Alþýðublaðið - 18.08.1972, Qupperneq 6

RÝMINGAR-ÚTSALA
hjá Verzlun H. Toft
BYRJAR í DAG
Þar sem Verzlunin hættir í haust að vera til sem almenn
vefnaðarvöruverzlun, verða nú allar vörubirgðir, nema smá-
vörur til fatasauma seldar með 20% afslætti á meðan
birgðirnar endast.
Ath. Vöruvalið er mikið og verðið er mjög hagstætt.
1. okt. verður svo verzlunin flutt að Baldursgötu 39 og verður
þar eingöngu verzlað með alls konar smávörur til fatasauma.
VERZLUN H. TOFT
Skólavörðustíg 8

NU LEGfiJA TRULEGA MARGIR
LEID SÍNA UM BREKKUGERDI
Það er á hreinu að næstu
kvöld mun umferð um Brekku-
gerði stóraukast. bvi fegrunar-
nefnd Reykjavikur hefur komizt
að þeirri niðurstöðu, að Brekku-
gerði sé fallegasta gata borgar-
innar i ár, og ef dæma má eftir
fyrri árum, þá fýsir margan
borgarbúann að skoða fall-
egustu götuna. Og hvað er til-
valdara en nota eitthvert góð-
viðriskvöldiðáður en dimmir til
að skjótast þangað.
En hvar er Brekkugerði?
Þetta er ,,lokuð” gata og liggur i
sveig frá suðurenda Stóra-
gerðis. Og við Brekkugerði býr
einmitt einn frægasti íslending-
urinn, Vladimir Ashkenzy.
Hins vegar er farið að dimma
snemma á kvöldin, og sam-
kvæmt almanaki Hins tslenzka
Þjóðvinafélags er sólsetur
þessa vikuna kl.21.36Þess vegna
er betra að hafa sig af stað fljót-
lega eftir kvöldmat.
En það var fleira en Brekku-
gerði, sem viðurkenningu hlaut
fyrir snyrtimennsku. í gær hélt
Fegrunarnefnd Reykjavikur
fund að Skúlatúni 2 i tilefni af
afhendingu viðurkenningar-
skjala til handa forráða-
mönnum mannvirkja er fegurst
töldust að mati dómnefndar.
Einnig voru afhent viður-
kenningarskjöl fyrir veggmerk-
ingar á mannvirkjum og
smekklegustu gluggaskreyting-
arnar.
Fulltrúar skipaðir af Arki-
tektafélagi tslands, en þeir voru
Albina Thordarson, Sigurður
Thoroddsen og Ferdinand
Alfreðsson, sáu um val fegurstu
mannvirkja og hafa þeir nú
skilað áliti.
Eftirtalin mannvirki hljóta
þvi viðurkenningu að þessu
sinni:
Oliuverzl. tslands h.f., Háa-
leitisbraut 12
Rafmagnsveita Reykjavikur,
Armúla 31
Einbýlishús, Sunnuvegi 7
Félag islenzkra teiknara lagði
mat á veggmerkingar og áttu
þar stærstan hlut að máli þeir
Þröstur Magnússon, Hjálmtýr
Heiðdal, og Sigrid Valtingojer.
Þau hafa nú skilað áliti, en þar
segir að eftirtaldir aðilar séu
viðurkenningar verðugir.
Landsbanki tslands, Lauga-
vegi 77
Útvegsbankinn, Austurstræti
19
Benzinafgreiðsla Oliufélags-
ins h.f., Artúnshöfða
Benzinafgreiðsla Skeljungs
h.f., Reykjanesbraut og Hraun-
bæ 102
Vinnuveitendasamband
Islands, Garðastræti 41
Aðventkirkjan, Ingólfsstræti
19
Sturlaugur Jónsson & co,
Vesturgötu 16
Fulltrúar verzlunar og iðn-
aðar ásamt fulltrúa frá
Fegrunarnefnd völdu snyrti-
legust fyrirtæki og stofnanir og
athyglisverðustu gluggaskreyt-
ingarnar. 1 þeirri dómnefnd
voru Bjarni Kristinsson f.h.
Félags isl. iðnrekenda, Sólveig
Sveinsdóttir f.h. Kaupmanna-
samtaka íslands og Gústaf A.
