Alþýðublaðið - 16.07.1971, Blaðsíða 7

Alþýðublaðið - 16.07.1971, Blaðsíða 7
kandi 1 sem míða- r frá is'tnað Wefur miik- r 143 , 164 upp í I*. br'öað minnkujn á fiskiimjölsiraiiflutn- ingi. SKIPTINGIN Á FLOKKA FISKMEHS Yerffmætaaukningin í milh- ríkjaviðskiptum var mikil á öll um neyzlufiski, ein sérstaklega á nýjiumi og frýstum fiski ann- ars vlegar og skelfiski hins veg ar. Hins velgar hefur magn ís- fisks á markaði farið heldur minnkandi, þótt það söluform sé ennþá algeingaBt. Frysting hefur hiins vagar aukizt hröðum skrefum, en söltun og herzla og að nokkru leyti niðursuðu hief- m í imn ' C.l A . Siem u. fin stnð hofq ipftvt,- anrto. ; Uim- ; rvnV- ot ifir \ nð [a ncr Vfionr 't o r ó mntj r-At- ilfind- t fifl.i fislk- aulkn- i þess -n till- ro frá daðar ur minnkað. Annars hefur þró- un einstakra flofcka verið sem hér seigir: A. Nýr fiskur. Sala á nýjum fiski jókst ti,1 að mæta vaxandi eftirspiurn. Þjóðverjar leyfðu til að mynda ekki affieiinis íslenzkum, dönskum og brezkum skipum að landa • í Þýzkalandi, heldur keyptu nýjan fisk af austur- evrópskum. skipuim, og fleira var gert til að aufca framboðið í nýjum fiski í Viestur-Eivrópu. B. Frystur fiskur. Illutíall frysts fisks í fisksölunni fer ört vaxandi, og hjá sumum þjóðum jókst útflutningiur hans mjög miilkiði. Úilflliurtlnálngiur Dana og Færeyinga til samans jókst um 30%, íslendinga um 45%, og Norðmianna um 16%. Innflutn- ingur á frystum fiski til Bret- lands jókst um fjórðung, en iininflutningur ífiskblokka til Bandarikjanna jókst að magni til aðeins um 2%, og var ísland eina landið sem jók sölu á fryst uim fiski þangað verulega frá > veg- . Norð hann að. ÚR SKÝRSLU r O-ríkj furðir '0 frá verð- Mesta UM FISKVEIÐAR ÁRSINS1971 flutn- —iim nn iiMirn----------im^— lelgíu árinu áður. Hins vegar var aukn KkUm, jng verðmætis inlntflutningsins rjumi, til Bandaríikjanna mifclu hærri l inn- vegna verðliagsþróiunariinnar. Portú. Hins veigar jókst innflutnmgup sýndi Bainidaríkjamanina’ á. ferskum við- fiski til muna mieir á, árinu.: Ikjun- C. Ilertur og saltaður fiskur. ikinn’- Verzlun á veykuðium fiski hefur flutn- aukizt í beild, en þaiði segir þó ,t upp ekki allla söguinai, því eð tais- verð- verðar sveiflur urðu milli fisk- etum, írum, m, en tflutn ðjung dæmis að nefna útQiuitning sinn á fciíaurtsóitiuðium fiski um 75% á árjL.u og á hurrkuðum salt- fiski um 11%, en hins vegar mjnnkaði skreiðiarútflutningur þeirr.a um 10%. D. Niffursoðinn fiskur. Verzl- uin með niðursoöinn fisk í heim inum er að mestu bundiin við OECD-löndin, og skiptir sér- stakilega miklu máli fyrir sjáv- arútveg Kanada, Noregs, Spán- ar, Portúgals, Þýzikaiands og Baindaríkjanna. Lítii Ibreyting varð á milliríkjaverzlun með þessa vönutegund frá 1969, en þó nukikrar sveiflur á fiskteg- undum. Og mieðal þ.eirra niður suðuvara, sem framleiðsla jókst ó, var niðursoðinn dýramatur, en sá vöruflokkur nam að verð gildi 105 milljónum doilara ár- ið 1970. E. Fiskimjöl. Áætluð sala fiskimjöls í heiminum (ekki að eins OECD-Iandarana) niam um 4.890.000 tonnum, en það er 14% hæfckun frá árinu áður og 6,5% hærra en salan metárið 1968. Um, 35% af þessu magni var fnamleitt af OECD-löind- um, en 65% af sex stó:(frai leiðiemdium öði-um (Ohile, Angoia Perú, Suðiur-Afríka, Morocco og Sovétríkjunium), og hefur hlutfall OECD-landanna farið aðeins minnkandi. Sú breyting stafar fyrst og fremst af auk- I inni sölu á fiskimjöli frá Perú, em áriö 1967 framleiddu Perú- menn um 45% af heildarfram- leiðslunni, og er það mikil hæfckun frá