Alþýðublaðið - 09.09.1977, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 9. september 1977 siKXr
Otgefandi: Alþýöuflokkurinn.
Kekstur: Reykjaprent hf. Ritstjóri og ábyrgöarmaður: Arni Gunnarsson.
Aösetur ritstjórnar er I Siöumúla 11, simi 81866. Auglýsingadeild, Alþýöuhúsinu Hverfisgötu 10 — slmi
14906. Askriftarsimi 14900. Prentun: Blaðaprent h.f. Askriftarverö: 1300 krónur á mánuöi og 70 krónur I
lausasöiu.
Pólitíkin er að vilja—
og sýna viljann í verki
Formaður sænskra
jaf naðarmanna, Olof
Palme, er höfundur bók-
ar, sem ber nafnið „Póli-
tík er að vilja," og er það
tekið úr einni af ræðum
hans.
Þegar þetta fyrsta skil-
yrði er fyrir hendi, verð-
ur hið næsta að sjálf sögðu
að sýna vilj'ann í verki, ef
meirihluti þjóðar hefur í
kosningum veitt málinu
samþykki sitt.
Þessi sannindi rifjuðust
upp fyrir nokkru, er for-
menn allra fimm stjórn-
málaflokka, sem fulltrúa
eiga á Alþingi, komu
fram í sjónvarpi til að
ræða um val frambjóð-
enda. Ekki leyndist nein-
um, að umræðuefnið var
kosið vegna hinnar miklu
umræðu, sem orðið hefur-
um prófkjör Alþýðu-
flokksins. Svo fórað von-
um, að formennirnir
ræddu einnig almennt um
kosningar til þings og
sveitastjórna, og hugsan-
legar breytingar á þeim.
Eitt meginatriði voru
formennirnir allir sam-
mála um. Þeir töldu, að
æskilegt væri að gera
kosningar hér á landi per-
sónulegri, þannig að kjós-
andinn fengi ekki aðeins
að kjósa milli f lokkslista,
heldur einnig að kjósa um
menn. Fer ekki á milli
mála, að þessi skoðun á
miklu fylgi aö fagna
meðal landsmanna, og er
því skylda stjórnmála-
flokkanna að sýna þann
vilja i verki.
Það er reynsla hér á
landi, að breytingar á
kosningaskipan verða
aldrei nema flokkarnir
taki saman höndum, ræði
þau mál og tryggur
meirihluti myndist um þá
leið, sem farin er við
breytingarnar. Ekki er
hyggilegt að ætla
stjórnarskrárnefnd að
koma með tillögur um
slík mál, hún hefur nógu
margt annaðtil úrlausnar
og nokkur dráttur á störf-
um hennar virðist óhjá-
kvæmilegur.
Þar eð víðtækur vilji er
fyrir hendi að leita breyt-
inga á kosningaskipan í
þá átt að gera hana per-
sónulegri, og formenn
allra flokka lýsa sig
fylgjandi þeirri hug-
mynd, er næst að sýna
þennan vilja í verki. Væri
eðlilegt að forsætisráð-
herra, sem formaður
stærsta stjórnmála-
flokksins, boðaði alla
flokkana til viðræðna um
þetta mál, og þyrftu þær
viðræður að hef jast þegar
í þingbyrjun í þeirri von,
að málið mætti afgreiða
fyrir þinglok og þarmeð
fyrir næstu kosningar.
Ýmsar hugmyndir um
persónulegra kjör eru
með þeim hætti, að þær
má ákveða í kosningalög-
um, og dugir þá sam-
þykki Alþingis einu sinni
og breytingin tæki þegar
gildi. Til eru hugmyndir,
sem mundu krefjast
breytingar á stjórnar-
skrá, en þá þyrfti sam-
þykki tveggja þinga með
kosningum á milli. Yrði
því að miða athuganir á
breytingum nú í vetur við
kosningalögin, en ekki við
stjórnarskrárbreytingu.
