Alþýðublaðið - 12.01.1977, Blaðsíða 8

Miðvikudagur 12. janúar 1977 Maöiö'
8 SlOl>lll|IM»D
Leó M. Jónsson:
fremur fiskifræöingum sinum
en stjórnmálamönnunum —
ekki endilega vegna þess aö
stjórnmálamenn hafi algjörlega
rangt fyrir sér, heldur einfald-
lega vegna þess aö ef viö trúum
stjórnmálamönnunum i þessu
máli þá erum viö aö taka áhættu
sem viö höfum ekki leyfi til aö
taka, hvorki i siöferöilegu tilliti
né mannlegu. Okkur ber skylda
til aö varöveita þetta land og öll
þess gögn og gæöi handa eftir-
komendum okkar eins og okkar
forfeöur hafa gert af minni efn-
um en viö fram á þennan dag.
Sýnum ábyrgðartilfinn-
ingu gagnvart eftirkom-
endunum
Þrátt fyrir allt félagslegt böl
þessarar þjóðar eru börnin okk-
ar dýrasti f jársjóöur og þaö sem
géfur lifinu gildi. Og þótt kröfur
neyzluþjóðfélagsins séu miklar,
— svo miklar aö stundum
hvarflar það að manni aö sum-
um þyki vænna um bilana sina
en börnin sin, þá megum viö
ekki láta það henda okkur,
vegna skammsýni og stundar-
hagsmuna, aö hafa með kæru-
leysi drýgt þann glæp aö gera
þetta land aö lifvana eyöiskeri
úti á hjara veraldar.
Við eigum aö sýna i verki aö
svo mikið manngildi sé okkur
gefið að viö getum hjálpaö
stjórnmálamönnum okkar aö
munurinn á bókhaldslegu tapi
og venjulegu tapi, stendur
venjulega ekki á svarinu. ís-
lensk pólitik hefur i þessu tilliti
spilað bæði hlutverk refsins og
lambsins jöfnum höndum.
Rikisfyrirtækiogþjóönýtingá að
stuöla aö aukinni hagkvæmni,
sem hiö frjálsa atvinnulif er
ekki fært um vegna innbyröis
tengsla og yfirdrifinna stundar-
hagsmuna. Og munurinn á
þessum tveimur aðferðum til aö
sýna svart á hvitu tilverurétt
fyrirtækis, felst i þvi, að þegar
tájaö er um bókhaldslegt tap,
hafa afskriftir veriö reiknaöar
til gjalda, en slikt er hinn hroöa-
legasti glæpur á tslandi. Af-
skriftir eru ekki kostnaöur I
rekstri fyrirtækja aö dómi al-
mennings heldur einhvers kon-
ar iviljun skattyfirvalda til
handa fyrirtækjum til aö létt á
þeim skattbyrði. En þegar búiö
er aö telja almenningi trú um að
svona sé i pottinn búiö, þá er
ekki von aö rikiö vili fyrir sér aö
skattpina atvinnureksturinn á
allan mögulegan hátt. Afskriftir
eru ætlaðar til að endurskaffa
framleiðslutæki og halda við
fasteignum fyrirtækis eöa fjár-
magna endurbyggingu eða
stækkun húsnæöis. An hæfilegra
afskrifta er fyrirtæki fyrr en
seinna á vonarvöl og til að
endurnýja úrsérgengin fram-
leiðslutæki er þaö upp á aöra
komiö meö fyrirgreiðslu eins og
VIÐ HÖFUM NÓGU LENGI ÆTT
AFRAM AF TRYLLTRI FlKN
EFTIR FÖLSKUM LÍFSGÆÐUM
Mánudaginn 10. janú-
ar flutti Leó M. Jónsson,
tæknifræðingur erindi um
daginn og veginn í út-
varpið. Erindi þetta var
fyrir margra hluta sakir
merkilegt og Leó tók þar
á málunum af hispurs-
leysi og einurð. Alþýðu-
blaðinu þykir ástæða til
að gefa þeim lesendum,
sem ekki heyrðu erindið
kost á því að kynna sér
skoðanir Leós og birtir
því erindið í heild.
Ariö 1976 var aö mörgu ieyti
sérstætt og þá einkum vegna
þess hve hörö og linnulaus
gagnrýni hefur veriö borin á
ýmsa þætti þjóömála I fjölmiöl-
um.
f flestum tilvikum hefur þessi
gagnrýni reynst réttmæt og á
rökum reist og nægir þar aö
nefna sem dæmi þá fjármála-
spiliingu, sem reyndist eiga sér
staö, stórgallaö dóms- og réttar-
kerfi og skipulagsleysi i orku-
málum þjóöarinnar. Stjórn-
málaflokkar og stjórnmála-
menn hafa veriö gagnrýndir
fyrir lélega frammistööu,
óábyrga hentistefnupólitik,
samtryggingarkerfi og vafasöm
tengsl við fjárglæframenn.
