Alþýðublaðið - 16.10.1975, Qupperneq 7

um langtímaföngum
hafa
ættingja
national, og kom hann hér
í heimsókn til (slands-
deildar Amnesty. I því til-
efni hélt íslandsdeildin
almennan fund á Hótel
Esju á sunnudag, þar
sem Ennals skýröi f rá því
sem efst er á baugi hjá
alþjóðasamtökunum og
greindi frá helztu verk-
efnum þeirra í náinni
framtíð.
Meðal annars fjallaði Ennals
um nýafastaðið ársþing
Amnesty i Sviss, um upplýsing-
astarf samtakanna i Chile, um
baráttuna gegn beitingu pynt-
inga og dauðarefsingar á Spáni
og um fangelsanir Amnesty fé-
laga i Sovétrikjunum. Einnig
var haldinn blaðamannafundur
á Hótel Loftleiðum á mánudag-
inn var, þar sem frá þessu var
skýrt, svo og gerð grein fyrir
væntanlegri fjáröflunarherferð
Islandsdeildar Amnesty og fyrir
vetrarstarfi deildarinnar og
starfshópa á hennar vegum.
Martin Ennals hefur um ára-
bil gegnt stöðu framkvæmda-
stjóra Amnesty International og
byggt upp starfsemi aðalstöðv-
anna i Lundúnum, þar sem nú
vinna 60 starfsmenn undir
stjórn hans.
Mikill féskortur hefur hrjáð
íslandsdeild Amnesty og á
deildin erfitt með að standa skil
á sinum tilskildu framlögum til
höfuðstöðvanna, sem eru i Lon-
don.
íslandsdeild Amnesty er eins
árs gömul, og starfa félags-
menn i hópum, sem allir eru
sjálfstæðir. A hverju ári er Is-
landsdeildin með fjáröflunar-
viku, og höfðar hún alltaf til ein-
hvers ákveðins málefnis. 1 fyrra
héthún „Pyntingavika”, en nú
á timabilinu 12,—19. október,
mun fjáröflunarvikan kallast
„Samvizkuvika”. Islandsdeildin
er nú með 12 fanga til meðferð-
ar, og sér hver hópur um þrjá
Ali Atif Kaladi—fyrrverandi heiibrigöisráöherra
Jemen var handtekinn árið 1967 fyrir þær sakir
að vera hliðhollur fyrrverandi rikisstjórn. Þegar
landið fékk sjálfstæði var hann úrskurðaður sek-
ur umlandráð og hollustu við Breta, og hefur set-
ið i fangelsi siðan.
þeirra. Fangar þessir eru allir
frá ólikum löndum, en allir eiga
þeir það sameiginlegt, að vera
gleymdir langtimafangar, sem
sitja inni vegna stjórnmála-
skoðana og trúarskoðana, og
voru þeir flestir dæmdir fyrir
lokuðum réttarhöldum, þar sem
sannanir á hendur þeim voru
mjög svo ófullnægjandi, eða alls
engar.
A blaðamannafundinum var
útbýtt sögu tveggja slikra fanga
til hvers blaðamanns, og fékk
enginn þær sömu. Við hjá Al-
þýðublaðinu fengum fanga frá
Jemen til frásagnar, en hann
heitir Ali Atif Kalidi.
Þegar Jemen fékk sjálfstæði
1967, voru margir handteknir^
sem taldir voru hliðhollir fyrr-
verandi rikisstjórn eða Bretum.
Af öllum þeim fjölda, sem hand-
teknir voru, voru aðeins sex
dregnir fyrir dóm, og var Kalidi
einn þeirra, en Kalidi var fyrr-
verandi heilbrigðismálaráð-
herra. Kalidi var úrskurðaður
sekur um landráð og hollustu
við Breta, og dæmdur i 10 ára
þrælkunarvir nu, og hefur hann
setið I A1 Mansura fangelsinu i
Aden slbun. Fæstir af
þeim, sem handteknir eru i
Jemen fá að hafa samband við
ættingja sina eða vini utan fang-
elsismúranna, og mál þeirra
ekki tekin fyrir. Hópar póli-
tiskra fanga virðist hafa verið
drepinn i flutningi milli fang-
elsa, þ.á.m. nokkrir samfangar
Kalidis. Sendimenn Amnesty
heimsóttu Kalidi i fangelsinu i
mai siðastliðinn, og virtist hann
vera við beztu heilsu. Þó að
hann hafi lýst þvi yfir að hann sé
reiðubúinn að viðurkenna nú-
verandi stjórn og styðja hana,
verði hann látinn laus, þá var
honum ekki sleppt árið 1974,
þrátt fyrir loforð stjórnarinnar
um það.
elinn til Sovét og
sé að neyzlan sé mikil á tilteknum
framleiðsluvörum, og hve miklu
af þessari framleiðslu sé beint inn
á svið endurframleiðslu (frekari
fullvinnslu) og þar með tekið út af
hinum almenna markaði, til þess
m.a. að halda eðlilegu jafnvægi
milli framboðs og eftirspurnar.