Nielsson frá Fegrunarnefnd
Reykjavikur. Þau lögðu til að
eftirtalin fyrirtæki og stofnanir
hlytu viðurkenningu fyrir
snyrtimennsku.
Afengis og tóbaksverzlun
rikisins, Drághálsi.
Oliufélagið h.f., Artúnshöfða.
Oliufélagið Skeljungur h.f.,
Laugavegi 180
Landakotsspitalinn.
Einnig lögðu þau til að eftir-
taldir aðiiar hlytu viðurkenn-
ingu fyrir góðar gluggaskreyt-
ingar:
Verzlanir að Laugavegi 66, en
þaðeru: Tizkuverzlunin Karna-
bær, Gluggatjöld h.f., Kápan,
Tizkuskemman, Melissa og
Herradeild P&Ó,
Islenzkur heimilisiðnaður,
Hafnarstræti 3 og Pappirs- og
ritfangaverzlunin Penninn,
Hafnarstræti 18.
Dómnefnd er valdi fegurstu
götu borgarinnar i ár var ein-
göngu skipuð aðilum frá
Fegrunarnefnd Reykjavikur en
þau voru: Jónína Guðmunds-
dóttir, Ragnhildur Kr. Björns-
son, Pétur Hannesson, og
Gústaf A. Nielsson. Þau voru
samdóma um að Brekkugerði
yrði valin fegursta gata borgar-
innar 1972 og verður merki
nefndarinnar sett þar upp, en
nefndin vill jafnframt vekja at-
hygli á götunum Hvassaleiti,
Stóragerði og Einimel.
MYNDIRNAR
Á myndunum til vinstri
eru tvö þeirra húsa, sem
sérstaka viðurkenningu
Fegrunarnefndar
Reykjavíkur hafa hlotið.
Það er einbýlishúsið við
Sunnuveg nr. 7, og
útvegsbankinn, en hann
hlaut viðurkenningu fyrir
veggmerkingar, sam-
kvæmt tillögu Félags isl.
teiknara.
Til hægri er svo svip-
mynd úr Brekkugerði.
Götunni, sem telst vera sú
fallegasta í borginni.

ÞRATT FYRIR HARRA SAMKEPPRI CERVIEFNA VEX
stAlframlehisu VESTUR-MÖDVERIA störugt
Menn voru þegar farnir að
vinna járn i Þýzkalandi fyrir um
2000 árum. Það sanna leifarnar af
um það bil 40 hringlaga, metra
háum bræðsluofnum frá þessum
tima, sem fundizt hafa i Sieger-
land-héraði.
Um þær mundir voru járn og
stál dýrir málmar, enda fágætir,
þótt talið sé, að maðurinn hafi
fyrst unnið járn sér til nytja um
4000 árum áður eða fyrir hér um
bil 6000 árum. En á þessum langa
þróunarferli hefur þessi málmur
orðið mannkyninu hinn mikilvæg-
asti, i Vestur-Þýzkalandi er járn-
notkun nú um það bil hálf smálest
á hvert mannsbarn á ári. Er talið,
að lengra verði ekki komizt i
þessu efni — nema fundin verði
einhver enn ný not fyrir járn og
stál. Til samanburðar má geta
þess, að i ýmsum þróunarlöndum
er stálnotkun innan við 100 kg. ár-
lega á ibúa.
Þrir fimmtu
hlutar i Ruhr.
Við hiið lyftuturnanna viö kola-
námuopin eru það bræðsluofnar,
sem eru helztu einkenni Ruhr-
héraðs, sem er miðdepill þýzks
iðnaðar. Þar eru meira en 60%
þess iðnaðar, sem framleiðir stál-
ið og stálvarninginn. Ruhr-hérað
náði þessari aðstöðu, meðan önn-
uð héruð landsins voru á eftir i
þessu efni, þótt þau hafi unnið
nokkuð á. Stór fyrirtæki eins og
Klöckner og Hoesch haf komið
sér upp stórum smiðjum i borg-
um eins og Bremen, auk þess sem
þau eiga smiðjur i Hollandi, en i
báðum tilfellum er það sjórinn og
greiðar samgönguleiðir á sjó —
bæði til flutninga á málmgrýti og
öðru — sem staðarvalinu hefur
ráðið.
