Alþýðublaðið - 23.06.1971, Page 5

Sighvatur Björgvinsson skrifar um kosningarnar:
□ Hvað gerðist í kosningun-
um? Þeirri spurningu verður
sjál'-'sagt sein-t svarað, svo Vel sé
og íui'.lnægjandi, því víst er um
það, að rétta svarið er ekkii eitt,
— heldur li-ggja margar og ó'k'k-
ar ástæður til. Tvímælalaust er
þó, að úrslitin koujiu mörgum
mjög á óvart, — kjósenduim sjálf
um þó e. t. v. einna mest. Stöð-
ugltfkinn og festan, sem ríkt
hafa í stjórnmáilum á íslandi
meira e-n áraitug þrátt fyrir
tvennar kosnin-gar á því tfma-
bili, haia sjáhfsagt gert það að
venkium, að ý-msum kjós-endum
h-efur þótt fyrir koshingar sem
lóð þíeirra væri létt á metasikál-
unum og litiu myndi breyta um
st.iórn lsndsins hvoru meg-in það
lóð vætri lagt. Rólegiheit kosn-
ingabaráttun-nar hafa einnig or-
sajkað það, að aimenningur hef-
ur talið stjórnarflolkkana standa
tiltöluiega v-ei að vígi og er það
eðliiagt, því sll'k kosraingabar-
átta ber vott um að fólk uni
sæmiíL'ega sínum hag og hafi eng
ar stórar saikir á þá nlkisstjórn,
sam mieð vö-ld fler í landinu.
Þessi atriði hafa sjáilfsagt með
öðru orðið tii þess að margir,
sem þó ekiki vildu br-eytingar á
stjórn eða s-tjórnarstflenu, studdu
þó ekiki stjórnarfloMka.na með
alikvæSi sínu, heldur vörðu þvá á
annan veg og ætiuðust þar til,
að stjórnarfl’xMkunum yrði veitt
ákveðið aðhald án þ-ess þó að
þeir másstu sinn roeirihiuta.
Töluvtert margt fóJik hefur sjálf-
sagt hugssð á þennan v-eg og fá-
um hafa úrslitin komið jafn mik
ið á óvart og einmitt því.
BREYTING
RREYTINGAR, VEGNA
I annan stað ber þ-ess að geta,
a.ð það er alger unds.nt'ekning á
íslandi og mjög óvenjulegt í öðr
vm lön.dum, að ríkisstjórn sömu
flcfdka sku’ii sitja samfeM-t í um
12 ár, eins og.er um ríkisstjórn
A ’iVrðu fl’ofd'TS! ns og SiáJfstæðis-
fiokksins. Eftir svo langan tíma
eru það orðnir margir, sem vilja,
breytingu breytingar'nnar
vegna. Jafnvel hörðustu stjórn-
arandstæiðingar viðurtóen-ndu
það fyrir kosningar, að litjlar
l'kur væru tiíl þess, að stjómar-
andshiðuflokkarnr iþrír kæmu
sér saman um stjórnarmyndun.
næðu þeir triJsfciildum þingmeiri-
hiuta, — eða jafnvél, að sl'ik
stjórn væri æskileg. Alljr vi.ssu,
að í kosn iingabaráttunni gátu
stjórnarandstæðin-gar ekki bent
á nein úrræði, t. d. í efnahags-
má-luim, siem -voru önnur eða
betri en þau, sem stjórnarflloltók
arnir hafa fylgt og vildu fylgja.
Og flestir vissu af reynslunni,
að stjörnarr.ndstæð'n-gum var
enn síður til þess treystandi en
stjórnarfllcJekunum að tevsa
vandamál þjóðánni í hag. Því
var í rauninni hvorici k-osið um
rrenn n-é málefni í þess-jm -toosn
insum heldur fyrst og fnems.t
md.H breytingar og efc-k-i breyt-
ingar. Og stór hópur kióserrtn
valdi breytingarnar, bnevt'ag-
anna ve.sna. Só hópur vrssi etkki,
hvað við tœki, -viðurðoenndi jefn
v?h að brevtin-garnai' gætu etóki
s'ður orðið til hins verra, en
vildu þær szmt. .Þeir' vildu
,.hræra udp í pottinum", koma
róti, á s-t.iómmánáh'fið í landmu,
svo notað sé eHt áhr' (nríkasta
s1?-a'orð hannibalista úr kosninga
br.ráttunni.