Vegna þeirrar reynslu,
að slík mál verði að leysa
með samkomulagi milli
flokka, er lítið um frum-
vörp einstakra þing-
manna um slík atriði sem
þetta. Hins vegar eru
margar hjgmyndir til og
hafa veriö settar fram á
ýmsum vettvangi, enda
eru til fyrirmyndir i ýms-
um nágrannalöndum.
Islenzkum stjórnmála-
mönnum hættir oft til að
festast í fenjum hinna
erfiðu dægurmála og
komast aldrei að hinum
stærri málum, er varða
sjálfa stjórnskipan og
önnur grundvallaratriði.
Núverandi ríkisstjórn
hefur verið þessu marki
brennd. Hún hefur lítið
sinnt málefnum eins og
kosningalögum, kosn-
ingaskipan, starfsháttum
Alþingis, umboðsmanni
og f leirum, en hefur virzt
önnum kafin við dægur-
málin. Alþýðuflokkurinn
flutti á síðasta þingi
frumvörp um nokkur slik
mál, og sýndu undirtektir
og umræður, að veru-
legur áhugi er á þeim
í landinu. Lýðræðistil-
finning fólks hefur farið
ört vaxandi, og krafan
um meiri og persónulegri
áhrif á val þingmanna og
annarra f orustumanna er
sterk. Álit þjóðarinnar á
Alþingi hefur minnkað
hröðum skrefum og
margt stuðlað að því, en
sinnuleysi ríkisstjórnar-
innar hefur valdið því að
liðsmenn hennar hafa
lagzt á öll slík mál á þingi
og ekki tekið þau til
alvarlegrar afgreiðslu í
nefndum. Nefnd, sem á
að skila frumvarpi um
stjórnmálaf lokka, hefur
verið starfslaus á annað
misseri, enda þótt hún
hafi lagt allgóðan grunn
að skynsamlegri lausn
málsins.
Ríkisstjórnir og stjórn-
málaflokkar geta ekki á
varanlegri háttskipað sér
sess í stjórnmálasögu
þjóðarinnar en að gang-
ast fyrir merkum breyt-
ingum á skipulagi þjóð-
félagsins og auka lýð-
réttindi. Þess vegna ætti
núverandi ríkisstjórn að
taka til höndum og sinna
þessum málum, þótt
efnahagsmál og annað sé
tímafrekt.
Alþýðuf lokkurinn hef-
ur lagt fram sinn skerf
þingmála á þessu sviði og
þannig sýnt áhuga og
hugmyndir. En hann get-
ur ekki hrundið þessum
málum fram einn. Þess
vegna beinir Alþýðublað-
ið svo eindregnum áskor-
unum til stjórnarflokk-
anna að sýna nú skör-
ungsskap á þessu sviði.
Þjóðin biður.
BGr
OR YMSUM ATTUM
Dagblaðið tveggja ára
Dagblaöiö varö tveggja ára i
gær. Af þvi tilefni haföi biaóió
samband viö ýmsa borgara og
spuröi þá álits á blaöinu. Kenn-
ir þar margra grasa eins og viö
má búast. Svavar Gestsson rit-
stjóri Þjóöviljans segir meöal
annars: „Dagblaöiö er á réttri
leiö, er þaö losar sig alveg und-
an áhrifum Sjálfstæöisflokksins
og peningavaldsins. Dagblaöiö
hefur haft jákvæð áhrif á ís-
lenzka blaöamennsku, þaö er á
önnur dagblöð, og sum þeirra
standa nú Dagblaöinu fyllilega
á sporöi, og þvi hefur Dagblaöiö
ekki lengur þá sérstööu, sem
þaö haföi á fyrstu mánuöum til-
veru sinnar.” Til þess aö jafna
metin bætir Svavar viö hinni
hliöinni, sem sé: „Dagblaöiö er
hins vegar á rangri leiö, ef þaö
hampar áfram æsifréttum,
smáborgaralegum „glistrup-
isma” og ofurmennadýrkun
Jónasar Kristjánssonar.”
Benedikt Gröndal formaður
Alþýöuflokksins segir, aö sú
nýja og frjálsa blaöamennska,
sem siödegisblööin hafa sýnt, sé
til margvislegra bóta, enda sé
frjáls blaðamennska þjóöinni
nauösynleg.