Linurit yfir framleiðslu Vestur-
Þýzkalands á hrástáli hefur að
undanförnu verið með nokkru
öldulagi. Arið 1964 var sett nýtt
met, þegar framleiðslan komst
upp i 37,5 milljónir lesta. Næstu
tvö ár dróst hún nokkuð saman,
en siðan hefur hún vaxið ár frá
ári, unz nýtt met var sett árið
1970. Þá varð stálframleiðsla
Vestur-Þýzkalands 47 milljónir
lesta. Árið áður hafði hún numið
45,3 millj. lesta.
Starfsliðið
105.000 manns.
Fyrirtækið August-Thyssen-
Hutte AG framleiðir meira en
fjórðung alls hrástáls i Vestur-
Þýzkalandi, enda er fyrirtækið
fjórða stærsta i landinu. Starfsliö
fyrirtækisins er 105.000 menn, og
velta þess á árinu 1969 varð
hvorki meiri né minni en 9,1
milljarður marka (um 25
milljarðar króna). Hefur fyrir-
tækiðnýlega bætt aðstöðu sina
með þvi að kaupa tvö fyrirtæki,
HÍIttenwerke Oberhausen og
völsunarverksmiðjuna Mannes-
mann AG, en annars var Thyss-
en-samsteypan þegar i fyrsta sæti
áður.
Hafa tvösiðarnefndu fyrirtækin
myndað stærstu stálpipugerð V.-
Þýzkalands, og með þessu móti
mun Thyssen-samsteypan standa
mun betur að vigi á alþjóðlegum
markaði en ella.
Sameining
heldur áfram.
Þeir, sem starfandi eru i stál-
iðnaðinum, gera ráð fyrir, að sú
þróun muni halda áfram, að fyr-
irtæki verði sameinuð til að efla
þau og treysta i samkeppni út á
við. Er gert ráð fyrir, að einungis
þrjú eða fjögur stórfyrirtæki
verði starfandi i þýzka stáliðnað-
inum eftir nokkur ár.
Annars er það ekkert sérein-
kenni fyrir Vestur-Þýzklands,
hvað framleiðslu og notkun stáls
fleygir fram. Stálframleiðsla er
ein elzta iðnaðargrein I heimi, en
þvi fer mjög fjarri, að hana hrjái
einhver elli hrumleiki. Gera
þýzkar stálbræðslur raunar ráð
fyrir, að þær geti náð til sin stærri
hlutaaf heimsmarkaðinum á sviði
stáls en þær hafa nú, og þær
áætla, að stálþörf heimsins verði
um 900 millj. lesta árið 1980.
Gerfiefni keppa
við stálið.
Þvi er ekki að leyna, að ný efni,
svo sem gerviefni af ýmsu tagi,
auk áls, hafa komið
I stað stáls við ýmsa farmleiðslu.
En á hinn bóginn láta stálsmiðj
urnar vinna linnulaust að ranns-
óknum á nýrri nýtingu stáls og
nýjum gerðum stáls, svo að hægt
séað vinna markaði i stað þeirra,
sem tapazt hafa, eða skapa nýja
markaði. Þannig eru menn sifellt
að uppgötva ný og hentug not
stáls við smiði háhýsa, brúa og
svo framvegis.
Þá hefur það einnig aukið notk-
un stáls I heiminum, að það er nú
notað i sambandi við æ fleiri efni.
Þannig hafa Þjóðverjar t.d. fund-
ið upp aðferð til að húða stál meö
gerviefnum. Þýzkir hugvitsmenn
hafa raunar fundið upp margar
nýjungar á sviöi stálnotkunar á
liðnum áratugum. Það voru til
dæmis Þjóðverjar, sem fundu upp
aðferð til að vaisa samskeyta-
lausar stálpipur árið 1886.
Mannesmann-fyrirtækið var þar
að verki, og árið 1912 fékk Krupp-
fyrirtækið einkaleyfi á ryðfriu
krómnikkelstáli.
Málmbræðsla
á 14. öld.
Fyrstu bræðsluofnarnir, sem
þýzkir menn komu upp, voru
raunar gerðir þegar á 14. öld i
Rinarhéruðunum. Fyrsti
bræðsluofninn, þar sem notazt
var við koks — en þar var um
mikilvæga nýjung að ræða — var
tekinn i notkun i Gleiwitz i Efri-
Slesiu árið 1796, en þá voru 26 ár
frá þvi að fyrsta valsaverksmiðj-
an tók til starfa i Rasselstein við
Neuwied á Rinarlöndum. Fyrstu
járnbrautarteinarnir voru svo
valsaðir i Þýzkalandi árið 1835.