OG HJÓLID SNÝST
Þ-?ssa kenninfoi styð.ia þau úr-
sli't m. a., að Prpnnsókna'™Tókk-
urinn, forvstvHoköcur stjórnar-
an-^stæð'nga og sá, s-sm ve'ta á
stjórnara.ndstöðunni s'°m bBjJd
nckkurs konar má'lefn-aliega flor-
ystu, varð fj'rir talsverðu tapi í
kosningunum, þar sem hirus vieg-
ar ,,óvÍKSumóinentin“, koromún-
istar og þó eánkum og sér í lagi
hannibalistar, sem enginn gat
'hent reiður á hvað gera mvndu
og noíuðu manna mest áróður-
inn um breytingarnar breyting-
anna vegna, urðu sigurvegarar
m
'tooshinganna. Það var því taOs-
v-ert stór hópur kjósenda, ssm
að þsssu s.inni notað atkvæði
sitt eins og lott’eríseðil, settu
hjólið á stað, veðjuðu á reit eða
númer og biðu svo í ofvæni eft-
ir, h-vað upp kæmi. Vierði vinn-
in.gurínn þeim etóki að skapi
hafa þ-eir þó haft þá ánægju a.ð
geta horft á hjólið snúast.
MENN, SEM STJÓRNA
í þriðja lagi má svo benda á,
að þeir kjósendur, sem nú gengu
að kjörborðinu í fyrsta sinn
voi-u um það bil að h-sfie. b-i rna-
skó’.máxni, þegar ríkisstjórn
Si;'i’fstæðirvffl.okks,ins og Aiþýðu-
flckksins vaT uppha'Jlega myn.d-
uð. Þeir þekkja því ertga aðra
rfkisstjórn en rdkisstjórn þessara
flok'ka,. Næstum þriðjungi ís-
lenzki-a kjósenda er þannig f-ar
ið. 'S’vo lengi toefur þessi rikis-
stjórn seíið.
Ríkisstjórnin og þeir flckkar,
sem að henni s-tanda, eiu þ-ví
í augum rhargra þess-ara kjcs-
enda fyret og fremst fúlltrúar
kerfisins. Frá því að þeir fyrst
fóru að fylgjast með þjóðmál-
um,, taka þátt í atvihnulífi eða
gan-ga til framha'ldsnáms, frá
því fyrst krmgumstæðuraar í
. srmfléJa-ginu fóru að h-afa á-hrif á
þá og þieir urðu S-ér meðvitandi
um, hverjar þ-essar krin-g-umstæð
ur' era, hafa sömu flokkarnir o-g
naestum sörnu mennirnir verið
þeir, serh stjórna. A vorum tím-
um eru m-enn, siem stjóma, ekki
tiltakanlega vi-nsælir meðal ungs
fólks og þá sízt er þeir hafa,
stjórnað mes-taUa þess ævi. Það,
siem á vinnst fyrir ti'lvericnað
stjórnval-da og vel er gert, þess
nýtur hinn almenni borgari og
færir sér til tekna. Það, sem mið
ur fler íærir hann hins vegar
stjórnehdunum til gja-lda og hjá
ungu fóllki, sem ekki hefur ann-
að en gærda-ginn til saman’burð-
ar, getur .slíikur gjaldalisti orð.ð
'lang-ur ekki sízt.þegar fyrir hon
um eru skijifaðir þeár einu og
sömu og hinn ungi kjósandi opn
aði færslurnar í'viðskiptamanna
bók sinni með fyrir áraitu-g.
AUÐVELDASTA LEIÐIN
Það er vitas-kuJd þýðingarlaust,
DÓMUR íl)
ríkiss’cðs máli þessu. Krefst
hann þf.ss, aff dæiml málflutnings
laun skipaffra iögmanna affilja
máls þessa fyrir héraffi verffi
lækkuð. i
Stefndu í þessum þætti máls-
ins, Ragnar Jónsson og Sigurff-
ur Sigurffsson, kröfffust þess aff-
allega, að þessum þætti máls-
ins yrffi vísað frá Hæstarétti, en
til vara, að þeim yrði dæmd
sýkna af kröfu meffalgönguaðilja.
Þá kröfffust þeir málskostnaffar
ár hans hendi.
