Alþýðublaðið - 09.04.1975, Síða 7

Að venja sig af
ósómanum
Morgunblaðið fjallar um
samningamálin i forystugrein i
gær. Og enn er þar haldið áfram
með sama, gamia sönginn. bar
er enn einu sinni itrekað, að
menn verði að kunna sér hóf —
og þar er að sjálfsögðu átt við
launamenn aðeins, sem verði að
stilla kröfugerðum sinum ,,i
samræmi við greiðslugetu at-
vinnufyrirtækjanna” m.ö.o. at-
vinnurekenda.
Niðurstaða blaðsins er svo
einkar athyglisverð. Það heldur
áfram að ræða mál hinna
„óánægðu” launþega sem
blaðið segir aö ekki megi freista
forystumanna til „óábyrgrar
afstöðu” og klykkir svo út með
þessum orðum:
„Það er vel skiljanlegt, að
mörgum finnist erfitt að láta
enda ná saman miðað við nú-
verandi verðlag og launakjör i
landinu en þá skyldi þess gætt,
að allur almenningur hefur
vanið sig hin siðustu ár á lifs-
kjör, sem i raun og veru enginn
grundvöllur var fyrir og þá er
enginn annar kostur fyrir hendi
en sá að venja sig af þeim á ný.”
Þetta voru sem sé visdóms-
orðin. Verkafólk hefur vanið sig
á að lifa i vellystingum praktug-
HORNIÐ
Krataskróp
eða íhalds-
ósómi...
Þ. skrifar:
„Um páskana fór ég að taka
til i' blaðadóti hjá mér og rakst
þá m.a. á Morgunblað frá 16.
mars s.l. Þar blasti við augum á
27. siðu mynd af bráðhugguleg-
um manni á besta aldri með
yfirskriftinni: „Sé nú Austur-
stræti i fyrsta sinn sem göngu-
götu”. Hélt ég við fyrstu sýn, að
þarna hlyti að vera um að ræða
mann, sem hefði dvalið erlendis
alllengi, svo ég renndi augum
yfir millifyrirsagnirnar og
vöktu þær mér bæði forvitni og
sannkailaða gleði, og þar sem
frásögn þessi hafði áður fram
hjá mér farið, las ég alla frá-
sögn þessa manns, Jóns Odds-
sonar, með athygli og fylltist
lofgjörð innra með mér, hversu
guð og góðir menn geta hjálpað,
i þessu tilfelli að gefa augum
þessa manns ljós að nýju eftir
ára dimmu. Hvflik gleði!
En mikil urðu vonbrigði min,
þegarfram i frásögn Jóns Odds-
sonar kom og hann fór að lýsa
viðskiptum sinum við Trygg-
ingastofnun rikisins. Hann segir
jú, að rikið borgi mestan hluta
þeirrar hjálpar, sem hann hlaut
úti i London. En það virðist hans
mesta hneykslan, að sá starfs-
maður, er átti að afgreiða hann,
þegar hann lagði fram reikn-
inga sina, hafi ekki verið mætt-
ur til vinnu 30 minútum eftir
opnun. Ekki er slikt hrósvert, og
á hvergi að eiga sér stað, svo
fremi fólk er heilbrigt. En eins
og Jón Oddsson segir — eða við-
mælandi hans leggur honum á
tungu — i umræddri Morgun-
blaðsgrein: „Þarna virðist vera
hópur manna, sem kallar sig
sósialdemókrata, sem virðast
vera komnir með þá meinloku,
að Tryggingastofnun rikisins
eigi að greiða sósialdemókröt-
um laun, hvort sem þeir mæta i
vinnu eða ekki, og borga sem
minnst af sjúkra- og slysabót-
um”.
Hvernig list forstandsmönn-
um á slika sleggjudóma um jafn
viðkvæmtmál og hér um ræðir?
Gagnvart starfsmanni beim,
sem um getur með fjörutlu og
fimm minútna skrópið, kemur í
hugann gömul saga, er gekk um
0-----------------------
lega. Og enginn annar kostur er
fyrir það, en að venja sig af
þessu óhófslifi á ný.
Hvaö meö forstjórana?