Allt voru þetta nýjungar, sem
breiddust siöan út um heim allan,
þar sem járn og stál var fram-
leitt. og menn viðurkenndu for-
ustu Þjóðverja á þessu sviði. For-
usta þeirra i þessum iðnaði er enn
viðurkennd, og stáliðjuver i ýms-
um löndum kosta kapps um að
læra af Þjóðverjum, bæði með þvi
að taka upp nýjungar eftir þeim
og ráða til sin kunnáttumenn á
þessu sviði. (IN-Press)
-4- ÞÝZKUR STÁLKRANI
Kvartskrystalúr í stað jafnvægismælis.
llannover — Kvartsúr með visi sem gerður er
úr krystalvökva, var sýnt af Sambandi þýskra
úrsmiða á Hannover-vörsýningunni I ár. Fram-
lciðendurnir kalla visi þennan ..mikilvæga nýj-
ung". Klukkustunda- og minútutölurnar eru
sýnilegar þcgar birta fellur á kristalvökvann og
tveir deplar á milli sýna sekundurnar. Þetta
fyrsta þýzka al-elektroniska úr var smiðað i
samvinnu við bandariskt fyrirtæki. Miðhluti
timamælis þessa er kvartskrystall, sem riðar
32. 768 sinnum á sekúndu. Jafnvægismælir
vcnjulegs úrs riðar hins vegar i mesta lagi 5
sinnum á sekundu. Með þessum hætti er tryggð
cins fullkomin nákvæmni og unnt er. llið nýja
armbandsúr seinkar sér ckki um meir en eina
minútu á ári.
NÝTT TÆKI
í BARÁTT-
UNNI VIÐ
KRABBAMEIN
Tubingen — Baráttan
við krabbamein mun
senn komast á nýtt stig i
Vestur-Þýskalandi.
Baden-Wurtemberg-
fylkið hel'ur ákveðið að
kaupa nýtt geislalækn-
ingatæki, sem kosta
mun 1,6 milljón marka
og verður hið fyrsta
sinnar tegundar hér i
landi. Fyrir tilstilli þess
hefur þegar fengizt
mjög góður árangur I
Skandinaviu og i lönd-
um Engilsaxa.
Geislatæki þetta er
byggt i Englandi og
mun veröa komið I
notkun seint á árinu
1972 i Geislastofnun
Tubingen-háskóla. Þar
með hefur háskóli þessi,
sem er svo rikur að
gömlum hefðum, eign-
azt nýtt tæki og nýja og
stóreflda aðstöðu i bar-
áttunni við krabba-
meinið.
Prófessor Walter
Frummhold, sem er
yfirmaður Geislastofn-
unar háskólans, segir,
að hið nýja og rándýra
tæki muni sannarlega
gera betur en að borga
sig. Það notar allt að 10
milljón volta straum og
nær beztum árangri
gagnvart krabbameini,
sem staðsett er dýpra i
mannslikamanum en
þau tæki ná tii, sem nú
eru almennt i notkun.
Þar að auki á það sér-
lega auðvelt með að ná
til lymfuhnúta, sem
eru á upphafsstigi
skiptingar og þar með
ummyndunar i
krabbamein. Hætturnar
á yfir- eða undirgeislun
eru i ofanálag hverfandi
litlar.
öflug geislun er ekki
nýtt kraftaverk i bar-
áttunni við krabbamein.
Og gerir heldur ekki
kraftaverk. Hins vegar
eykur hún lækningalik-
urnar verulega og gefur
læknunum venjulegan
tima til umþóttunar.
Óþolandi þjáningar hjá
langt leiddum sjúkling-
um eru mildaðar eða
þeim jafnvel eytt. Nú
sem stendur virðast
ekki vara fyrir hendi
aðrir betri möguleikar á
að fást við þennan ill-
kynjaða sjúkdóm.
Hin-mörgu fagnaðar-
óp um allan heim um
nýjar uppgötvanir og
nýjar leiðir til lækning-
ar sjúkdómnum hafa
reynzt vera of snemma
á ferðinni.
6
Föstudagur T8. ágúst 1972
Föstudagur T8. ágúst 1972
7