Alþýðublaðið - 28.01.1977, Qupperneq 3

KBír Föstudagur 28. janúar iy77
FRÉTTIR 3
OECD skýrslan, sem ekki var þýdd á íslenzku:
Síðari grein:
Hér veröur haldið áfram aö
greina frá skoðunum OECD á
islenzkum efnahagsmálum,
eins og þær koma fram f skýrsl-
unni „OECD Economie
Surveys: ICELAND, November
1976.”
f skýrslunni segir, að það
hlutverk, sem biði þeirra, er
móta efnahagsstefnu á Islandi,
sé ekki öfundsvert. Landið hafi
alla tið búið við sveiflur i afla-
brögðum og duttlunga f verðlagi
afurða á heimsmarkaði.
OECDsegir, aðfslandhafiorö-
ið fyrir óvenjulega miklu hruni
viðskiptakjara i nýafstaðinni
kreppu. Hækkun olíuverös hafi
haftmeiri eða minni áhrif á all-
ar þjóðir bandalagsins, en fáar
hafi eins og tsland mátt þola
verðhrun á útflutningsafurðum
sinum að auki.
Viðsk iptak jör tslendinga
versnuðu um þriðjung frá fyrsta
ársfjórðungi 1974 til þriðja
fjórðungs 1975. Hins vegar
bendir skýrslan á, að þetta hrun
hafi orðið frá langbeztu við-
skiptakjörum i sögu þjóðarinn-
ar, og 1975 voru kjörin betri en
nokkru sinni fram til 1970 (Bls.
8).
OECD bendir á, að eftirspurn
-
Verðbólgan
Breytingar í prósentum 1975 miðað við 1974
A þessu Ifnuriti er gcröur samanburöur á veröbóiguþróun
«LCD-landanna árin 1974 og 1975. Svörtu örvarnar tákna
áriö 1975 «n þær ljósu 1974. Af þessu má ljóst vera, aö
Island hefur aigjöra sérstööu í hópi OECD-rfkjanna meö
yfir 50% veröbóigu áriö 1974, og 43,6% áriö 1975. Segja má,
aö tslendingar beri höfuö og heröar yfir aörar þjóöir á
þessu sviöi.
(á) samkvæmt siöustu upplýsingum.
|(b) Danir lækkuöu viröisaukaskattinn um 2,5% í október
1975.
30-
mikilvægu hlutverki” f heftingu
verðbólguáhrifa.
í slendingar
þola
verðbólguna.
I skýrslu OECD kemur fram,
að efnahagsástand á tslandi sé
um margt svo sérstætt, aö ekki
megi bera það saman við önnur
lönd.
Þó að islenzk yfíp'öld gætu
ekki sætt sig við svo mikla
verðbólgu (50%), þá leiddi hún
alls ekki til eins hörmuiegra
afleiðinga og orðiö hefði í flest-
um öðrum löndum. Enginn vafi
er á, að Islendingar þola veru-
lega hærri verðbólgu en aðrar
OECDþjóðir, þar sem þeir hafa
komið á visitöluákvæöum og
öðrum reglum til að takmarka
óæskileg áhrif hennar (Bls. 39).
Það kemur fram, að verð-
bólgan á Islandi hafi verið 12%
að meðaltali áratug á undan
siöasta krepputimabili. Samt
hafi hagvöxtur verið 4,9% af
þjóðarframleiðsluárin 1960—75,
en það er vel yfir meðaltali
OECD ríkja. Verðbólgan hefur
þvf ekki hindraö hagvöxt.
Á einum staö segir ennfrem-
ur:
Erlendar skuldir orðnar fjötur
á athafnafrelsi íslendinga
☆ J J íðaverðbólgan var afleiðing af itefnu vinstri stjórnarinnar
* 1 l tættulega sein viðbrögð í ipphafi kreppunnar 1974
☆ j sland þolir verulega hærri verðbólgu en önnur 0ECD lönd
i landinu hafi aukizt jafnhliða
vaxandi tekjum meðan sveiflan
var upp á við fram til 1974...
... svo að hin alvarlegu áhrif
kreppunnar á tslandi voru að
verulegu leyti óhjákvæmileg
afleiðing af fyrri efnahags-
stefnu. Jafnvel á velmegunar-
árinu 1973 voru erlendar skuldir
ekkert lækkaðar.
(I skýrslu OECD eru rfkis-
stjórnir, stjórnmálaflokkar eða
ráðherrar aldrei nefnd á nafn,
heldur aðeins rætt um efna-
hagsþróun á hverjum tfma.
Hins vegar er ofangreint álit á
þróun mála 1972—74 harður
dómur um efnahagsstefnu
vinstri stjórnarinnar.)
Mótaðgerðir (aðlögun)
hófust ekki fyrr en seint á árinu
1974 og ekki tókst að hindra, að
erlendar skuldir tvöfölduöust
1974 og 1975. I lok seinna ársins
námu skuldirnar 42% af árlegri
þjóðarframleiðslu (Bls. 38).
Skuldabyrðin vérður
þung fram á næsta
áratug.
Fram kemur i skýrslunni, að
1970 hafi erlendar skuldir
þjóðarinnar numið 20% af
arlegri þjóðarframleiðslu, en
það er talið eðlilegt fyrir land,
sem er I hraðri þróun, og megi
sjá jafnvirði skuldanna i orku-
Emile van Lennep,
aðalframkvæmdastjóri OECD.
verum, verksmiðjum og öðrum
atvinnutækjum.
