Alþýðublaðið - 30.04.1972, Blaðsíða 2

Jóhanna EgiIsdóttir og Jón flxel Pétursson ritja upp gamla atvinnuhætti
A mánudaginn kcmur er al-
þjóölegur liátiftisdagur verka-
lýðsins,- 1. maí. A mánudögum
kemur Alþýöublaðið ekki út og
þvi verðum við Alþýðublaðsmenn
að gera hátiðisdeginum skil i
helgarútgáfunni með laugardags-
biaði okkar. Hefðum við þó
gjarna viljað gcta gert 1. mai
betri skil, en við þvi verður vist
ekki gert.
t)r baráttusögu verkalýösins er
margs að minnast og framtiðin
ber mjög knýjandi viðfangsefni i
skauti sér. Baráttu þeirri, sem
hófst hér á landi fyrir þrem
aldarfjórðungum með stofnun
fyrsta ísl. stéttarfélagsins, sem
enn starfar, Hins IsLprentarafél
stendur enn og henni mun aidrei
ijúka. Ný og ný verkefni taka við,
nýir og nýir sigrar verða unnir.
Avallt verður barátta verkalýðs
sinnanna jafn mikilvæg, ávallt
verður verkalýðshreyfingin jafn
nauösynleg undirstaða pólitiskra
og félagslegra framfara i þjóð-
félaginu.
Þegar minnast á 1. mai er þvi
af mörgu aö taka. Nú í vikunni,
þegar hafizt var handa um undir-
búning þessa blaös, bárust mér
frcgnir af þvi, að i kjallara Þjóð-
minjasafnsins væri safn Ijós-
mynda frá liöinni tið, þar sem
m.a. mætti sjá verkafólk löngu
liðins tima við dagleg störf. Þetta
myndasafn hefur enn ekki verið
flokkaðtil fulls, en meðal þessara
gömlu mynda ieynast áreiðan-
lcga margir gimsteinar frá
gleymdum timum, sem gaman
væri að dusta af rykið.
fcg fékk leyfi hjá safnvöröum
Þjóðminjasafnsins til þess að
blaða i þcssum gömlu ljósmynd-
um og fá að láni nokkrar þeirra til
birtingar. fcg bað svo tvo verka-
lýðsforingja af eldri kynslóðinni,
þau Jón Axel Pétursson og Jó-
hönnu Egilsdóttur, að Hta yfir
þær myndir ineð mér, sem ég
valdi. og rifja upp gamlar minn-
ingar. Arangurinn cr svo hér á
opnunni.
Þessa opnu helgum við þvi liðn-
um kynslóðum verkafólks, liðn-
um sigrum, horfnum starfsvenj-
um og gleymdri aðbúð. En
umfram allt verkakonunni,
verkamanninum og sjómannin-
um frá liðinni tíð, sem við fátækt
og harðræði, áþján og neyð skópu
það þjóðfélag velferðarinnar,
scm við nútiðarfólk njótum góðs
af. Gleöilega hátið I. maí.
— SB.
Myndirnar hér á opn-
unni eru fengnar að láni
lijá Þjóðminjasafninu.
Um margar þeirra er
lítið vitað. Sumar þeirra
mun Ólafur Magnússon,
ljósmyndari, hafa tekið
og flestar þeirra eru frá
þvi um aldamót.
Það er gaman að
skoða þessar myndir.
Þegar þær voru teknar
var ijósmyndatæknin
ekki upp á marga
fiskana. Ljósmyndarinn
hefur flutt með sér stór-
an, svartan kassa, sagt
fólkinu að stilla sér upp,
eins og glöggt má sjá á
sumum myndanna,
brugðið sér svo á bak við
svart tjald aftan við
kassann, haldið á lofti
frumstæðu „flashi”,- T-
mynduðu stativi með
eldfimri fosfórblöndu i
sérstökum umbúðum á
þverleggnum og smellt
af. Skær blossi, hvellur
og reykjarmökkur,- og
fólkið var fest á filmu til
þess svo að birtast á
prenti i Alþýðublaðinu
þrem aldarfjórðungum
siðar,- blaði, sem ekki
var einu sinni til, þegar
myndin var tekin.
ÞETTA ERU
ATVINNULÍFS-
MYNDIR FRÁ
ALDAMÓTUM
Jfe
Jón: Þessi mynd kemur öllu
eldra fólki kunnuglega fyrir sjón-
ir. Þetta er inniþurrkun á salt-
fiski.
Aðalframleiðsluvara lands-
manna á þessum árum var salt-
fiskur og aftur saltfiskur. Þar
sem ekki var hægt að ljúka þurr-
kuninni að öllu leyti að sumrinu
til komu menn sér upp þurrkun-
arhúsum og þá sérstaklega hér i
Iieykjavik. Bæði Kvöldúlfur,
Alliance, Thorsteinsen, tslands-
félagið og fleiri höföu fiskverkun-
arhús aö þeirra tima sið, þvi fisk-
urinn var hengdur á sporðinum
upp á rár og siðan var blásið heitu
lofti á fiskinn til þess að þurrka
hann.
T'iskurinn var svo tekinn niður
af og til og settur i stafla til þess
að fáta hann brjóta sig og taka
þurrkuninni, þvi sólina vantaði.
Fólkið á myndinni er auðsjáan-
lega aö þvi að hengja nokkra
fiska upp á rár og mennirnir,
hægra megin á myndinni eru að
hifa rárnar upp með taliu.
Þekkirðu svipinn á nokkrum
þarna?
-r- Mér finnst ég kannast við
manninn yzt til hægri, en ekki
kem ég nafninu fyrir mig.
Jóhanna: Ég segi það sama.
Mér finnst ég þekkja þetta andlit
en ekki get ég þó nafngreint
manninn.
— Þarna vinna konur við hlið-
ina á karlmönnum. Gengu þær i
sömu verkin i fiskvinnslunni og
þeir?
Jóhanna: Já. Til dæmis við
breiðslu á fiski báru þær börur á
móti karlmönnum, en höfðu um
helmingi minni laun.
Jón: Þessi mynd er af gömlu
bryggjuhúsunum hjá Duus, en
þau standa enn uppi. Við bryggj-
una liggja uppskipunarbátar og
er verið að skipa varningi upp úr
þeim.
A þessum tima voru engar haf-
skipabryggjur i Reykjavik. Allar
vörur varð að flytja að og frá
skipunum i sérstökum uppskip-
unarbátum, en vöruflutninga-
skipin lágu fyrir akkerum hérna
úti á höfninni.
Allar bryggjur i Reykjavik á
þessum tima, að Steinsbryggj-
unni einni undantekinni, voru
timburbryggjur og byggðar eins
og sú, sem sést á myndinni.
— Gekk uppskipunin enn svona
fyrir sig, þegar þú byrjaðir i
verkalýðsmálastarfinu?
— Nei. Þá voru bólverkin kom-
in og flutningaskipin lögðust þar
upp að ásamt fiskiskipunum. Þar
áttu sér stað ýmis af hörðustu
átökunum á fyrstu árum verka-
lýðshreyfingarinnar. Einn sögu-
legasti slagur, sem ég man eftir,
var við Ziemsens bryggju og var
það i sambandi. við togarana, en
þar var ekki slegist um uppskip-
unarbáta, þvi þá voru menn hætt-
ir að brúka þá til þess að losa og
lesta skip. Þessi átök gengu undir
nafninu „Blöndalsslagurinn”.
FLEIRI
MYNDIR
I NÆSTU
OPNU
0
Sunnudagur 30. april 1972