Alþýðublaðið - 10.03.1978, Blaðsíða 9

Föstudagur 10. marz 1978
9
Leið til efnahagsbata?!
„Ekkert grín!”
Aðalstuðningsblað Geirs
Hallgrimssonar kemst að þeirri
visdómslegu niðurstööu i leið-
ara i fyrradag, að atvinnuleysi
sé „ekkert grin”. Vissu fleiri!
Bersýnilegt er, að hér er
stefnt að því, að gera launþeg-
um það skiljanlegt, að þeir eigi
aðeins um tvo kosti að velja.
Annaðhvort skuluð þið þola
skerðingu á launum ykkar, góð-
irhálsar,ogi viðbótsætta ykkur
við, að samningar við ykkur séu
purkunarlaust rofnir, eða þið
skuluð fá að smakka á atvinnu-
leysi!
Þetta er grunntónninn i þess-
um undarlegu skrifum flokks-
blaðs, sem á hinn bóginn státar
af þvi, að innan flokksins hafi
launþegarnir hópast saman i
svo rikum mæli, að þar sé næst
stærsti launþegaflokkurinn!
Nú skal þvi ekki neitaö, aö
„flokkur alllra stétta” kunni að
eiga nokkuð erfitt uppdráttar,
þurfi hann að standa vörð um
hagsmuni einnar stéttar öðru
fremur. En Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur reyndar skilgreint
hlutverk sitt og raðað niður
áhugamálum, sem minnisstætt
er — i þessari röð.
Fyrst og fremst er það ein-
staklingurinn, i næstu röð kem-
ur flokkurinn og loks i þriðju röö
þjóðin!
Ýmsir hafa átt nokkuð erfitt
meö að samsama þetta við þá
þjóðhollustu, sem sifellt er klif-
að á, að flokkurinn ástundi.
Meira að segja harðir flokks-
menn hafa viljað telja að hér
væri um hreina „moöhausa-
framsetningu” að ræða!
Þetta hefur fólk — af ýmsum
ástæöum — skilið og látiö óá-
reitt, sem hreint innanflokks-
mál — hálfgert grin.
Ferill stjórnar Geirs Hallgr-
fmssonar hefur hinsvegar sann-
að, að þessi áminnsta skilgrein-
ing er fúlasta alvara.
Hlaðið hefur verið undir
einstaklinga 7 einkum þá sem
eru tengdir flokknum 7 á allan
hátt. Þar hafa 1. og 2. boðoröið
farið saman. En við þetta hefur
svo fallið fölskvi á hið þriðja,
sem dæmin sanna.
Hvað veldur svo öllum þeim
ósköpum, sem stjórn Geirs
hefur stefnt þjóðinni i?
Þar koma vitanlega margir
hlutir til greina. En fyrst og
fremst er það stjórn - og
stefnuleysi, sem stjórnartimi
hans einkennist af. Sjálfsagt
er, aðrenna undir þetta stoðum,
þó þær ættu að vera ljósar fyrir
augum allra heilskyggnra
manna.
Ef nokkur lina mætti dæmast
órofin i ferlinum, væri það helzt
að lifa frá hendi til munns ætið
og æfinlega!
Hvergi hefur örlað á langtima
markmiðum á borði, þó þau hafi
verið höfð á orði. Þar er barátt-
an(?) við verðbólguna óljúg-
fróðast vitni um. Gegndarlaus-
ar lántökur erlendis — jafnvel
hjá arabiskum oliufurstum —■
hafa verið iðkaðar baki brotnu.
Þetta féhefur svo verið notaö til
að viðhalda spennui þjóðlifinu, i
stórum stil bundiö i arðlausum
framkvæmdum. Þar sem hér
hefur verið einstakt góðæri,
hljóta menn að spyrja. Hvað
hefði gerzt, ef búið hefði verið
við hallæri?
Við skulum rétt aðeins lita á
sjávarútveginn og þau fyrir-
tæki, sem honum eru áhang-
andi. Ef fiskiðjuverin ættu viö
að glima annað eins veröfall og
gerðist 1968 og 1969 hvað halda
menn, að hefði orðið uppi á
tengingnum, þegar þau búa við
hækkandi verðlag á framleiðsu
sinni og áður óþekkt viðskipta-
kjör, en eru samt að drepast of-
an i lúkur sinar? !
Vel má vera, að ýmsir ein-
staklingar i þessari stétt hafi
ekki lifað á eintómri undan-
rennu. En þrátt fyrir það, er þó
fyrst og fremst hirðuleysið um
að stuðla að uppbyggingu fyrir-
tækjanna, sem stjórnvöld hafa
sýnt, og nú er að spenna þennan
atvinnuveg helgreipum.
Tilgangslaust er, að reyna aö
afsaka sig með þvi, að stjórn-
völd vilji ekki gripa fram i, fýrr
en einstaklingarnir gefisthrein-
lega upp. Vakandiaugu, jafnvel
þó ekki séu um skör fram „al-
varleg”, eiga að vera hlutverk
stjórnvalda ef þau vilja ekki
kafna undir nafni.
