Alþýðublaðið

Dagsetning
  • fyrri mánuðurjanúar 1973næsti mánuður
    SuÞrMiFiLa
    31123456
    78910111213
    14151617181920
    21222324252627
    28293031123
    45678910

Alþýðublaðið - 16.01.1973, Blaðsíða 2

Alþýðublaðið - 16.01.1973, Blaðsíða 2
Benedikt Gröndal: ómakleg árás á Norðurlöndin Allsher jarþing Sameinuðu þjóðanna samþykkti 18. des- ember siðastliðinn ályktunartil- lögu tslands um yfirráð rikja yfir auðlindum sinum. bar var i fyrsta sinn tekið fram, að ekki væri aðeins átti við hafs- botninn, heldur og hafið yfir honum, svo langt sem yfirráð hvers rikis ná frá ströndum. Hins vegar var ekki tekin nein afstaða til viðáttu landhelgi. Tillaga tslands, Perú, og fleiri þjóöa var við lokaafgreiðslu samþykkt með 102 atkvæðum, ekkert var á móti, en 22 riki sátu hjá. Enda þótt þessi úrslit liti vel út, gefa þau ekki rétta hug- mynd um afstöðu rikja til máls- ins. Er nauðsynlegt að athuga umræður og atkvæðagreiðslu um breytingatillögur, bæöi á þinginu sjálfu og i 2. nefnd þess, þar sem málið kom fram. Munaði oftar en einu sinni sára- litlu, að tillaga okkar væri ger- eyðilögð. Afstaöa Noröurlanda Norðurlöndin fjögur voru meðal þeirra þjóða, sem sátu hjá við afgreiðslu málsins. Afstaða þeirra hefur valdið þvi, að forsætisráðherra hefur látið i ljós vonbrigði, og siðan hefur verið gert allmikið veður út af málinu. Er ástæða til að athuga nánar, hvernig frændur okkar komu fram við okkur að þessu sinni, og hvort viðbrögð rikis- stjórnarinnar eru réttmæt eða hyggileg. bess ber að minnast, að Norðurlöndin hafa alla tiö haft ólikra hagsmuna að gæta i ýmsum málum, sérstaklega viðskipta- og öryggismálum. Leiðir þeirra hafa ekki legið saman á þessum sviðum, en samt sem áður hefur norrænt samstarf haldið áfram og auk- izt, þvi miklu fleira tengir þessar þjóðir saman, og þær hafa allar styrk af samstöðu. tsiendingar geta litið sjálfum sér nær til að skilja þetta. Vest- mannaeyjar og Rangárvaila- sýsla hafa gerólika efnahags- lega hagsmuni, en telja samt sem áður sjálfsagt að vera hiutar af sama riki, þvi að margt annað tengir þar saman. Viðátta landhelgi er eitt þeirra mála, þar sem hags- munir Noröurlanda fara ekki saman, og hefur það verið lengi ljóst. Finnland, Sviþjóð, Dan- mörk og Suður-Noregur liggja að þröngum innhöfum, þar sem við landhelgi kemur vart til greina. Aðeins Norður-Noregur, Færeyjar og Grænland hafa svipaða hagsmuni og tsland, en þessi lönd hafa ekki ráðið stefnu Noregs og Danmerkur. Efna- hagsbandalag Evrópu hefur eftir sinum hagsmunum valið stefnu þröngrar landhelgi, og gerir það Norðurlöndunum enn erfiðara fyrir i þessu máli, þvi að þau eiga mörgum sinnum meira i húfi i heildarskiptum sinum við bandalagið heldur en fiskeiðum þeirra nemur. Af öllu þessu mætti ætla, að vegna hagsmuna sinna tækju Norðurlöndin sömu afstiiðu tii breytingatillagna á allsherjar- þinginu og önnur riki Vestur- Evrópu. betta hefðu þau án efa gert, ef ísland ætti ekki f hlut. Vegna tslendinga virðast þau hafa ákveöið aö sitja hjá. begar