árinu áður, en þá minnkaði framleiðslan mikið vegna samspils nokikurra or- saka. Næst stærsti framleiðandi fiskiímjöils á heilmsmarkaði er Japan, en Sovétríkin koma í þriðja sæti. FRAMTÍÐARHORFURNAR Um framtíðarhorfur í fisk- veiðum segir í skýrslunni, að eftir verulegar sveiflur undan- faránn áratug megi gera ráð fyr ir, að stærð fiskveiðiflotans sam anlagt breytist efcki mikið á næstu árum, og telja megi að fiskistofnarnir í heild séu full- nýttir og miegi því ekki búast við verulegri aflaaukningu frá því sem mú er. Þetta hljóti að baf'a í för mleð sér hækkað vea-ð á fiski og fiskaf-urðum og ýta undir ákveðnar breytingar á framlieiðsluihátt'um og söluað- ferðum. Enn sé eftirspurnin mest eftir nýj um fiSki, en sala og dreifing á þeirri vöru sé bæði kostnaðarsöm og sérhæf. Því megi gera ráð fyrir að nýr fiskur verði bæði sjaldgæfari á almennum markaði með tím- ainum og dýrari en hann er nú. Þessi þróun sé þegar hafiini og gera megi x-áð fyrir að hún haldi átfraim. Frystur fiskur hafi til þessa verið eftirsóttur vegna lágs hi-áefnisverðs, sem geri fullunna vöru samkeppnisfæi-a,' hvað verð snertir, þrátt fyrir til tölulega dýra vinnslu, geymslu og sölu. Hins vegar megi búast við því að verð til fiskvinns'lu fari hækkamdi til samræmis við verð á nýj-um neyzlufiski, og kunni það að haía í för með sér minni sölu, þegar fxam líða stundir. Um þetta segjast sér- fræðingar ECD þó ekki vilja fullyrða, fyrr en að betur at- fýrlr tegunda.' Norðme'hn juku til huguðu máli. □ Þegar Gustav Husak, leið- togi tékkneska kommúnista- flokksins, þákkaði sovézka ílokkslsiðtoganum Bresjnev — á ílokksþingi tékkneSka komm- únista'flokksins — fyrir að ilnn- reið Sovétríkjianniia í landið 21. ágúst 1968 hlefði bjai-gað Téfckó- slóvakíu frá borgarastyxjöld, var því tekið með mlklum fögn- uði af þingfulltrúum. En það hilýtur að hafa verið undarleg tilfinning fyrir flokks leiðtogann frá þeim tíma, Alex- andler Dubcefc, að fylgjast með því sjónarspili, því síðustu dag- ana í ágúst 1968 var nafn hans hrópað á götum og strætum í Prag — nafn hans var ritað á asfalt gatna og á lxúsveggi — og syngjandi báru tékkneskir unglingar spjöld með nöfnum Svobod'a og Dutooeks. Hann var hin mikla þjóðhetja — og hlef- ur áreiðanlega eklki. dreymt uim það 'þá, að félöigunum í Kreml yrð'i þakkað fyrir innrásina og hann sjálfur settur til hliðar. Yfirsjón Dubceks var, að hann reyndi að skapa þjóð sinni nýja möguleika eftir að hún haföi um langt árabil verið undir járnhæl kommúnista, þar sem handtöikur og réttarmorð voru daglegt brauð. Dubcek vildi ekki hverfa aftur til auðvaldsþjóð- skipulags. Tékkóslóvakía ótti á- fram að vera sósíalistískt land, þar sem fólkið átti framleiðslu- tækin. Eln hanni vildi, að fólkið fengi mieira frjálsræði — lýð- ræðisleg rétlindi. En þá gripu utanaðkomandi öfl í taumana — og klukikan var færð aftur á bak. En hugmyndir Dubceks eiga ríkan þátt í hugum Tékka og gefa þjóðinni enn vissa von. En á þeim þremur árum, sem liðin eru, hefur Dubc-ek stöðugt verið svex'tur meira af hixium fyrrverandi félögum sínum. — Fyrst var hann sendur til Tyrk- lands sem sendiherra lands síns þar —. en var þar aðeins stutt- an tíma. Þá var hann kallaður hieim og látinn mæta fyrir rétti hjá æðstu mönnum flokksins. í fyrra hefði hanin getað stungið af — hann þurfti ekki annað en ganga út úr sendiráðsbygg- ingunni í Ankara. En hanin gerði það ekki. Dubcek hefur alla tíð verið einlægur kommiinisti — og hann fór heim — aðeins til að vera stimplaður sem andtoylt ingarsinmi og að