En hvað með aðra hópa i þjóð-
félaginu, svo sem eins og eig-
endur og umráðamenn fyrir-
tækja? beir hafa náttúrlega
ekki vanið sig á býlifi á
siðustu árum, eða hvað? beir
þurfa ekki að venja sig af sliku
liferni, eða hvað?
Það er satt, að stórir hópar
óbreytts almúga hafa farið i or-
lofsferðir til annara landa und-
anfarin ár. Nú á að taka fyrir
það. Nú eiga slik ferðalög aðeins
að vera á færi forréttindastétt-
anna, eins og áður fyrri.
Það er einnig satt, að al-
menningur hefur verið nokkuð
stórtækur á bifreiðakaup á und-
anförnum árum. Nú er ekki
grundvöllur fyrir sliku lengur.
Nú á fólkið að venja sig af
ósómanum. Skyldi þá eiga að
venja hæstvirtan fjármálaráð-
herra og aðra nákomna honum
af lúxusbilum sinum, sem þeir
keyptu rétt áður en siðasta
gengisfelling var formlega til-
kynnt?
tslenskir launþegar færast
ekki undan þvi að taka á sig
réttmætan skerf af þeim byrð-
um, sem þjóðarheildin á að
bera. En þegar tilkynnt er að
skerða eigi rauntekjur þeirra
um 12-13% á sama tima og þjóð-
artekjur eiga að lækka um 5-7%
þá er verið að leggja byrðar á
þetta fólk, sem aðrir þegnar
þjóðfélagsins ættu með réttu að
bera — og þá er óánægja laun-
þega ekkert „ábyrgðarleysi.”
—SB
bæinn þá Bjarni heitinn Bene-
diktsson var borgarstjóri i
Reykjavik : Að þegar starfsfólk
ekki mætti á réttum tima að
staðaldri, hafi Bjarni tekið stóla
þeirra óstundvisu og þeir orðið
að sækja þá, þegar þeir að lok-
um komu til vinnu. Það virðist
þvi viða pottur brotinn i þessum
efnum og er það hvergi lofsvert.
En hitt er vist, að ekki hafa
það verið sósíaldemókratar,
sem Bjarni Benediktsson var að
kljást við vegna óstundvisi, þvi
að sósialdemókratar munu vart
finnast i „einvalaliði” Reykja-
vikurborgar, hvorki i tið Bjarna
né nú. Og máski er rótin að skit-
kasti Morgunblaðsins, sem hér
um getur, gagnvart starfsfólki
Tryggingastofnunar rikisins sú,
að þar eru starfandi sósial-
demókratar — sem betur fer.
Enda er ekki hægt fyrir neinn
tsl hding að komast framhjá
þeirri staðreynd, að jafnaðar-
mönnum er það að þakka, að sú
samhjálp, er tryggingarnar
veita hefur komist á og að al-
mannatryggingakerfið er fyrst
og fremst verk jafnaðarmanna.
En að lokum vil ég af heilum
hug óska Jóni Oddssyni til ham-
ingju með þá dýrmætu guðsgjöf
að vera búinn að endurheimta
sjónina og vonandi þarf hann
ekki framar að óttast myrkrið.
Ennfremur vil ég til leiðbein-
ingar Jóni Oddssyni og ekki sið-
ur viðmælanda hans i marg-
nefndu viðtali benda á gamalt
heilræði —eða öllu heldur gaml-
an orðskvið: Að andstæðing-
um ber saníá virðing og þeim,
sem við erum sammála.” Þ.
Það er sjaldgæft, að indversk kona hitti erlent
fólk án þess að fyrir hana séu lagðar margar
spurningar um tika og merkingu þess. Hún heyrir
fólk nota allskonar orðatiltæki til að lýsa þessum
kringlótta, rauða bletti á enninu s.s. ,,fegurðar-
blettur”, stéttamerki” eða „húðflúr”.
