézku
þjóðfélagi gefur þó enga ástæðu
til Velþóknunar; hvers konar
misrétti er vítávert. En mis-
í'étti og Gyðingafordómar eru
ekkert einstakt fyrirbæri, ein-
kennandi fyrir Sovétríkin. —
Stjórnendurnir, sem komu á
eftir Krústjov, hafa gert allt
að því hi'óssviarða tilraun til
þess að fyi'hbyggja antisemiit-
isma af rikisins hálfu.
Það er ekki hægt áð halda
því fram, að sovézka pressan
örvi fordóma gegn Gy'ðingum.
Blöðin hafa í reynd gert sér
far um að skýra frá höllustu
mikils meirihluta Sovét-Gyð-
inga og ýkja þá stórumi óá-
nægju þeitu'a með stefnu Zion-
ista. og ísráelsmanna. Þetta er
óheiðarlega að farið, ,en þó ekki
eins slæmt og að sverta Gyð-
inga i augum samborg'ar'a
þeirra.
Margar þjóðir Sovétríkjanna
liafa orðið fyrir verri ofsókn-
um síðan um byltingu en Gyð-
inigar. Tatarar á Krímsfcaga og
Þjóðverjar við Volgu voru
fluttir þjóðflutningum til Mið-
Asíu . og Síberiu og „lýðveldi“
þeirra gerð að engu. Ka’lmykai’,
Eistlendingar, Lettar og fl'eiri
þjóðir hafa allar orðið að þola
fjöldaflutninga og slíkir flutn-
ingar leiddu af sér Hkamlegar
þjániúgar og dauða margra.
Það er algerlega óvíst,
hversu margir Gyðingar vilja
flyt.ja til ísráel. Eins og nú er
komið, þarf mikið hugúekki til
þess að biðja um útflytjanda-
Framh. á bls. 4.
Böm t sovézkum skóla.
6 FIMMTUDAGUR 14. iANÚAR 1971
FIMMTUDAGUR 14. JANÚAR 1971 7