Talið er að verðlaunaveitingin
til Kantorovich geti haft miklar
pólitiskar afleiðingar með hlið-
sjón af verðlaunaveitingunni til
Andrei Sakharov i siðustu viku.
Ef stjórnvöld i Sovétrikjunum
munu leyfa Kantorovich að sækja
verðlaunin til Stokkhólms, en
banna Sakharov, mun það án efa
eiga eftir að vekja mikla athygli
og umtal um allan heim. Að visu
er afstaða stjórnvalda i Sovét-
rikjunum til slikra mála orðin
nokkuð vel þekkt út um allan
heim, þannig að fátt ætti að koma
mönnum á óvart i þeim efnum.
Stjórnvöld i Sovétrikjunum, sem
og i öðrum kommúnistarikjum
heims, hafa lengst af lagt sig
fram við að einangra óæskilega
visindamenn og listamenn, svo
ekki sé talað um almenna borg-
ara, sem hafa óæskilegar skoðan-
ir á hlutunum. Þetta er hið stjórn-
arfarslega réttlæti, sem komm-
únisminn hefur upp á að bjóða,
viti til varnaðar þeim þjóðum,
sem hafá blessunarlega losnað
undan valdi þeirra og forsjá.
1 viðtali við fréttamenn i gær
sagði Kantorovich, að hann vænti
þess að geta farið sjálfur til
Stokkhólms, til þess að verða við
afhendingu verðlaunanna, ef
hægt væri að koma þvi þannig
fyrir. Visindamaðurinn sagði að
þetta væri stór stund i lifi sinu, að
fá slika viðurkenningu fyrir verk,
sem hann hefði verið að vinna að
siðastliðin 40 ár. Hann sagði að
augljóst væri að nefndin hefði
mikið vald i sinum höndum, að á-
kveða hverjir fengju verðlaunin,
þvi væri það mikill heiður fyrir
hvern þann visindamenn eða
fræðimann, sem þau hreppti.
Kantorovich var fyrst skipaður
prófessor við Leningradháskóla
árið 1934, en er nú yfirmaður fyrir
skýrsluvinnslu Sovétrikjanna i
efnahagsmálum.
Dr. Koopmans hlaut menntun
sina við háskólana i Utrecht og
Leiden I Hollandi og vann á sinum
tima fyrir Þjóðabandalagið
gamla áður en hann flutti til
Bandarikjanna 1940, þar sem
hann hefur búið og starfað siðan.
Hann gerðist prófessor við Yale
árið 1955.
Enda þótt prófessorarnir hljóti
nú nóbelsverðlaun fyrir hlið-
stæðar rannsóknir, er óhætt að
segja að þær séu unnar algerlega
sjálfstætt af hvorum visinda-
manninum um sig. Dr. Koopmans
hefur sett fram kenningar um
skilgreiningu á umsvifum
(activity analysis). Með þessari
kenningu skilgreinir prófessorinn
tengslin milli framleiðslu og sölu
annars vegar og hagræðingu
framieiðslunnar og verðlagning-
ar hins vegar. A árunum milli
1960 og 1970 vann hann sérstak-
lega við rannsóknir á hæfilegum
hagvexti með hliðsjón af fólks-
fjölgun og tæknilegum framför-
um.
Dr. Kantorovich vann á árun-
um 1930 fram til siðari heims-
styrjaldar að rannsóknum á há-
marksframleiðslu miðað við til-
teknar aðstæður. Kenningar hans
á þessum sviðum eru nú almennt
viðurkenndar af hagfræðingum
um allan heim. Þá gerði hann
meiriháttar rannsóknir á dreif-
ingu ákvörðunarvaldsins um
efnahagsmál og framleiðslu.
Kenningar Kantorovich hlutu al-
menna viðurkenningu i Sovétrikj-
unum strax eftir dauða Stalins og
mynduðu uppistöðu i endurskipu-
lagningu efnahagskerfis Sovét-
rikjanna frá þeim tima fram á
þennan dag.
