Alþýðublaðið - 14.01.1975, Side 2

STIÓRNMÁL
Skrifað fyrir
atvinnurekendur
Samtök vinnuveitenda eiga
hauka i horni, þar sem eru
málgögn núverandi hægri
stjórnar ihalds og fram-
sóknar. Að undanförnu hefur
sifellt dekkri mynd verið
dregin upp i málgögnum
rikisstjórnarinnar
Vissulega verður þvi ekki
neitað, að útlitið i efnahags-
málum á Vesturlöndum er
ekki sem best um þessar
mundir, en það nægir ekki til
að skýra þá stigandi, sem
verið hefur i kreppuskrifum
stjórnarblaöanna. Skýringin á
þessum skrifum Morgun-
blaðsins og Timans undan-
farna daga er sú, aö nú er
stjórnarflokkunum mikill
akkur i þvi að hægt sé að mála
skrattann á vegginn.og hann
svartan. Ástæöan er ofur-
einföld: Viðræður eru hafnar
milli fulltrúa verkalýðs-
hreyfingarinnar og fulltrúa
samtaka atvinnurekenda um
nýja kjarasamninga. Nú
þjóna Morgunblaöið og
Timinn þvi meginhlutverki að
færa atvinnurekendum i
hendur ný og ný tromp til að
spila yfir boröið i samninga-
viðræðunum.
1 leiðara Morgunblaðsins á
sunnudag er gengiö svo langt i
þessu efni, að fullyrt er, að
viðbrögð verslunarstjóra og
ferðaskrifstofa, þegar
Morgunblaðið spurðist fyrir
um viðskiptin um þessar
mundir, bendi „vissulega til
þess, að nokkurt svigrúm sé til
þess i þjóðfélaginu aö VINNA
AFRAM AÐ ÞVl AÐ
TREYSTA GRUNDVÖLL
ATVINNUVEGANNA OG
EFNAHAGSLtFSINS AÐUR
EN NÝJAR KAUP-
HÆKKANIR KOMA TIL
SöGUNNAR”. Með öðrum
orðum, að núverandi rikis-
stjórn eygi enn möguleika á
þvi að þrengja aö launþegum
landsins til þess að styrkja
stöðu aðstandenda sinna,
at vinnurekendanna.
Allar aðgerðir núverandi
rikisstjórnar i efnahags-
málum hafa verið við það
miðaðar að styrkja stöðu
atvinnuveganna eins og það er
kallað. Þessar aðgerðir hafa
allar verið á kostnað launa-
fólksins i iandinu og að fullu
greiddar úr þeirra vasa. t
verki hefur núverandi rikis-
stjórn sýnt, að hún er fjand-
samleg samtökum launþega.
Hún hefur gert að engu kjara-
samninga þeirra, sem gerðir
voru fyrir tæpu ári siðan, hún
hefur beitt launþega lög-
þvingan með þvi að afnema
visitölubætur á laun samtimis
þvi sem verðlagið er látið
hiaupa upp úr öllu valdi, hún
hefur hækkað söluskatt, fellt
gengi islensku krónunnar
verulega og dregið úr niður-
greiðslum á landbúnaðar-
vörum.
Svar verkalýðs-
hreyfingarinnar við skipu-
lögðu kaupráni rikis-
stjórnarinnar var uppsögn
kjarasamninga og sú hóflega
krafa, að launþegar fái til
baka það, sem frá þeim hefur
verið tekið. Launþega-
samtökin fara ekki fram á
neinar kjarabætur, heldur
aðeins að launþegar beri
svipað úr býtum og siðustu
kjarasamningar gáfu tilefni
til.
H.E.H.
Frumsýningargestur Alþýðublaðsins
TRUFLUN
TILFINNINGA
Frumsýningargestur Al-
þýðublaðsins á Dauðadansi
Strindbergs, sem nú er verið
að sýna hjá Leikfélagi
Reykjavikur, er Heigi Sæ-
mundsson, ritstjóri.
DAUÐADANS
eftir Agúst
Strindberg
Þýðing: Helgi
Háldanarson
Leikstjóri: Helgi
Skúlason
Leikmynd:
Steinþór
Sigurðsson
Ágúst Strindberg lýsir í Dauða-
dansi þvi sem Stefán Zweig
kallaöi truflun tilfinninganna.