hann ætti að- alsökina á því vandræðaástandi, sem rífcti í Tékkóslóvakí.u ágiist daigana 1968. Hann var fundinn sekur og sviptur flokksskírteini sínu. Þar með var pólitísk.um ferli hans lokið — og hainn gekk út um bakdyrnar. Blaðamaður nok'kur — komm únisti — heí'uir skrifað í dagbók Þjóðhetja Tékka hersf nú lífið á í daglegu lífi sína þessar athyglisve.rðu setn- ingar um Alexander Dubcek: — ,,Þessum manni ber að fylgjast m:eð. Hann gæti komizt í mlestu virðingax-stöðu filokksins, þó mieiri líkur séu á því, að bainn hafni bak Við lás og slá, Ein- feldni hans b;endir til hins síð- ara.“ Þetta er ek'ki neinn síð- ari tíma skáldskapur, því orðin voru skrifuð 1952. Það eru ekki miklar líkur á því, að Dubcek lendi nú bak við lás og slá, og það er almenn skoðun að' hann komd ekki meir fyrir rétt — mest vegna þess, að yfirvöldin óttast að fólkið geri hann að píslarvotti. Eins og er virðist hann lítt hættulegur — en ef ljómi píslavotts léki m'eira um hann gæti það þýtt vissa hættu. Sennilega fær hann að vera í friði það sem eftir er — nokkuð, sem hann óskaði eftir, að því hann hefur sagt vinum sínum. Alexander Dubcek fæddist ár ið 1921 og er nú 49 ára að a'ldri. Faðir hans Steve var snikkari og fór til Bandaríkjanna fyrir fyrri hieimsstyrjöldina og þar fæddist elzti sonurinn, Jú'líus. En eftir styi-jöldina snéri hann aftur t.i’l Tékkóslóvakíu og gerð ist sanntrúaður kömmúnisti. Og svo fæddist sonurinn Alexand- er í Slóvakíu. Aftur fór faðir- iinn í reisu — nú til Sovétríkj- anna ásamt 300 löndum sínum. Þeir settust aÖ í Kjrgizstan. — Alexander gekk í sovézkan skola. Arið 1938 fluttist fjöl- skyldan aftux til Tékkóslóva'kíu — einmitt um það leyti, sem Vesturveldin afhentu Hitler land ið. Arið eftir gekk Alexandier í kommúnistaflokkiinn, sem var bannaðúx. Og ásamt bróður sín um vann hann miikið í neöan- jarðarhreyfingunni. Alexandier særðist tvívegis — bróðir hans Júlíus féll. Elftir hieimsstyrjöldina tókst Alexand'er smárn saman að vinna sig í álit í flolkknum. — Hiann nam lögfræði í frístund- um sínum og varð dr. juris. Á árunum 1955 — 1958 stundaði hanin nám við háskólann í Moskvu. 1959 komst hann í mið stjórn fiokksins í Prag og var 1960 gerður að flokksritara. Ár- ið 1963 varð hann fiokksleiðtogi í Slóvakiu — og svo skeði það vorið 1968, að Antonin Novotny féll og Dubeck varð foringi flokksins og hóf þær breytingar 'í lýðræðisátt, sem leiddu af sér imnrás Varsjár-bandalagsrí'kj- anna í ágúst. 'Þess misskitoings hefur noklc uð gætt í blöðúm víða um hieimt að Dubcek starfi í dag sem garðyrkjumaður, en það er ekki rétt. Hanni er yfirm'aðuir tækní- ideildar skógræktarinnar í Brati slava og býr í tvílyftu húsi. — Hann greiðír venjulega hxisa- leigu og hefux 18 þúsuind kr. laun á mánuði, sem ekki eru lélegar tekjur í Tékkóslóvakíu nú. Þá á hann lítinn sumarbú- stað í Sence. Alexandier Dubce'k er kvænt- ur og á þrjú börn. Hann er góð iur sundmaður og heífur mikiinn láhuga á íþróttum — einkum þó knattspyrnu og ísknattleiik. — Hann klæðist alltaf vel — án þess þó að vera nokkuð áber- andi. Hanm hefur aldrei tekið stórt upp í sig, en er góður ræðumaður og á létt með að gera sig skiljanlegan á ein- földu máli, sem áheyrenóuc skilja vel. Einu sinni var Dubcek álit- inn hinn sterki maður Vloskvu í Tékkóslóvakiu. En nú standa málin öðruvisi. Hann tilheyirir fortíðíiinni og er tákn í hinni stuttu, en áhrif'aríku sögu Tékkóis'lóvakíu síðustu ára. (Gunnar Haroldsen) Föstudagur 16. júll 1971 1

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.