Uppruni þess að bera tika er
hulin blæju leyndardóms. Þeir,
sem kynnt hafa sér þjóðfélags-
hætti Hindúa segja, að þessi siður
sé ekki indó-evrópskur að upp-
runa. Það getur verið, að frum-
byggjar Indlands, Dravidar, hafi
tiðkað þennan sið, þvi að þeir
stunduðu dýrafórnir. Þegar dýri
var fórnað til einhvers guðsins
var helgisiðurinn sá að rjóða enni
goðsins með blóði. Eftir þvi, sem
aðrir segja voru fleiri karlar en
konur i innrásaliði Aria til Ind-
lands og þvi kvæntust indó-evr-
ópskir menn konum, sem ekki
voru af kynþætti þeirra. Þá var
nauðsynlegt að hreinsa konuna
með þvi að smyrja enni hennar
blóði við dýrafórnirnar. Með tim-
anum voru dýrafórnir afnumdar
og rautt duft, sem kallast kumk-
um kemur I stað blóðmarksins.
Dravidar dýrkuðu höfuöskepn-
urnar fimm, vindinn, himininn,
jörðina, eldinn og vatnið — en
þeir trúðu einnig á anda, bæði
góða og illa. Þess vegna notuðu
þeirsvart kajaKminnir á svartan
augnabrúnalit) á enni barns eða
konu til að reka illa anda brott.
Rauði bletturinn táknar heppni og
hamingju. Dravldar kröfðust
þess, að brúðguminn setti rautt
tika á enni brúðar sinnar og ósk-
aði henni með þvi góðs gengis I llfi
hennar með honum.
Það er athyglisvert að svart og
rautt hefur alltaf haft mikla þýð-
ingu I Indlandi og jafnvel I dag
setja mæður af mörgum trúar-
skoðunum blett eða svart merki á
andlit eða likama barnanna til að
vernda þau gegn illum öndum.
Rautt hefur alltaf verið ham-
ingjulitur I Indlandi og I mörgum
héruðum klæðist brúðurin rauðu.
Óbifanlegur hluti brúðkaupssið-
anna er, þegar brúðguminn
merkir skiptinguna á hári brúð-
arinnar með kumkumeða sidhoor
I fyrsta skipti á ævi hennar og nú
er stúlkan orðin gift kona. Jafnvel
Parsar, sem komu til Indlands
frá Iran og settust að I vestur-
hluta Gujarat og hafa tekið sér
suma siði Hindúa, krefjast þess,
að konur gangi með rauð arm-
bönd eftir giftingu. Það er hugs-
anlegt, að notkun rauðs litar við
þessar helgiathafnir eigi rætur
slnar að rekja til fórnarblóðsins
eins og tika.
Siðvenjur Hindúa, sem lýst er
bæði I listum og bókmenntum eins
og I þjóðsögum, sýna mismun-
andi skrautmuni konunnar.
Freskóin I Ajanta og Ellora eru af
konum við snyrtingu. Litlar
myndir frá fimmtándu til átjándu
aldar sýna skreytingar s.s. tika,
armhringi og fingert gullskraut.
Með timanum urðu skrautgrip-
irnir að hluta af llfi venjulegrar
konu og voru ekki lengur skraut-
gripir bornir við hátlðleg tæki-
færi. Milljónir kvenna nota
mehndi, sem unnið er úr laufum
hennarunnans — rauðleitan á-
burð, sem notaður er til að gera
Indverska konan og tika
mynstur i lófana og iljarnar við
giftingu, þær eru með fagurlega
brugðnar blómafestar I hárinu,
kajal, sem lætur augun viröast
dekkri, tikasaf mismunandi gerö
og lit, glerarmhringi, sem
klingja, þegar þær eru við hús-
verkin. Allt þetta skart gerir kon-
una rómantíska og hrifur enn
þann dag I dag hjörtu indverskra
karlmanna.
Kröfur karlmannaþjóðfélags-
ins hlutu að vera þær, að konan
,bæri slika gripi aðeins fyrir „hús-
bónda sinn og herra”. A meðan
hann lifði varð hún að skreyta sig,
lita neglur og varir og bera alla
þessa skartgripi. Einhvern tlm-
ann fyrir mörgum öldum var far-
ið að llta á skartið sem lánsmerki
fyrir konur I karlmannaþjóðfé-
laginu. Þessi tákn sýndu, að kon-
an væri gift og undir vernd karl-
mannsins. Auðvitað hætti konan
að bera þessa gripi, þegar mað-
urinn dó, enda hafði hún aðeins
borið þá hans vegna.