Engin stjórn er kosin eða
skipuð til að fljóta sofandi að
feig ðarósi.
Dýrmætum hagstjórnartækj-
um, eins og sjóðum sjávarút-
vegsins, sem áttu að jafna
sveiflur i verðlagi og aflabrögö-
um þegar að kreppti, hefur
verið ausið i botn i góöærinu
undanfarið.
Það er rétt, að árin 1968 og
1969 voru döpur ár um atvinnu-
möguleika. Fjarstæða er samt,
að allir, sem þá fóru úr landi i
bili, færu þessvegna. Þar kom
einnig til — i mörgum tilfellum
— hinkunna ævintýraþrá, sem
okkur er inngróin.
Aöalatriðið er samt, að með
þvi að snúast mannlega við
þrengingunum, tókst þáverandi
stjórn að rétta furðu fljótt úr
kútnum án þess að stefna fjár-
hagslegusjálfstæði okkar i þann
voða, sem nú blasir við.
Sparnaður og aðhald i rikis-
fjármálum og hóflegar lántökur
til nytsamra framkvæmda, skil-
uðu fjármálum okkar heilum á
land á þriðja ári eftir upphaf
kreppunnar. Og stjórnin var
þess umkomin að leggja digran
gjaldeyrissjóð i lófa þeirra, sem
viö tóku, og það án allrar veru-
legrar veröbólgu.
Vissulega hefði mátt ætla, aö
þar s.em lengra var ekki um liö-
ið, hefði verið ástæða til að
renna augum til úrræða, sem þá
voru notuð, að þvi’þó viðbættu,
að vist má vera að viðreisnar-
stjórnin hafi verið of ihaldssöm
og það komið haröar en þurfti
niður á atvinnumöguleikum.
Það er auðveldara um að tala en
i að komast og gott að vera vitur
eftirá, heldur en aldrei.
Nýupptekið búskaparlag
rikisstjórnar Geirs, sem krefur
um blóðgjöf til atvinnuveganna,
frá þeim, sem minnst mega sin,
likist ekki öðru fremur en ef
bændur ætluðu að láta mjólkur-
peninginn græða sig á þvi aö
drekka aðeins sina eigin nyt!
Skyldi jafnvel nokkur Sjálf-
stæðisbóndi hafa trú á þesskon-
ar bjargráðum?
Oddur A. Sigurjónsson
1 HREINSKiLNI SAGT
Hver verður eftirmaður
Titós forseta Júgóslavíu?
Fyrirætlanir um breytingar á
æðstu stjórra landsins að honum
látnum
Tiló og Jovanka meftan allt lék 1 lyndi!
Eftir
Dag Halvorsen
Belgrad, höfuðborg
Júgóslavíu, hefur vissu-
lega verið í sviðsljósinu í ár
vegna ráðstef nunnar
frægu, sem virðist ætla að
hálsa fram af sér mesta
deilumálið — mannrétt-
indamálið — og leggja það
í salt!
En trúlegt er, að menn
renni ekki síður augum til
Júgóslaviu á komandi
sumri, þegar ákveðið er að
halda flokksþing
kommúnistaflokksins þar,
sem á að hefjast í júní.
Nú standa yf ir undirbún-
ingsfundir víða um land og
í allskonar starfshópum,
sem flokkurinn er byggður
upp af. Uppskátt hefur
orðið, að fyrirhugað sé að
koma á fót 25 manna
„æðsta ráði" og þar verða
auðvitað nokkur verka-
skipti" eftir kúnstarinnar
reglum" á kommúnistisku
heimili.
Enginn vafi leikur á, að
þessi fyrirætlun stendur í
sambandi við, að Titó, hinn
aldurhnigni forseti, sem er
nær 86 ára vill, hafa
nokkra handastjórn á,
hvað gerast kunni þegar
hann fellur frá, sem
naumast dregst mjög
lengi, þvi borið hefur á
heilsubilun hjá honum.
Enn er það óljóst, hver muni
taka við æðstu völdum, að Titó
látnum, en helzt eru tilnefndir
tveir gamlir framámenn,
semjafnan þykja hafðir við flest
ráð eins og sakir standa. Það eru
Edward Kardelj og Vladimir
Bakaric. Kardelj hefur að visu
hafnað þvi að taka að sér varafor-
mannsembættið i flokknum, enda
er hann ekki heilsusterkur og tel-
ur sig vilja fremur nota tlma sinn
til að hugsa og skrifa.
Siöasta bók hans, Framþróun i
stjórnkerfi Júgóslaviu, hefur orð-
ið einskonar handbók — nærri þvi
biblia — fyrir komandi flokks-
þingsmenn.