Olafur Ragnarsson ritstjóri
Vísis segir: „Frá sjónarhóli
okkar sem stöndum aö útgáfu
Vísis.er Dagblaöiö á réttri leiö.
Magnús Torfi og Halldór E.
Sigurösson eru nokkum vegin
sammála um aö Dagblaöiö sé
ekki á réttri leiö, en Hannibal
Valdimarsson, sú gamla kempa
segir: „Dagblaöiö er hressilegt
á hverjum degi og ég set mig
ekki úr f æri aö ná i blaöiö svo oft
sem ég get.”
Að lokum segir Jón Helgason
ritstjóri Timans: „Dagblaöiö
hefur birt greinar manna, er
túlka skoðanir, sem eru á önd-
veröum meiöi viö þaö sjálft og
ráöamenn þess. Þar nýtur það
sérstööu sinnar og hefur stigiö
spor i rétta átt. Aftur á móti
finnst mér þaö alloft bera meiri
keim sölumennsku en hollt er og
stundum hefur þaö fariö út fyrir
siöleg mörk.”
Almennur áhugi fólks á
prófkosningum
Nú um helgina fara fram
fyrstu prófkosningar Alþýöu-
flokksins vegna alþingsiskosn-
inganna, sem fram eiga aö fara
aö ári. Kosningarnar um helg-
ina eru i Suöurlandskjördæmi
þar sem fimm menn eru í kjöri i
þrjú efstu sæti listans. Siöan
munu hverjar kosningarnar
reka aörar.
i 1 leiöara Visis er vikiö aö
prófkjöri Alþýöuflokksins Þar
segir á þessa leiö:
AB undanförnu hefur mikiö
veriö rætt um prófkjör Alþýöu-
flokksins og hafa þau oröiö and-
stæðingum flokksins efni til
árása í hefðbundnum stíl. Sann-
leikurinn er sá, að Alþýöuflokk-
urinn hefur tekiö forystu í þessu
efni. Og engum vafa er undir-
orpiö, aö þessi háttur á vali
frambjóöenda er til styrktar
stjórnarskrárbundnu lýöræöi.
Sjálfstæöisfokkurinn hefur
viöhaft opiö prófkjör af þessu
tagi i Reykjavik, en ekki sett
þar um fastar reglur. Alþýöu-
flokkurinn hefur á hinn bóginn
haft frumkvæöi aö þvi aö setja
ákveönar bindandi reglur um
þetta efni, er taka til framboöa i
öllum kjördæmum. Alþýðu-
flokksmenn eiga hrós skilið fyr-
ir aö hafa gengiö lengra á þess-
ari braut en aörir flokkar.
Einstök framboösvandamál,
sem upp hafa komiö i Alþýöu-
flokknum upp á siðkastiö og
einkum snerta forystumenn
flokksins, koma grundvallar-
hugmyndunum, sem liggja að
baki prófkjörunum, ekkert viö
aö ööru leyti en þvi, að þau
veröa leyst á lýöræöislegri hátt
en ella. Framboðsvandamál Al-
þýöuflokksins lýsa þvi i raun og
veru kostum þess kerfis, sem
flokkurinn hefur tekiö upp.
Greinilegt er, að vaxandi
áhugi er nú fyrir persónubundn-
ari kosningum en gildandi kjör-
dæmaskipan og kosningalöggjöf
gera ráö fyrir. Prófkjörin eru
ákveöin lausn á þvi vandamáli.
Alþýðuflokkurinn og Sjálf-
stæöisflokkurinn eru einu
stjórnmálasamtökin , sem kom-
iö hafa til móts við óskir kjós-
enda meö opnum prófkjörum.
Þó aö kosningar snúist fyrst
ogfremstum stiórnmálastefnur
horfir þaö ótvírætt tii aukins
lýöræðis aö gefa kjósendum
kost á að velja þá menn, sem
fylgja eiga málefnunum fram.
Gagnrýnin á prófkjörin er þvi
andlýöræðisleg.'1
—BJ.
V