Tika varð sameiginlegt fyrir
allar indverskar konur. Það var
ekki aðeins táknrænt fyrir ham-
ingju konunnar, sem það bar,
heldur átti það einnig að glæða
persónuleika hennar birtu. Það
varð hamingjutákn og konur not-
uðu tika, þegar þær buðu eigin-
mann sinn eða son velkominn eða
þegar þær sendu dóttur eða syst-
ur á nýtt heimili. Margir erlendir
framámenn, sem komu til Ind-
lands eru heiðraðir með rauðum
tilak (fyrir karla) eða tika (fyrir
konur) á enninu.
1 dag er kumkum, eða rauöa
duftið, sem notað er til að gera
tika á ennið orðinn hluti af lifs-
venjum Hindúa. Hvernig er þetta
duft búið til? Jurtarætur eru lagð-
ar I bleyti og skrældar. Annað
krydd er sett út I og síðan steytt
með sítrónusafa. Ræturnar eru
muldar og úr þeim lagað
kumkum.
En tika er ekki lengur aðeins
siðvenja Hindúa. Konur af öllum
trúarbrögðum lita á það sem á-
hrifamikið fegrunarlyf. Þær nota
tika I réttum lit i samræmi viö
búning sinn eða litblæ varalitsins
og áhrifin verða mjög skemmti-
leg. Þær gera smámyndir á enniö
eða eru með kringlótta blettinn
allt eftir andlitsfalli og stærð enn-
isins.
Þetta duft gengur undir mis-
munandi nöfnum eftir héruðum —
kumkum I vesturhluta
Maharashtra, sindhoor I Vest-
ur-Bengal, bindiyal Mið-Indlandi
og tilak I Sanskrit og nú bera það
margar sarí-klæddar indverskar
konur, sem.enga hugmynd hafa
um uppruna þess. Þao er orðið
mjög algengt, að tika sé gert úr
öðrum efnum, s.s. vaxi eöa plasti,
sem limt er á enniö.
Rannsóknarstörf
í Evrópu
V-Þýskaland
Frakkland
Bretland
Holland
Danmörk
Belgía
írland
W$M
Íi|i| Fjárveitingar til rannsókna Wm
|Í|| og þróunarstarfa á árinu i||Í|
1973 per mannsbarn
VERDLÆKKUN
Á BEN2ÍNI
Verðlækkanir hafa orðið á
benzini og öðrum oliuvörum i
ýmsum Evrópulöndum að undan-
förnu, þær hinar fyrstu siðan oliu-
verð nær fjórfaldaðist á heims-
markaði fyrir um það bil 16 mán-
uðum siðan. ísland er þó undan-
tekning i þessum efnum.
Verðlækkanir hafa bæði orðið
vegnavaxandi oliubirgða svo og
vegna batnandi stöðu ýmissa
evrópskra gjaldmiðla gagnvart
Bandarikjadollar. Island er þar
einnig undantekning.
I Sviss hefur verð á benzini
lækkað um 10% siðustu sex mán-
uði, þar i landi eru nú það riflegar
Fjárveitingar framtíðinni til góða
Rannsóknar- og þróunarstörf eru jafn mikilvægur þáttur I fram-
tiðarskipulagi mannsins og fjármagn eða vinnuafl. Tilkoma nýrrar
tækni á margvlslegustu sviðum er undirstaöa áframhaldandi vel-
megunar. Á þessari mynd sjáum við hvaða upphæð aðildarriki EBE
hafa varið til rannsóknarstarfa á árinu 1973. Upphæðin er miðuð við
þýzk mörk á hvern landsmann, hæð linunnar sýnir samanburð milli
landa.
ÞANNIG MA LÆKNA STREITU AN LYFJAGJAFAR
Streita er orðinn þjóðarsjúkdómur, og
veldur eins og kunnugt er ýmsum öðr-
um sjúkdómum þegar til lengdar lætur.