[ Alþýðublaðið á hvert heimili ]
Rödd jafnaðarstefnunnar
^alþýðuj
Stórhækkun skatta
í fyrradag lagði rikisstjórnin fjárlagafrum-
varp sitt fyrir Alþingi. Niðurstöðutölur þess eru
rösklega 57 þús. milljónir króna, eða um 10 þús.
milljónum króna hærri en á fjárlögum yfir-
standandi árs. Hækkunin miili ára er sam-
kvæmt þessu um 21,5%. Má segja, að i þeim til-
lögum gæti mjög verulegs niðurskurðar og sam-
dráttar, þvi verðbólgan mun á árinu nema um
eða yfir 50%. Er þvi ljóst, að rikisstjórnin hefur i
hyggju að rifa talsvert seglin. Eftir er hins veg-
ar að sjá, hvort það fyrirheit verður haldið.
Reynsla undanfarinna ára hefur nefnilega leitt i
ljós, að bókstaflega ekkert er að marka fjár-
lagafrumvarpið i fyrstu gerð þess þar eð það á
þá eftir að taka verulegum breytingum til hækk-
unar á útgjöldum. Á sl. ári var jafnvel ekkert að
marka fjárlögin sjálf, þvi vart hafði liðið mán-
uður frá samþykkt þeirra þegar rikisstjórnin
lýsti þvi yfir, að þau væru orðin úrelt og að engu
hafandi. Fjárlagafrumvarpið, sem lagt var
fram i gær, segir þvi harla litið.
Þótt frumvarpið i fyrstu gerð þess sé ekki
marktækt i heild sinni eru þó ýmsir þættir i þvi,
sem gefa mjög ákveðnar visbendingar um
stefnu stjórnvalda. Litum t.d. á nokkur atriði
varðandi skattamálin og hvaða stefnu rikis-
stjórnin boðar þar i fjárlagafrumvarpi sinu.
í fyrsta lagi er ráð fyrir þvi gert i frumvarp-
inu, að skattvisitalan hækki ekki nema i 125 stig
við útreikning skatta á næsta ári miðað við 100
stig i ár. Á sama timabili hefur verðbólgan vax-
ið um 50%. Við álagningu skatta á næsta ári á
sem sé ekki að taka tillit til nema helmings
verðbólguvaxtarins. Þetta merkir það, að skatt-
byrðina á enn að þyngja og munu nú flestir laun-
þegar komast i hæsta skattþrep álagningar.
í öðru lagi eiga þau 2 söluskattsstig, sem inn-
heimt hafa verið sérstaklega vegna Viðlaga-
sjóðs, að falla niður á næsta ári. Rikisstjórnin
boðar það hins vegar i fjárlagafrumvarpinu, að
sú niðurfelling söluskattsstiganna tveggja verði
ekki látin eiga sér stað. Þvert á móti verði þau
nú löggilt til frambúðar sem tekjuöflun til rikis-
sjóðs. Með þessu móti ráðgerir rikisstjórnin
sem sé að þær byrðar, sem þjóðin tók sjálfviljug
á sig á sinum tima vegna náttúruhamfaranna i
Vestmannaeyjum og siðar á Norðfirði, verði
hún látin bera til frambúðar i formi hækkaðs
söluskatts, sem renni i rikissjóð.
1 þriðja lagi lagði rikisstjórnin i sumar á sér-
stakt vörugjald, sem átti aðeins að standa til
bráðabirgða fram til n.k. áramóta. 1 fjárlaga-
frumvarpinu segist hún ætla að fella þetta skatt-
gjald niður, eins og til stóð. En jafnframt lýsir
hún þvi yfir, að jafnhliða þeirri ráðstöfun verði
niðurgreiðslur á landbúnaðarafurðum lækkaðar
um svipaða upphæð. Árangurinn er sem sé sá,
að launafólk i landinu stendur nokkurn veginn i
sömu sporum og ef vörugjaldið hefði verið inn-
heimt áfram eftir áramótin.
Þegar stjórnarflokkarnir boða samdrátt i
opinberum útgjöldum með þvi að hækka ekki út-
gjöld rikissjóðs i fyrstu gerð fjárlagafrum-
varpsins sem nemur verðbólguvextinum helzt
það þvi ekki i hendur við lækkun á skattbyrðum.
Þvert á móti er gert ráð fyrir verulegum skatta-
hækkunum — bæði beinum og óbeinum. Það er
sú stefna, sem fjárlagafrumvarpið boðar m.a.
Fimmtudagur 16. október 1975.
Alþýðublaðið