Um skuldasöfnunina erlendis
segir annars svo:
Staða islands gagnvart öðrum
löndum hefur versnað alvarlega
á siðari árum, að nokkru leyti
vegna tilhneigingar til eyðslu-
semi (neyzla og fjárfesting) á
siðasta velmegunarskeiði, en að
nokkru vegna versnandi
viðskiptakjara 1974—75.
Samandregin fjárfesting
umfram sparnað hefur leitt til
mestu skulda erlendis i hlutf.
við framleiðslu á OECD
svæðinu. Skuldimar nálgast nú
45% af þjóðarframleiðslu,
ei» meira en helmingur þeirra
safnaðist á árunum 1973—1975
(Bls. 39).
Siðan segir: Enda þótt takist
aðeyða viðskiptahallanum á ár-
unum 1978—79, munu vextir og
afborganiraflánunum vaxa enn
frá þeim 18% af útflutningstekj-
um, sem nú er, og vafalaust
verða þung byrði langt fram yf-
ir 1980. Siöan segir:
Erlendu skuldirnar eru alvar-
legur fjötur á athafnafrelsi
tslendinga og mun hafa mikil
áhrif á efnahagsstefnu þeirra i
framtiðinni (Bls. 39).
Ein björt hliö er þó á lánamál-
unum að áliti OECD. Hún er sú,
að mikill hluti erlendu lánanna
sé tengdur sérstökum
framkvæmdum, sem draga úr
innflutningi eða auka útflutning.
Ef til vill er þetta skýringin á
þvi, segir skýrslan, hvers vegna
islendingar hafa getað haldið
lánstrausti sinu, þrátt fyrir 460
milljón dollara skuld, sem i lok
1945 nam 42% af þjóðarfram-
leiðslu.
Verkalýðshreyfingin
og verðbólgan
Hin gamla villukenning um að
kauphækkanir séu orsök verð-
bólgunnar kemur að sjálfsögþu
hvergi fram i skýrslu OECD.
Hlutur launþegasamtakanna er
þar þvert á móti mjög góöur.
Hóflegir kjarasamningar hafa
heldur dregiö úr veröbólgu, en
hagstjórnartæki eins og gengis-
lækkanir og hækkun beinna
skatta ýta verulega undir
verðbólgu.
Um launamálin 1975 segir
skýrslan:
Þótt launaþensla hafi verið
mjög há samanborið við önnur
OECD lönd minnnkaöi hún veru
lega 1975. Kauptaxtar hækkuðu
að meðaltali 27% i sambanburði
við 50% árið áður. Kaupmáttur
launa lækkaði verulega á árinu
og hélt þar áfram þróun, sem
hófst á siðasta fjórðung 1974.
Meöal lækkun kaupmáttar fyrir
alla launþega nam um 15%.
Sama átti við aörar tekjur, en
beinir skattar hækkuðu nokkru
minna en tekjur, svo að tekjur
til ráðstöfunar minnkuðu i raun
um 12%. (Bls. 13—14).
1 skýrslunni segir um útlit
fyrir 1977, að búast megi við að
þrýst verði á um hækkanir á
kaupmætti launa, er hefðu
lækkað um 17% 1975 og 1976.
I skýrslunni er minnzt á
„rauðu strikin’ sem sett voru
inn i siðustu kjarasamninga, og
eru þau talin hafa gegnt „mjög
Þegar á heildina er litið er
erfitt að komast hjá þeirri
niðurstöðu, að tslendingum tak-
ist i hagkerfi sinu að lifa tiltölu-
lega rólega I verðbólgu, sem
mundi virðast ógnvekjandi ann-
ars staðar. Það eru sannarlega
engin merki um hrun lýöræöis,
sem oft hefur verið talin
óhjákvæmileg afleiðing af
stöðugri, mikilli verðbólgu.
Hvað snertir tekju- og eigna-
skiptingu og hagvöxt kann að
vera of snemmt aö meta áhrif
þróunarinnar siðustu þrjú ár,
þegar verðbólgan varð mun
meiri en áður. Almennt mundi
reynast hættulegt að draga
ályktanir af reynslu tslendinga,
sem er um margt sérstæð.
(Bls. 35—36).
Og að lokum:
Orkumálin.
Siöasta málsgreinin í OECD
skýrslunni hefst á þessa leið:
Reynsla siðustu ára hefur
sýnt, að æskiiegt er að auka fjöl-
breytni atvinnuvega og hverfa
frá þvi að treysta á fiskveiðar
einar. Vegna landfræðilegrar
stöðu tslands og veðurfars hefur
orkufrek stóriðja komið helzt til
greina i þessum efnum. Vatns-
orka og jarðhiti eru nægileg
fyrirhendi, og siðan orkukrepp-
an hófst hefur tsland staðib
betur að vigi i samkeppninni
sem orkusali.
Lokskoma þessi lofsyrði, sem
hljóta að verma Gunnari
Thoroddsen um hjartarætnr:
tsland á viðurkenningu skilda
fyrir að vera eitt af fáum rikj-
um, sem hefur tekib alvarlega
beizlun nýrra orkulinda og hef-
ur ráðizt i fyrirtæki, sem eru
risavaxin mibab við stærð efna-
hagskerfisins. Þessi mannvirki
hafa þegar dregið úr þvi, hve
tslendingar eru háðir innfluttri
oliu. Rikisstjórnin hefur tekiö
mjög virkan þátt i þessum mál-
um. Virðist vera rúm fyrir
áframhald þessarar þróunar, ef
tekið er nægilegt tillit til þess,
hvaö til er af fjármagni, og gætt
arðsemi einstakra fyrirtækja
(Bls. 40).
Siðustu oröin, sem eru aðvör-
un um aö gæta arðsemi
einstakra fyrirtækja á orku-
sviöi, eiga vafalaust viö Kröflu-
virkjun.