Alþýðublaðið - 20.03.1975, Síða 7

HALLDÓR VALDIMARSSON SKRIFAR UM KVIKAÁYNDIR
að austan"
ur ekki felldur yfir henni
punktadómur, en tekið skal þó
fram, að hún stenst fyllilega
samanburð við flestar þær
myndir sem ég hef punktað und-
anfarna mánuði. Ef bera á hana
saman við einhverja vestræna
kvikmynd, yrði einna helst fyrir
valinu ,,Space .odyssey —
2001”, en sá samanburður er ó-
raunhæfur að mörgu leyti, þar
sem myndirnar eiga ekki margt
sameiginlegt, þegar allt kemur
til alls.
Það hefur oft verið
varpað fram spurningum
um það, hvers vegna ís-
lensk kvikmyndahús sýna
svo líiið af austantjalds-
myndum sem raun ber
vitni. Hingað hafa jafnan
borist sýnishorn af verk-
um Rússa, Tékka og Pól-
verja öðru hvoru, en
fæstar þeirra hafa verið
sýndar á almennum sýn-
ingartíma kvikmynda-
húsa. Það þykir manni
viðburður ef hér er sýnd
austantjaldskvikmynd
aðra daga en mánudaga
og hygg ég þó fáum
blandist hugur um að
margir af bestu kvik-
myndagerðarmönnum
okkar samtíðar ástunda
iðju sina einmitt fyrir
austan þetta voðatjald.
Getur það hugsast að
pólitískar grýlur villi
mönnum enn svo sýn, að
roðinn í austri sé fyrir-
fram dæmdur? Er ef til
vill landafræðileg þekk-
ing kvikmyndahúseig-
enda of takmörkuð til að
ná út fyrir áhrifasvæði
NATO? Það gæti verið
fróðlegt að fá svör frá
þeim, blessuðum mönn-
unum, mig rekur nefni-
lega ekki minni til að
hafa séð skynsamlega
skýringu á þessu fyrir-
brigði í íslensku menn-
ingarlif i.
1 Háskólabiói var kynnt kvik-
mynd Andrei Tarkovski „Solar-
is”.
Mynd þessi gerist i ókom-
inni framtið — enda gerð eftir
visindaskáldsögu pólska rithöf-
undarins Stanislas Lem. Þrátt
fyrir þá spásagnaumgerð sina,
ber myndin litinn keim tækni-
og visindahugleiðinga og getur
alls ekki talist fylla hóp tölvu-
sinfónia.
Nær myndi hún til-
einkuð mannlegu tilfinninga- og
hugarlifi, með siðferðisspurn-
ingar i fyrirrúmi. Hvað leyfist
manninum að ganga langt i
þekkingarleit sinni? Hvernig
bregst hann við gagnvart ver-
um, sem ekki eru háðar hans
eigin herra og yfirboðara —
dauðanum? Hvernig brjótast
draumar mannsins út og, ef til
vill fyrst og fremst, hvernig
verður manninum við, þégar
hann stendur frammi fyrir lík-
amningi eigin hugarfóstra?
bær eru margar spurningarn-
ar, sem Lem og Tarkovski
varpa fram, og misjafnlega
komast þær til skila, en heildar-
árangur verður þó að teljast á-
hugaverður og það mæta fólk
sem hafði aðgöngumiða á sýn-
ingu þessa undir höndum, en
kaus að láta sæti sin auð, má
gjarna vita, að skyssan var þess
eigin — það var af nokkru að
missa.
Ekki getur það farið fram hjá
þeim, sem á Solaris horfa, að
leikendur eru vel menntaðir og
leiktækni þeirra mjög mikil.
Mikil segi ég, þvi mér þótti hún
nánast um of á stundum og er
ekki með öllu grunlaus um, að
leið þeirra liggi tiðar á svið en
tjald. Þar i blandast þó önnur og
óskyld atriði, svo sem lundar-
farssmismunur vestrænna
þjóða og austrænna. Tilfinn-
ingasveiflur i myndinni eru á-
kaflega rikar, á stundum svo að
kaldgeðja Islendingi þykir öfg-
ar, og vafalitið á það sinn þátt i
að gera leikinn framandi. Bæði
eru aðalleikendur myndarinnar
meðal fremstu leikara Sovét-
rikjanna og hlutverki sinu vel
vaxin, en engu að siður þykir
mér frjórri túlkun nokkuð mikið
fórnað á altari tækninnar.
Söguþráður myndarinnar er
enn fjarlægur mannlegum
raunveruleika, en auðveldur að
melta, ef ofurlitlu hugmynda-
flugi er til að dreifa. Hann er i
stuttu máli sá, að sálfræðingur
einn er sendur til geimstöðvar
við reikistjörnuna Solaris til
þess að ákveða, hvort starfsemi
stöðvarinnar skuli niðurlögð,
eða henni haldið áfram. Þegar
þangað kemur, reynist ástandið
heldur bágborið — vegna undar-
legra áhrifa frá Solarishafi, en
það er einskonar „hugsandi
haf”, sem gerir sér það til dund-
urs að gæða hugarfóstur mann-
anna á geimstöðinni lifi.
Hræðslan við fyrirbrigði þessi —
eða gesti, eins og einn af áhöfn-
inni nefnir þau — berst hat-
rammri baráttu við forvitni og
fróðleiksfýsn þremenninganna
og geðheilsa þeirra og lif eru að
veði. Söguþráðurinn er, sem
slikur, nokkuð ævintýralegur,
og hvernig sem á þvi stóð, þótti
mér hann nokkuð ruglingslegur
undir lok myndarinnar og það
svo að ég get ekki sagt ég hafi
skilið endir hennar.
Solaris er góð mynd, sterk, og
þung undiralda i henni heldur
athygli manns vakandi allan
timann — þrátt fyrir að myndin
er nokkuð langdregin. Hér verð-
FIMM Á
FÖRNUM
VEGI
Er
kvikmyndaúrval
bíóanna nógu
fjölbreytt?
Steinþór Skúlason, nemi: ,,Ja,
jú, reyndar finnst mér það. Þó
mættu þau koma með meira af
geimferðamyndum.”
Ragnheiöur ólafsdóttir, starfs-
stúlka i Alþýðubankanum:
„Nei, alls ekki. Þau ættu að
vera með meira af vönduðum og
þekktum myndum, i stað allra
þessara lélegu mynda, sem þau
eru alltaf að sýna.”
Sveinbjörn Hjálmarsson, offset-
ljósmyndari: „Nei, það er allt of
einhæft. Bióin. hérna eru með
allt of mikið af myndum frá
Bretlandi og Bandarikjunum.
Þau ættu að koma með meira
frá Norðurlöndunum og einnig
frá Austantjaldslöndunum. Það
eru fleiri lönd til en Bretland og
USA.”
Gunnar Jónsson, nemi i Stýri-
mannaskólanum: „Ég fer svo
sjaldan f bió að ég fylgist frekar
litið með þvi hvaða myndir er
verið að sýna.”
Me.vvant Þórólfsson, lager-
meistari: „Þau hafa haft það að
undanförnu, er það ekki?
Reyndar mættu þau vera með
nýrri myndir, en það veröur
ekki á allt kosið i þessum efnum
fremur en öðrum.”
Fimmtudagur 20. marz 1975.
o