Alþýðublaðið - 13.06.1976, Blaðsíða 1

alþýðu*
blaoið Sunnudagur 13. |um
1976 116. tbl. — 1976 — 57. árg.
SUNNUDAGSLEIDARI 11
(slenzki sjómaðurinn
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að is-
lenzki sjómaðurinn afkastar meiru en nokkur
starfsbróðir hans i nálægum löndum. íslenzkur
sjómaður hefur aflað um 150 smálesta fisks á
ári, norskur sjómaður hefur t.d. aflað 75 smá-
lesta eða aðeins helming þess, sem islenzkur.
starfsbróðir hans hefur framleitt. Þessi miklu
afköst islenzkra sjómannsins valda þvi að
sjávarútvegur hefir getað orðið sú undirstaða
islenzks efnahagslifs og sá grundvöllur aukinn-
ar hagsældar á íslandi sem raun ber vitni. Þýð-
ing fiskveiða fyrir íslendinga i samanburði við
aðrar þjóðir sést m.a. á þvi, að fiskafli ís-
lendinga á mann hefur árlega verið um 3.400
kiló og þannig meiri en nokkurrar annarrar
þjóðar i Evrópu. Norðmenn veiða um 450 kiló á
mann, Bretar 18 kiló og Vestur-Þjóðverjar 18
kiló. Hér á landi á meira en fjórðungur þjóð-
artekna rót sina að rekja til sjávarútvegs. Um
allar erlendar þjóðir gildir það hins vegar, að
tekjur þeirra af sjávarútvegi i heild eru undir
1% af þjóðartekjum þeirra. Að þvi er íslendinga
snertir er hitt þó enn mikilvægara að 80-90% af
útflutningstekjum þeirra hafa verið tekjur af út-
flutningi sjávarafurða.
1 þessum dúr er venja að tala um islenzkan
sjávarútveg og islenzka sjómanninn: Sem drif-
fjöður islenzks efnahagslifs og útflutnings. Á
hitt er sjaldan minnzt, að islenzkir sjómenn eru
menntuð stétt og merkileg frá menningarsjón-
armiði, enda hefði þeir ekki tileinkað sér aukna
þekkingu og tækninýjungar með jafnskjótum
hætti og raun ber vitni, ef svo væri ekki. Með is-
lenzkum sjómönnúm, ekki siður en islenzkum
bændum, hefur varðveitzt sú gamla islenzka
menningarhefð, sem gert hefur íslendinga að
þvi, sem þeir eru. Með þeim hefur islenzk
menning blómgazt sem alþýðumenning, en ekki
yfirstéttamenning, sem aldrei hefur verið til á
íslandi og vonandi verður hér aldrei til.
Þegar ég stundaði háskólanám á meginlandi
Evrópu fyrir siðari heimstyrjöldina, voru engar
flugsamgöngur við önnur lönd. Við náms-
mennirnir sigldum milli landa haust og vor.
Einu sinni bauð námsfélagi minn mér og öðrum
félaga okkar far með togara til Grimsby, en fað-
ir hans var skipverji á togaranum. Þaðan skyldf
svo haldið með járnbraut til Þýzka-
lands þar sem við vorum allir við nám.
Fyrsta eða annað kvöldið um borð bauð
skipstjórinn okkur inn til sin og veitti ölglas.
Fljótlega kom þó i ljós, að ekki var tilætlunin að
efna til öldrykkju, heldur hafði skipstjórinn á-
huga á þvi að ræða við okkur „menntamennina”
ýmis óljós atriði varðandi ættfræði Sturlungu,
sem hann gerði ráð fyrir að við bærum eitthvert
skynbragð á. í ljós kom, að hann var sérfræð-
ingur i ættartengslum á Sturlungaöld, en við
mjög fáfróðir um þessi efni. Ýmislegt varð okk-
ur þó ljósara en áður þetta kvöld. Af okkur lærði
hann hins vegar ekkert.
Á siðari árum höfum við hjónin nokkrum
sinnum notað sumarleyfi okkar til þess að ferð-
ast með flutningaskipum Eimskipafélagsins
milli Evrópuhafna, en slikar ferðir taka 4-5 vik-
ur. Þessar ferðir hafa ekki aðeins reynzt ein
bezta hvild, sem völ er á, heldur hafa þær einnig
skapað kynni við fólk, sem reynzt hefur frábært
að mannkostum, og lagt grundvöll að varanlegri
vináttu. Ég þekki að visu ekki til farmanna
annarra þjóða, en óliklegt þykir mér, að þær
hafi á að skipa mörgu fólki á borð við ýmsa þá,
sem kynni hafa skapazt við á þessum ferðum. Á
ég þar ekki við verkkunnáttu, sem ég er ekki
dómbær um, heldur mannkosti og menningar-
áhuga. Meðal þeirra er einn mestur kunnáttu-
maður á ritverk Halldórs Laxness, sem ég hefi
hitt fyrir. Annar kunni tugi af kvæðum Daviðs
Stefánssonar utan bókar, og þannig gæti ég
lengi talið.
Á sjómannadegi er sjálfsagt að minnast þess
hverja björg i bú sjómaðurinn færir þjóð sinni.
En hitt má ekki gleymast, að menningarviðhorf
hans er einn af hornsteinum islenzks sjálfstæðis.
Það er þjóðarsómi.