Hvort sem gagnrýnin er rétt-
mæt eöa ekki, og svo lengi sem
hún er málefnalega fram borin,
þá á hún fullan rétt á sér. Og þaö
er rétt aö hafa það hugfast að til
eru þau lönd I Evrópu þar sem
gagnrýni af þessu tagi er bönn-
uö. Svo djúpt erum viö ekki
sokkin. En gagnrýnin sjálf
bendir einungis á brotalamirnar
og sem slik er hún nauösynleg.'
Hinsvegar lagfærum viö ekkert
meö gagnrýni einni saman. Til
þess þarf vilja og hugarfar, at-
orku og frumkvæöi til raun-
hæfra aögeröa.
Nauðsyn persónubund-
inna kosninga
Til þess aö bæta þetta þjóö-
félag þarf hinn almenni kjós-
andi aö vakna til vitundar um aö
þaö byggist þrátt fyrir ailt, á
honum sjálfum hvort einhverju
veröur áorkað. Eina raunhæfa
leiöin fyrir hinn almenna kjós-
anda til aö hafa áhrif á þróun
þjóðmála, er I gegn um þann
fulltrúa sem hann hefur kosiö á
löggjafarþingi þjóðarinnar. En
eins og nú háttar til hefur kjós-
andinn sáralitil áhrif á hver af
frambjóöendum viö kosningar,
fer inn á þing og hver ekki.
Þessu er nauðsynlegt aö breyta.
Meö þvi aö taka hér upp per-
sónubundnar kosningar, eins og
tiökast viöa erlendis, væri stórt
skref stigiö I átt til verulegra
framfara, þar sem stjórnmála-
áhugi almennings mundi vera
stórum meiri viö þaö aö al-
þingismenn væru persónulega
ábyrgir gagnvart þeim. Per-
sónubundnar kosningar mundu
ekki einungis örfa almenna
kjósendur til virkari þátttöku i
stjórnmálum, heldur einnig
gera það aö verkum aö mun
minni timi færi til spillis á Al-
þingi vegna karps og langhunda
um léttvæg efni.
Fiskimiöin forsenda bú-
setu landsins
Af þeim þjóömálum sem
hæst báru á siöastliönu ári var
lausn landhelgisdeilunnar viö
Breta. Ekki voru þó allir á einu
máli um ágæti þeirra samninga
sem leystu þetta stórmál, og
hefur margt veriö rætt og ritaö I
þvi sambandi. Eitt grundvallar-
atriöi I þessu máli viröist samt
hafa fariö fyrir ofan garö og
neðan, en það er sú staöreynd aö
fiskimiöin umhverfis landiö eru
forsenda búsetu á Islandi. Viö
skulum gera okkur ljósa grein
fyrir þvi aö ef þessi fiskimiö
þrjóta þá er ekki til sá atvinnu-
vegur, smáiðnaöur, stóriöja, yl-
rækt eða hvaöa nafni sem hann
kann aö nefnast sem gæti komiö
i staö fiskveiöanna og fisk-
iðnaöarins. An þessa máttar-
stólpa hins islenzka þjóöfélags
er þaö dæmt til aö tortimast.
Viö búum á mörkum hins
byggilega heims vegna þess aö
viö byggjum einhverja fengsæl-
ustu og arösömustu veiöistöö
veraldar. Og i ijósi þessarar
staöreyndar er þaö mjög alvar-
legt mál ef minnsti vafi leikur á
þvi aö viö nýtum þessi fiskimiö
skynsamlega. Fiskifræöingar
okkar, og reyndar leikmenn
einnig, telja aö viö stefnum
markvisst aö þvi aö eyöa þorsk-
stofninum viö landiö meö of-
veiöi, en stjórnmálamenn aö
minnsta kosti þeir sem fara meö
völd, telja aö svo sé ekki. Hefur
virkilega enginn gert sér ljóst
aö hér er veriö aö taka áhættu.
Ahættu sem hvorki ég né þú eru
menn til aö taka. Og þeir sem
ekki skilja þetta þrátt fyrir allt,
ættu aö hugleiöa, aö þótt stjórn-
málamönnum hafi of lengi hald-
ist uppi meö aö taka rangar
ákvaröanir sem kostað hafa
þessa þjóð geypilegar fjárhæöir
þá verður þaö ekki I þessu máli.
1 þessu máli hljóta menn að
veröa aö bera ábyrgö á gerðum
sinum eöa aögeröaleysi.