Hann leið um þær mundir sálar-
kvalir og taldist naumast heill á
geöi þegar andstreymi og
taugaveiklun sótti fastast aö
honum. Strindberg var þá milli
kvenna, nýskilinn frá Friðu Uhl
og enn ekki tekinn saman við
HarrietBosse. Þó er Dauðadans
einganveginn eins mótaður af
persónulegum fordómum hans
á kvenfólki og hjónabandi og
sum önnur rit þessa örlynda og
vanþakkláta snillings. Þar
bregður þvert á móti svo við að
karlmaöurinn bíöur lægra hlut i
uppgjörinu við konuna. Þetta
kennist sæmilega i túlkun Leik-
félags Reykjavikur þó leggja
mætti rikari áherslu á það atriði
— einkum aðdragandann. Ann-
ars munu útskýringar á slfkri
afstöðu leikritahöfundar oft
hæpnar. Fyrir honum vakir
auðvitaö sér i lagi áhugaverður
og minnisstæður skáldskapur.
Hinsvegar liggja rætur skáld-
skaparins iðulega djúpt og vitt i
sálarlifi.
Dauðadans fjallar um sam-
búð hjónanna Eðgars höfuðs-
manns og Alisu fyrrum leik-
konu. Þau eru i þann veginn að
halda silfurbrúðkaup sitt og þvi
komin af léttasta skeiði. Hann
er illa farinn af mótlæti, von-
brigðum og drykkjuskap. Hún
þykist enn i blóma lifsins en hef-
ur og látið á sjá þó yngri sé og
heilbrigðari. Heimili þeirra er
viti þar sem tortryggni og hatur
drottnar vegna truflunar tilfinn-
inganna og fer mynd Steinþórs
Sigurðssonar af kastalanum. þvi
sálnafangelsi ágætlega. Þá ber
að garði fornvin þeirra, Kúrt
sóttvarnastjóra. Upp úr þvi fær-
ist taugastriðiö i aukana. Bæði
leggja hjónin sig öll fram i sjúk-
legu uppgjöri, en Alisa stendur
betur að vigi. Hún nær Kúrt
auöveldlega á vald sitt i barátt-
unni við mann sinn. Smásaman
vex henni svo ásmegin i átökun-
um við Eðgar. Hún litillækkar
Kúrt og sigrar jafnframt eigin-
manninn með andlegri grimmd.
Allt þetta fólk er leiksoppar ör-
laganna. Agúst Strindberg beit-
ir það fáheyrðu vægðarleysi til
aö boðskapur hans nái tilgangi
sinum. í leikslok er áhorfandinn
þess fullvis að skáldskapur leik-
ritsins sé raunsær og sannur
þrátt fyrir öfgarnar.
Þýðing Helga Hálfdanarsonar
á Dauöadansi er umdeilanlegri
en ég ætlaði enda Agúst Strind-
berg vandþýddur. Alvaran sem
grúfir yfir ritum hans viröist i
fljótu bragði þykkt og kalt
svartnætti. Samt brjótast ljós-
geislar gegnum það myrkur á
stöku stað. Skop Strindbergs
gegnir hlutverki þeirra. Það fer
oft forgörðum i þessari annars
vönduðu og nákvæmu þýöingu.
Þessvegna gerist leikur Helgu
Bachmanns og Þorsteins
Gunnarssonar I hlutverkum
Alisu og Kúrts nokkuð þyngsla-
legur þar eð leikstjórn Helga
Skúlasonar byggist vist um of á
islensku þýðingunni. GIsli
Halldórsson bregður aftur á
móti á annað ráð sem betur fer.
Þaö bjargar sýningunni svo
mikið aö hún verður einhæf og
margslúngin I senn eins og vera
á. Leikur Helgu I uppgjörinu við
Gisla kemst einmitt til skila af
þvi að ádeilan verður bæði
mannræn og skopleg I hinum
alvarlegu lokaátökum.
Gisli Halldórsson vinnur hér
enn ótviræðan leiksigur. Hlut-
verk Eðgars er erfiðast I
Dauðadansi, en leikur Glsla
telst bæði snjall og réttur.
Dauðadanser vonlaus sýning ef
út af ber um leik Eðgars. Gisli
bregst hvergi og gerir langbest
þegar mest á reynir. Leikur
Helgu Bachmanns og Þorsteins
Gunnarssonar er og listrænn og
athyglisverður á sinn hátt, eink-
um framsögnin, og ég get varla
hugsað mér aðra leikara fara
öllu betur með þessi hiutverk i
Iðnó. Helga er i vanda stödd i
lokin þegar Alisa hefur litil-
lækkað Kúrt og leggur til úr-
slitaatlögu við Eðgar, en leikur
hennar rís þá hæst enda leið-
réttir GIsli Halldórsson þann
misskilning sem gætir i sýning-
unni framanaf. Þar með er
þetta orðin sú túlkun á skáld-
skap Strindbergs sem mér
finnst mest til um i meðförum
islenskra leikara og mjög sam
bærileg viö frammistöðu Pouls
Reumerts, önnu Borg og
Mogens Wieths forðum daga.