kannað er, hvernig atkvæði fcllu um breytingatillögur, sem hcfðu eyðilagt tillögu íslcnd- inga, kemur i ljós, að hefðu Norðurlöndin tckið sömu afstöðu og ýms grannriki þeirra i Evrópu, hefði málinu verið stofnað i hættu. Atökin i 2. nefnd Tillaga Islands, Peru o.fl. kom fram i 2. nefnd allsherjar- þingsins og mætti þegar nokk- urri mótspyrnu. Margir héldu fram, að málið ætti heima i 1. nefnd, þar sem hafréttarráð- stefnan var til umræðu. Hafði Afgahanistan forustu fyrir rikjum, sem ekki eiga land að sjó, um að skjóta inn i islenzku tillöguna málsgrein þess efnis, að landhelgi og öll þessi mál skyldu ákveðin af hafréttar- ráðstefnunni.'bessi breytingar- tillaga hefði að mestu eyðilagt þau áhrif, sem isienzka tillagan getur haft. Atkvæði féllu þannig um til- liigu Afghanistan, að hún var felld með 4:t atkvæðum gegn 35, en 34 riki sátu hjá. betta var naumur sigur. Aðeins þriðj- ungur Sameinuðu þjóðanna stóð með okkur, en við unnum að þvi að 34 sátu hjá. Meðal þeirra rikja, sem greiddu atkvæði á móti okkur, að þessu sinni voru öll alþýðu- lýðveldin i Austur-Evrópu, nema Rúmenia. bá voru á móti okkur þrjú NATO ríki, Belgia, Holland og Portúgal. bað er augljóst að ýms riki, sem búast mátti viö að væru andstæð, sátu hjá —- og það bjargaði Islendingum i þetta sinn. Meðal þessara rikja voru Norðurlöndin fjögur, Kanada, Grikkland, Bretland og Banda- rikin. bá kom til atkvæða tillaga Bandarikjanna um að fella niður kjarna íslenzku tillög- unnar ,,i hafinu þar yfir” (yfir hafsbotninum), og var hún felld með 56 atkvæðum gegn 17, en 23 sátu hjá. betta var mikilvægur sigur fyrir málstað Islands, ef til vill hinn þýðingarmesti i öllu málinu. Nokkrar fleiri breytingartil- lögur komu til atkvæða, en að lokum samþykkti nefndin heiidartillöguna meö 82 at- kvæðum, engu á móti, og 24 sátu hjá. barna sést, að þjóðirnar greiða ekki atkvæði á móti vitendanlega atkvæðagreiðslu, þótt þær hafi barizt fyrir breyt- ingartiliögum, sem hefðu gjörspillt tillögunni. Allsherjarþingiö sjálft. begar tillagan kom fyrir alls- herjarþingið með skýrslu um störf 2. nefndar, kom enn til mikillar umræðu og átaka. Deilumálin voru hin sömu og i nefndinni. Afghanistan flutti á ný tillögu þesst að landhelgismál skyldu afgreidd af hafréttarráð- stefnunni Kóru atkvæði svo, að tillagan var felld með 50 alkvæöum gcgn 45, en 28 sátu hjá. barna skall hurð aftur nærri hælum, og þau riki björg uðu íslendingum, sem sátu hjá. Sömu riki og áður voru andstæð íslendingum að viðbættum Bretum og Bandarikjamönnum. Nokkur riki, sem virðast hafa hagsmuni af þröngri landhelgi, studdu okkur (t.d. tsrael) og önnur sátu hjá, þeirra á meðal Norðurlöndin og Grikkland. Ef sex riki til viðbótar hefðu stutt tillögu Afghanistan, hefði hún náð fram að ganga og heildartil- lögu tslendinga verið alvariega spillt. Hollendingar fluttu nú svip- aða tillögu og Bandarikin áður um sjóinn yfir botninum — og var hún felld 74:26:25. bá voru greidd sérstaklega atkvæði um einstakar greinar, og aö lokum heildartillagan