Dómsorð Hæstaréttar í mál-
inu í heild eru þessi: Kröfum
fjármálaráffherra á hendur
Ragnari Jónssyni og Sigurffi
Sigurðssyni er vísað frá Hæsta-
rétti, en málskostnaður í þeim
þætti málsins fellur niffur.
Aff'al/ Uýjandi, Gunnair V.
Fredriksen, greiffi gagnáfrýj-
anda, Vilborgu Kristjánsdóttur,
sjálfri kr. 1.025.000,00 og fyrir
hönd barna hennar fjögnrra,
kr. 440.000,00, samtals 1.465.-1
000,00 krónur með 7% ánsvöxt
um frá 9. maí 1968 til greiðslu-
dags.
Affaláfrýjandi, Gunnar V.
Fredriksen, gTeiði málskostnaff
í máU þessu bæffi í héraffi og
fyrir Hæstarétti, kr. 200,000,00,
stm renni í ríkissjóff. Kostnaður
máisins bæði í héraffi og fyrir
hæstarétti, greiðíst úr ríkis-
sjóffi, þar meff talin laun skip-
affs talsmanns affaláfrýjanda í
héraði og fyrir Hæstarétti, Ragn
ari . Jónssyni hæstaréttarlög-
manns, kr. 200 þús. og iaun skip
aðs talsmanns gagnáfrýjanda
bæffi í héraffi og fyrir Hæsta-
rétti. Sigurffar Sigurffssonar
hæstaréttarlögmanns kr. 200
þús.
Samkvæmt dómi þessum ber
banamanni Jóhanns Gíslasonar
aff greiða I allt 1.865.000.00
krónur í bætur til fjölskyldu
hirs niyrta og vegna málskostn-
affar fyrir báffum dómstigum,
auk 7% vaxta.
að benda þessu unga fólki á
r-eynstluna af sam.starfi Fram-
sóknar og Sjálfstæðisfaokksins
frá 1950 til 1956 eða af vins-tri
stjórninni siðar til samanburðar.
Það man eítóici þá reynsl-u og trú-
ár eicki einu orði af því, sem um
þá tíma er sagt. Um hana er
ekkert skráð i þeir.ra viðskipta-
mannr.bók. Þegar un-gt fólk er
orðið jal'n stór hópur kjósenda
og raun ber vi-tni og aðstæður,
eins og hér hefur verið lýst, er
eðlile-gt að veruítiegur hlu-ti þess
gneiði atkvæðá öðru vísi, en það
toefðl ed.la gert, — öðru v-ísi, fen
það hefði ger-t hefði það háíi
þá viðmiðun, s;em það unga fólk
arflcttókana í kosningunu-m 1967.
Mar.gt ungt fólk lítur aflkvæðis-
réttirm al-variegri augum en
sumt hið eldra og ber sízt að’
lesta það. Hins vegar er tíðar-
andinn þannig, að yngra fól-k
■virðist frekar byg-gja afstöðu
sina á þan að berjast gegn en
berjast fyrir, — að vera á mót-i
í ste.ð þiess að v-era mieð og þótt
su-mir stjórnmóilaílokkar virðist
byggja tMveru sína fvrst og
fremst á þfess kyns afstöðu er
hún vitarkuld mjög varíhugaverð
fyrir stjórnimálaiþroska og stjórn
málalíf þjóðar-'hteiJdarinnar og i
tilbót lang óuðveldasta og fyrir
hafnarminhsta leiðin, — vi'lji
stiórnmáláfiTcfckur á aijnað bo:-:ð
E.ðhyllast þannig vinnubrögð.
ÓVENJULEG ÚRSLIT,
ÓVENJUIJíGAR ÁSTÆÐUR
Sjálfsa-gt eru einni-g til ýms-
ar fleiri ástæður fyrir. óvænt-
uim kosningaúrslitum, en hér
eru nefndar og aðrir munu
sjálfsagt t-elja hær þvngri á met
unum en þ-essar. Þetta eru viss-u
'lega á ýmsan hátt óvenju-iegar
ástæður og eiga raunar ekki.mi-k..
ið skylt við stjórnmól eins og:
þau eru oftast skilgreind, en á-
standið kringum kosnlngarnai
var ftinnig .ótyenjMlegti og úrshi-
þ-eirra sömu teiðis- og l|\d skyldu
þá ekki liggja til þesi óvenju-
legar ástæður.? —
Miðvikudagur 23. júní 1971 5