Nú fyrir réttri viku var viötal
viö skipstjóra á skuttogara i
sjónvarpsfréttum. Tilefniö var
mikill afli sem skipiö haföi feng-
iö á Halamiðum. Afiinn var 300
tonn eftir veiöiferöina og stærst-
ur hluti aflans reyndist vera
ókynþroska þorskur. Svipaöan
afla komu fleiri skip meö aö
landi um likt leyti. Viö vitum of-
ur vel hvaö þetta þýöir, hvaö
þarna var aö gerast og hvert
stefnir. Þorskmorö eöa þjóöar-
morö er fyrir okkur eitt og sama
oröiö og þaö veröur aldrei nægi-
lega brýnt fyrir þjóöinni aö trúa
stööva þá eigin tortimingu sem
felst I eyöingu fiskistofnanna viö
landiö. Viö eigum aö sýna i
verki aö viö séum ekki orðin svo
spillt aö við höfum glataö
ábyrgðartilfinningunni gagn-
vart eftirkomendum okkar, og
þaö gerum viö meö þvi aö vera
reiöubúin til aö taka afleiöing-
um skynsamlegrar nýtingar
fiskim iöanna, meö þvi aö
minnka viö okkur neyzlu og
heröa ólina i nokkur ár og
spara. Einungis á þann hátt
mundu stjórnmálamenn okkar
þora aö beita réttum og skyn-
samlegum aögeröum. Viö meg-
um nefnilega ekki gleyma þvi
þrátt fyrir alit, aö viö getum
ekki varöveitt lýöræöi á Islandi
án þess aö styöja viö bakiö á
þeim mönnum og konum sem
viö höfum faliö aö annast stjórn
landsins hverju sinni
Hið sjúka þjóðfélag...
Þegar ég leit yfir áramóta-
annála dagblaöanna tók ég eftir
þvi sérstaklega aö þaö þótti
fréttnæmt aö gróöi haföi oröiö af
rekstri tveggja fyrirtækja,
nefnilega Eimskipafélagsins og
listahátiöar. Og þaö er ef til vill
timanna tákn aö þaö skuli telj-
ast saga til næsta bæjar ef
fyrirtæki á Islandi er kki
rekið meö tapi.
Annaö var þaö sem ég tók
eftir og þaö var aö blööin kinok-
uöu sér viö aö nefna oröiö gróöa,
þetta hét rekstrarhagnaöur. Ef
til vill er þetta eitt af mörgum
einkennum sjúks þjóöfélags.
Þegar gróöanum hefur veriö út-
rýmt sem eölilegu takmarki at-
vinnurekstrar er ekki eftir
nema gagnstæöan — rikis-
rekstur.
Viö heyrum oft nefnt hugtakiö
„bókhaldslegt tap” og er þá
jafnan gefiö I skyn aö bókhalds-
legt tap sé allt annaö en venju-
legt tap. Og þegar maður spyr
hinn almenna borgara hver sé
kallaö er. En aö fyrirtæki megi
ávaxta sitt afskriftafé þannig,
aö það sé fært um aö fjármagna
isjálft eðlilegan vöxt og viögang
hefur aldrei veriö viöurkennt af
opinberum aöilum sem heil-
brigöir viðskiptahættir, þótt
annars staöar i veröldinni sé
slikt almennt talin forsenda
þess að frjáls atvinnurekstur fái
þrifist.
Hér er um aö ræöa hreina og
beina skattpiningu og tilgangur-
inn er sá einn, aö svifta fyrir-
tæki hins frjálsa atvinnurekstr-
ar ráðstöfunarrétti yfir sinu eig-
in f jármagni til þess aö hægt sé
að beita þessi sömu fyrirtæki
pólitisku ofbeldi i gegnum opin-
bert styrkjakerfi.
Meö sérstökum lögum er
þannig búiö i haginn aö almenn-
ir sparisjóösvextir I landinu séu
allt aö helmingi hærri en vextir
eöa aröur af hlutafé sem bundið
er i frjálsum atvinnurekstri.
Þegar þannig er búiö aö þjarma
aö rekstrinum skyldi engan
furöa á þvi aö hér sé taliö vera
láglaunasvæöi, þaö gengur bók-
staflega kraftaverki næst aö
nokkur maöur skuli nenna aö
fást viö iönaö á Islandi.
Svo er nú komiö þessum mál-
um aö iönfyrirtæki sem fram-
leiöir árlega vörur aö verömæti
rúmlega 1.000 milljónir getur
ekki endurnýjaö vélakost sinn
um 100 milljónir nema leggjast
marfiatt og snapa þetta fé meö
harmkvælum úr 6-7 opinberum
og hálfopinberum sjóöum. Þessi
fjárfesting er þó ekki meiri en
sem nemur tiu prósentum af ár-
legu söluverömæti framleiðsl-
unnar.
Betra er seint en aldrei
A undanförnum mánuðup
hefur mikiö veriö rætt um iönáö
og iðnaðaruppbyggingu, og þá
einkum smáiöju. Nú á aö breyta
tollum þannig aö islenzk iön-
fyrirtæki þurfi ekki aö greiöa