samþykkt eins og áður getur án mótatkvæða. bessi stutta frásögn leiðir i Ijós, að Noröurlöndin hafa ekki greitt atkvæði eftir hagsmunum sinum og fyrri afstööu i landhelgismálum. bau sátu hjá, án efa vegna islands, og það kom sér sannariega vel við af- greiöslu á breytingartillögum, sem hefðu spillt málinu fyrir okkur, ef samþykktar hefðu vcrið. Island hefur frá upphafi verið i hópi Norðurlandanna á vett- vangi Sameinuðu þjóðanna, og haft af þvi mikið gagn. Sendi- herrar þessara rikja hittast reglulega, skiptast á upplýs- ingum, og samræma afstöðu sina, þegar það er unnt. Án þessa samstarfs er vafasamt, að tslendingar hefðu getað gegnt sómasamlega skyldum sinum i ótal nefndum og ráðum Sþ, þar sem starfslið íslands i New York hefur ávallt verið aðeins 1-2 menn og skrifstofu- stúlkur nema á allsherjar- þingum. 1 þessu sambandi er ástæða til að spyrja: Höfðu fulltrúar ts- lands samband við hin Norður- löndin um tillöguna, sem þeir fluttu með Perú, áður en hún var flutt? Var málið rætt á fundum sendiherranna? Ef svo er ekki, verður aö telja það mikil mistök, og hafa Islendingar þá litla ástæðu til að kvarta eftirá. Enda þótt tslendingar auki mjög samskipti sin við Afriku Asiuþjóðir og Latnesku Ameriku, er engin ástæða til að draga úr samstarfi við hin Norðurlöndin. bau hafa sjálf verið i hópi þeirra Evrópurikja, sem bezt sambönd hafa haft við þróunaríöndin og oft verið tengiliður milli þeirra og gömlu nýlenduveldanna. Niöurstööur Meginatriði þessa máls má draga saman á eftirfarandi hátt: 1) islendingar liafa lengi vitað, að Norðurlöndin liafa, vegna eigin hagsmuna, aðra afstöðu i landhelgismálum en við. Um þetta þýðir ekki að fást, hags- inunir ráða stefnu allra rfkja, ekki sizt okkar sjálfra. 2) Noröurlöndin tóku samt ekki afstöðu gcgn tslendingum i átökunum um brcytingatillögur i 2. nefnd og á allsherjarþinginu sjálfu. Iljáseta þeirra átti inikinn þátt i að bjarga islenzku lillögunni og hindra stór- skcmmdir á lienni. 3) Ekki hefur verið upplýst, livort islenzku fulltrúarnir höfðu samband við hin Norðurlöndin um þetta mál, áöur en það var flutt, eins og cðlilegt er, jafn náið og samstarf okkar við þau liefur verið á vettvangi Sþ. 4) Aukiö samstarf við þróunar- löndin i landhelgismálinu þarf ekki að spilla sambandi okkar við Norðurlöndin, sem er okkur lifsnauösyn af inörgum öðrum ástæðum. Við þurfum meira á liinum Noröurlöndunum að halda cn þau á okkur. 5) begar allt þetta cr haft i liuga, verður ljóst, að það voru mistök af riksstjórninni að hefja áróður gegn hinum Noröurlönd- unum út af þessu máli. Sýnir það furöulega grunnhyggni i meðferð utanrikismála og skort á raunhæfum skilningi á þvi, hvernig hagsmunum islands verður bczt borgið. AÐGÖNGUMIDA- SALAN HROKK RÉTT FYRIR VERÐ- LAUNAUPPHÆÐINNI Gjaldkeri Skáksambands ís- lands hefur tekið saman bráða- birgöayfirlit yfir tekjur og gjöld sambandsins vegna heims- meistaraeinvigisins i skák á siðastliðnu sumri. Kemur þar fram, að veltan er nú orðin um 50 milljónir króna, en ennþá skortir