Æ fleiri tslendingar verða fórnarlömb
þessa fylgifisks hins hraða og krefjandi
þjóðfélags, og þeim fjölgar i sifellu, sem
leita til lækna til að fá lyf við streitu. En
lyfin losa okkur aðeins um stundarsakir
við þrýstinginn í höfðinu, taugaspenn
una og eirðarleysið.
En það er ekki alltaf nauðsynlegt að nota mikið
magn róandi lyfja. A einfaldan hátt má oft ná árangri
sem gengur kraftaverki næst.
angarmr
Blaðamaður danska blaösins Aktuelt fylgdist I sex
vikur með manni, sem var við það að bresta vegna
streitu. Þetta er 23 ára gamall maður, sem er i krefj-
andi og taugaslitandi starfi. Eftir fimm viðtalsstundir
með lækni sínum var þessi maður algerlega laus við
alla streitu, þótthann gegndi starfi sinu áfram af sömu
ábyrgð.
Viljinn betri
en lyf
Læknirinn, sem annaöist þennan sjúkling, H.
Glumer Jensen, Arósum, sagði: Mitt starf er aðeins að
gangsetja sjúklinginn. Hitt sér hann um sjálfur. Hafi
hannviljanntilað öðlastlækningu,þá er óþarfi að beita
lýfjagjöf.
Og þetta er dagskipun læknisins: Dagurinn á að vera
reglubundinn. Þú byrjar hvern morgun á næringar-
rikri máltíð. Sama máli gegnir um miðdagsmatinn.
Hafðu kaffihlé síðdegis, og þá er átt við kaffiHLÉ!
Gefðu þér rúman tlma til allra þeirra hluta, sem gera
skal. Láttu ekki aðra koma þér úr þinni eigin vinnuá-
ætlun. Það á ekki að vinna með annarri hendinni og
skófla I sig mat með hinni.
Og reyndu að sjá til þess að hafa hægðir reglulega
hvern morgun. Seztu á klósettið, þú mátt gjarnan nota
þann tlma til að lesa blaðið.
Sjúklingurinn reykti 20 sigarettur á dag. Sú tala var
þegar lækkuð niöur i 0.
— Mér var skipað að reykja mlna síðustu slgarettu
þegar ég fór úr siðasta viðtalinu, sagði sjúklingurinn.
Læknirinn lét mig henda pakkanum, sem ég hafði þá
keypt fyrir stundu. 1 staðinn leyfði hann mér að kaupa
dýra pipu og gott tóbak. Þetta var eflaust gert til að
reyna viljastyrkinn, og I dag reyki ég ekki annað en
pipu. Breytingin gekk vel, og ég reyki mun minna nú
en áður.
Minna áfengi
Með streitu fylgir oft neyzla áfengis I rlkari og taum-
lausari mæli. A fyrstu vikum meðhöndlunarinnar var
vínneyzlan skorin niður i næstum ekki neitt, en eftir aö
lifnaðarhættir sjúklingsins eru orðnir reglubundnari er
neyzlan gefin frjáls aftur. Árangurinn varð hófleg vin-
drykkja aldrei nein þynnka.
varabirgðir af benzini, að oliu-
hreinsunarstöð i Sviss hefur lokað
i þrjár vikur.Oliuhreinsistöðvar
annars staðar i Evrópu starfa
ekki með fullum afköstum. I
Frakklandi, þar sem rikið stjórn-
ar i raun oliusölu likt og hér á
landi hefur fjármálaráðherrann,
Jean-Pierre Fourcade lofað
verðlækkun nú i april þegar fyrir
liggi hver verðlækkun varð á
innfluttri oliu i febrúar.
Siðan siðla árs 1973 hefur verð-
hækkun á benzini i flestum
Evrópurikjum numið frá
50—100%. Hér á Islandi hefur hún
reyndar orðið nokkru meiri.
Rnnir þú til
feróalöngunar;
þáer
um
■ það vitneski
vorið erlendi
sem veldur
an
ís
25% lækkun á fargjöldum til Evrópu á tímabilinu 1. apríl til 15.maí.
LOFTLEIDIR
/SLAJVDS
Félög sem sjá um föst tengsl við umheiminn
Miðvikudagur 9. april 1975.
Miðvikudagur 9. apríl 1975.