Snilli Agústs Strindbergs ger-
ir hann nú frægan um lönd og
álfur, en hún kvað viða oftúlkuð.
Svo er einganveginn um sýning-
una á Dauðadansi I Iðnó þó
flutningur leikritsins sé ekki
alltaf hárrétturað minum dómi.
Þetta er mikil leiklist enda frá-
bær skáldskapur. H.S.
í hreinskilni
sagt
eftir Odd A. Sigurjónsson
Eilifðarvandamál?
Við höfum vist öll fylgst
með þvl, að nú eru framund-
an viötöl og samningar milli
launþega og vinnuveitenda.
Gera má ráö fyrir, að þessi
mál verði ekki ákaflega auð-
veld úrlausnar, ef dæma á
eftir þvi, sem báðir aðilar
hafa látið !• ljós nú þegar.
Þetta hlýtur að leiða hugann
að þvi, hvort að þessum mál-
um sé og hafi verið staðið á
æskilegasta hátt.
Auðvitað þarf enginn að
furða sig á þótt brenni i laun-
þegum gremja yfir þvi, að
rikisvaldiö neyti aflsmunar
til þess að ónýta gerða samn-
inga. Það liggur I hlutarins
eðli.
En þegar svona er komið,
má það vera meira furðuefni
hversvegna jafnmikið ber á
milli um viðhorf aðilanna
sem nú eiga að talast við.
Hér er þó um að ræða mál,
sem ætti að geta legið meira
á ljósu en raun er á. Ef litið
er til sjávarútvegsins til
dæmis, þá skal ég segja það,
að ég minnist þess ekki
siöastliðin 40-50 ár, að ekki
væri verið að leita grund-
vallar undir þennan
þýðingarmikla atvinnuveg
okkar. Mér vitanlega hefur
hann enn ekki fundist, og þó..
Tap á tap ofan er það sem
við heyrum frá útvegsmönn-
um vegna rekstrar fiskiflot-
ans. Frá sjónarhóli sjó-
mannanna lítur það svo út,
að með nokkrum millibilum
streyma inn I landið glæsileg
skip og afkastamikil, senni-
lega keypt fyrir tapið! Við
heyrum ennfremur, að verk-
kaup launafólks sé ein
aöalorsökin fyrir verðbólgu
og allskyns óáran sem siglir
þar I kjölfarið. Það, að al-
menningur hafi til hnifs og
skeiðar á að vera þáttur og
hann ekki svo einstaklega
viðalitill I efnahagsvandan-
um!
En látum okkur nú sleppa
þvi, að ræða um hvað satt og
rétt kann að vera I fram-
slætti um þessi mál. Miklu
heldur er ástæða til að fjalla
meö nokkrum oröum um,
hvað veldur svo gerólíkum
viðhorfum og raun er á milli
launþega og vinnuveitenda.
Við skulum trúa þvi, að báðir
aðilar vilji vinna heilshugar
að þjóðarheill og þjóðarhag.
Annað væri ekki sæmilegt
En hversvegna eru skoðan-
irnar skiptar? Hversvegna á
það ekki að vera unnt jafnvel
fremur einfalt, að gera rann-
sókn á þessum deiluefnum,
hlutlausa rannsókn?
Sjálfsagt mundi fátt verða
heilladrýgra, til þess að eyða
allri tortryggni um að aðilar
reyni til þess að hlunnfara
hvorn annan, en rannsókn á
málinu, sem báðir hefðu full-
komna hönd I bagga með.
Okkur skortir raunar ekki
allskonar nefndir og stofn-
anir, misjafnlega þarfar. En
er það ekki beinlinis lífs-
nauðsynlegt, aö koma á fót
sameiginlegri rannsóknar-
stofnun, sem gæti lagt fram
ábyggilegar greinargerðir
um ástandið hverju sinni?
Meira og minna ófrjóar deil-
ur um hvað rétt er og hvað
ekki gætu þá niður fallið.
Tortryggni ætti að geta vikið
og sameiginlega unnt að
vinna betur og raunhæfar aö
ágreiningsmálum. I okkar
fámenna þjóöfélagi á það
ekki að þurfa að vera neitt
eiliföarvandamál, hvernig
skipta skal réttilega og sann-
gjarnlega kjörum þegnanna.
Hafnartjarðar Apótek
Afgreiöslutími:
Virka daga kl. 9-18.30
Laugardaga kl. 10-12.30.
Helgidaga kl. 11-12
Eftir lokun:
Upplýsingasími 51600.
BLÓMABÚÐIN
BbÓMASKRE YTIN&fl R
ÞAO B0RGAR SIG
AÐ VERZLA f KR0N
Dúnn
í ClflEflBflE
/ími 64900
0
Þriðjudagur 14. janúar 1975.