Kardelj heldur þvi fram, að
eðlilegt sé, að hagsmunaárekstr-
ar innan sósialisks rikis réttlæti
nokkurt reiptog milli hinna ein-
stöku hópa. Samt hafnar hann
hugmyndinni um fjölflokkakerfi
eins og tiðkast á Vesturlöndum,
en þó framar öðrum rikís-
kommúnisma eins og tiðkast i
Sovét. Moskvumenn hafa tekiö
bókinni heldur fálega, að vonum,
oggagnrýnendur á Vesturlöndum
benda á, að hugmyndir Kardeljs
hrófli ekki við einræði kommún-
istaflokksins, sem styrktist veru-
lega eftir „hreinsanir” i upphafi
áttunda áratugsins.
Samt verður þess vart, að menn
tala nokkuð opinskárra en áður
um ýmis viðkvæm mál innan
rlkjasambandsins. Til dæmis
ræðir Króatinn, Jure Bilic um i
saknaöartón, að Kardelj ræði of
litiö um þjóðernisminnihlutana.
Flestum kémur raunar saman
um aö rikinu sé háski búinn af þvi
aft ala á þjóðernaágreiningi, en
það sé raunar langt bil milli þess
og að ræða málin!
Nýlega deildi Kardelj hart á
hina svokölluöu „ráöstetnu-
menn”, sem vildu leysa öll mál —
reyndar fremur flækja — með
slfelldum fundahöldum. Ljóst er,
aö skriffinnska og „vanapólitik”
getur orðið þvi kerfi, sem Kardelj
hefur unnið að að byggja upp öðr-
um fremur.fjötur um fót.
Júgóslavneska rikið saman-
stendur af meira og minna ósátt-
um þjóðernum og þarf þvi aö
berjast á tveim vigstöðvum — hið
innra og ytra. Þetta hefur oft leitt
til þess, að taka þarf til ráða, sem
ill — eða óþolandi þættu i frjáls-
um þjóðfélögum.
Af þessu leiðir svo, að talsverðs
andófs gætir gegn rikjandi stjórn-
völdum, þó slikir menn séu alls
ekki beittir sviplikum harðræðum
og i Sovét. Þeir hafa einnig ferða-
og dvalarfrelsi i grannlöndum og
uppskeran af þvi hefur orðið, að
ádeilur þeirra eru alls ekki sár-
beittar. Samt hafa ýmsir ráða-
menn nokkrar áhyggjur af starf-
semi og gagnrýni þeirra.Króatinn
Bilic hefur varað við andúð á hinu
frjálsa vestri og jafnframt and-
sósiölskum áróðri, án frekari
skilgreiningar á þeim hugtökum!
Ýmsir eru þeir, sem vilja
ógjarnan gleyma forsetafrúnni,
Jovanka, sem um hriö hefur horf-
ið sjónum, þó þvi sé almennt ekki
trúað, að hún verði sterkt, ráð-
andi afl að manni sinum látn-
um.Um örlög hennar er raunar
óljóst, og hvað þvi olli að henni
var skyndilega kippt af sviðinu.
Helzt er haldið, að hún sé i
einskonar stofufangelsi einhvers-
staðar i Bosniu en þvi er haldið
leyndu. Hún hefur nú um skeið
haft sömu aðstöðu og óhreinu
börnin hennar Evu!
Eins og sakir standa hafa
Júgóslavar nóg um að hugsa
vegna „harðsviraðra stalinista”,
sem komizt hafi inn i landið eftir
ólöglegum leiðum og hreint ekki i
góðum tilgangi. Taka þurfi i
lurginn á þeim!
Verjendur þeirra bera hins-
vegar fram, að þeim hafi verið
rænt utan landamæranna, til þess
að hafa umtalsefni annað en
þjóðernisdeilur!
Annars virðist lögreglan hafa
fullar hendur þó hún seilist ekki
til annarra landa, þvi hún á i
stöðugu höggi við einhverja
hættulegustu hryðjuverkakliku i
Evrópu, sem er hin fasistiska,
króatiska hreyfing Ustasha.
Engan þarf að furða þó deilur
risi i svo sundurleitu riki, sem
Júgóslavia er.Vissulega má gera
ráð fyrir, að meöan Titó lifir, fari
ekki allt i bál og brand. En þegar
hann er allur, kann þess skammt
að biða. Þess vegna er nú freistað
að koma á skipulagi, sem liklegt
er að geti afstýrt hættulegri
sundrungu.
Ýmsir þeirra, sem sviptir voru
völdum i upphafi áttunda
áratugsins, hafa nokkuð látið á
sér bæra, einkum i Serbiu og
Bosniu. Þeirra timi kann aö koma
aftur þegar Titó fellur frá. En
þrátt fyrir allt eru þó Júgóslavar
og raunar fleiri sammála. Kerfið,
sem Titó byggði upp, hefur staðið
af sér ýmsa storma og reynzt
bærilega. Þvi má gera ráð fyrir,
að landsmenn vilji forðast að
stökkva út i algera óvissu, en
reyni að halda þvi, sem þeir hafa.