um eina og hálfa milljón króna til að endar náist saman fjárhags- lega vegna einvigisins. I fréttatilkynningu frá Skák- sambandi Islands, segir, að þvi hafi borizt fjölmargar áskoranir um að gefa út sigurvegarapening i tilefni af krýningu nýs heims- meistara i skák, Roberts Fischers, og hefur stjórn sam- bandsins nú ákveðið að gefa slika seriu út i 400 eintökum, úr gulli, silfri og eir. Gullpeningurinn vegur 30 grömm, en verð seriunnar er krónur 19.500.00. Bárður Jóhannesson hefur séð um hönnun og framleiðslu þessarar seriu eins og fyrri peninga, sem Skáksambandið hefur gefið út og gefið þvi drýgstar tekjurnar til að standa straum af hinum mikla kostnaði vegna heimsmeistaraeinvigisins. t fréttatilkynningu skáksam- bandsins segir m.a.: „begar stjórn Skáksambands tslands ákvað á fundi sinum 28. des. 1971, að gera 125.000 dollara verðlaunatilboð i heimsmeistara- einvigið i skák, milli þeirra Boris Spasskis og Roberts Fischers, þótti mörgum i mikið ráðist, þar sem vitað var, að einvigið myndi auk verðlaunanna kosta stórfé. En stjórnin hafði frá upphafi trú á þvi, að þjóðin sem heild gæti hagnazt á þvi að halda þetta einstæða einvigi hér vegna hins mikla auglýsingagildis, sem það hefði fyrir land og þjóð. Sú spá hefur nú rætzt. í sumar var Island i miðdepli heims- fréttanna um tveggja mánaða skéið...”, segir i tilkynningu skáksambandsins. í fyrrgreindu bráðabirgðayfir- liti sem Hilmar Viggósson, gjald- keri S.l. hefur tekið saman, kemur fram, að stærstu tekjuliðir sambandsins hafa verið minnis- peninga- og minjagripasala, eða um 35 milljónir króna. Aðgöngumiðar seldust fyrir 11,5 milljönir króna. Helztu útgjaldaliðir voru efnis- kaup og vörur til endursölu, eða nálægt 20 milljónir króna. Verðlaun keppenda námu 11 miltjónum króna, en heildar- kostnaður vegna Laugardals- hallar var um 9 milljónir, þar af húsaleiga 1,6 milljónir króna og kostnaður vegna keppenda, aðstoðarmanna og dómara nam 4 mitljónum króna. Eins og fyrr segir vantar skáksambándið nú um 1 1/2 milljón króna til að endar nái saman, en hagnaður af sölu nýju sigurvegarapeninganna, „Fischerspeninganna” á að lækna siðasta höfuðverk þeirra skáksambandsmanna vegna fjár- hagsútkomu heimsmeistaraein- vigisins.- Skrifstofa ríkisbókhalds er flutt að Laugavegi 13, IV. hæð. Simi 25000. Móðir okkar Hreiðarsína Hreiðarsdóttir, Grettisgötu 61, andaðist I Hjúkrunarheiinilinu Grund 13. jan. s.l. Börn hinnar látnu. bökkum innilega öllum þeim, sem auðsýndu okkur samúð og vinarhug við fráfall og minningarathöfn um son okkar, bróður, dótturson og sonarson HARALD PÉTURSSON Sólheimum 34 Halldóra Hermannsdóttir, Pétur Haraldsson, Sigríður Pétursdóttir, Margeir Pétursson, Vigdis Pétursdóttir, Sigriður borleifsdóttir, Margrét bormóðsdóttir, Haraldur Pétursson. 0 Þriðjudagur 16. janúar 1973

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað: 12. Tölublað (16.01.1973)
https://timarit.is/issue/234728

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

12. Tölublað (16.01.1973)

Aðgerðir: