Alþýðublaðið - 08.04.1978, Blaðsíða 7

sssr Laugardagur 8. apríl 1978
Laugardagur 8. apríl 1978.
7
Fóstrur gera útrás
og kynna störf sín
Stofnfundur stéttar-
félagsins „Athöfn" var
haldinn í febrúar 1950.
Stofnendur voru 22, sem
höfðu þá útskrifast úr
U.S.S. og var fyrsti for-
maður félagsins Elinborg
Stefánsdóttir.
Á aðalfundi félagsins ár-
ið 1951 var nafni félagsins
breytt í Stéttarfélagið
Fóstra og var það aðili að
Alþýðusambandi íslands
til ársins 1964, en siðan
hafa fóstrur verið i Banda-
lagi starfsmanna ríkis og
bæja og breyttist þá heiti
félagsins i Fóstrufélag
Islands.
Fjöldi starfandi fórstra
i dag mun vera um 200.
Eins og segir i lögum
félagsins er aðaltilgangur
þess að efla stétt fóstra,
glæða áhuga þeirra á öllu
þvi er að starfi þeirra lýtur
og stuðla að framhalds-
menntun þeirra, gæta f jár-
hagslegra hagsmuna,
vernda réttindi, efla sam-
heldni og stéttartilfinn-
ingu.
Fóstrur starfa m.a. á
leikskólum, dagheimilum,
sjúkrahúsum, sérskólum,
við 6 ára deildir grunn-
skóla o.fl.
I vetur eins og tvö
undanfarin ár hafa starfaö
hópar, sem fjallað hafa
um ákveðin verkefni tengd
starfi fóstra. Markmiðið
er að glæða áhuga þeirra
°g örva þær til að miðla
hverri annarri af þekkingu
sinni og reynslu. Hópar
þessir hafa á almennum
félagsfundum greint frá
verkefnum og niðurstöðum
sinum og haft umræðu um
þau. I vetur hafa starfs-
hóparnir fjallað um eftir-
farandi efni:
1. Stefnan i dagvistar-
rnálum.
2. Fósturskóli.
3. Heimur barnsins.
4. Skapandi starf.
5. Fræðslustarfið á dag-
vistarheimilum.
Fóstrufélag islands
hefur ákveðið að efna til
kynningar á starfi og
menntun fóstra og hefur
fengið aðstoð dagblaðanna
til þess að koma þessari
kynningu á framfæri.
Félagið gengst fyrir
barnaskemmtunum í
Laugarásbiói laugard. 8.
og sunnudaginn 9. april kl.
13.30. Aðgöngumiðar á
þessar skemmtanir verða
seldir á dagvistarheimil-
um og í bióinu.
Sunnudaginn 9. apríl
hefur Fóstrufélagið farið
þessá leit við rekstraraðila
og fóstrur að dagvistar-
heimilin á öllu landinu
verði opintil sýnis fyrir al-
menning frá kl. 14—17.
Fóstrufélagið vill ein-
dregið hvetja foreldra og
annað áhugafólk til þess að
koma og kynna sér starf-
semi þessara heimila. Hér
er einnig kjörið tækifæri
fyrir þá foreldra, sem eru
með börn sín á biðlistum að
koma. Er þess vænst, að
börn komi aðeins í fylgd
með fullorðnum.
Það er von Fóstrufélags
islands, að kynning þessi
komi umræðum um dag-
vistarmál af stað.
Fósturskólinn
Fósturskóli Isiands hefur mjög
oft gleymzt i þeirri umræðu er
fram hefur farið um dagvistar-
mál.
A dagvistarheimilum er lagður
grundvöilur að framtiðarþroska
barnsins. Það er þvi mjög
nauðsynlegt, að það starfsfólk,
sem vinnur á dagvistarheimilum,
sé fært um að framfylgja
uppeldislegum markmiðum
heimilanna.
Alger undirstaða þess að hægt
sé að mennta starfsfólk, eins og
bezt verður á kosið, er að vel sé
búið að Fósturskóla fslands.
Þrýstingur er mikill frá stjórn-
völdum i þá átt að fjölga nemend-
um i skólanum. Húsnæði skólans
er allt of litið, þannig að engan
veginn er hægt að taka inn þann
nemendafjölda er æskilegt væri.
Vinnuaðstaða bæði nemenda og
kennara er alls óviðunandi,
þannig að brýnna úrbóta er þörf.
Fjárveitingar til skólans hafa
hingað til verið af fremur skorn-
um skammti. Við krefjumst þvi
barnaheimili sjúkrahúsa. Þarna
dveljast saman börn foreldra úr
mjög sérhæfðum starfshópum.
Hætt er við þvi að þessi börn telji
það lif, sem foreldrar þeira þeirra
lifa, einkennandi fyrir þjóðfé-
lagið.
Varla má á milli sjá hvort er
óæskilegra, þetta fyrirkomulag,
eða það sem nefnt var hér að
framan.
Það hlýtur að vera krafa allra,
sem bera hag barnanna fyrir
brjósti, að þetta fyrirkomulag
viki.
Dagheimili eiga að vera opin
öllum hópum þjóðfélagsins en
ekki aðeins minnihlutahópum. A
þann hátt einan er hægt að koma i
veg fyrir þann einhæfa skilning
sem börn dagheimila dagsins i
dag hafa á stöðu sinni og þjóðfé-
laginu i heild.
Biöndun aldurshópa
Viðast hvar er börnum skipt
niður á deildir eftir aldri. Ef barn
byrjará vöggustofu kemur það til
með að flytjast þrisvar til fjórum
sinnum á milli deilda. Vegna þess
þess að stórátak verði gert til efl-
iagar Fósturskóla Islands, svo að
nann verði fær um að gegna hlut-
verki sinu, þ.e. að mennta hæft og
nogu margt starfsfólk á heimilin.
Skilningsleysi stjórnvalda á
málefnum Fósturskólans má ekki
leiða til þess að þeirri reynslu, er
áunnizt hefur f skólanum, verði
varpað fyrir róða.
Forgangshópar
I dag er ástandið þannig að ein-
ungis komast á dagheimili börn
frá afmörkuðum hópum þjóðfé-
iagsins. Nær 100% af öllu rými
dagheimila i stærstu bæjum
landsins er notað til að vista börn
einstæðra foreldra og náms-
manna. Það er annars vegar börn
sem hafa e.t.v. aðrar hugmyndir
um fjöjskylduna en flest börn og
hins vegar börn námsmanna,
sem hljóta að hafa aðrar hug-
myndir um lifið og tilveruna en
t.d. börn verkamanna. Sameigin-
legt báðum þessum hópum er að
foreldrar þeirra búa i flestum til-
fellum við krappari kjör en
gengur og gerist. Þessi börn, sem
eru litill hluti barna i Reykjavik,
dveljast siðan saman á dag-
heimilum mestallan daginn, og
þvi er hætt við að þau fái mjög
skerta mynd af veruleikanum.
A siðustu árum hefur það færzt
i vöxt að vinnustaðir reki eigin
dagheimili, sem vista börn
starfsmanna. Má þar nefna
hve vinnukraftur er óstöðugur,
eru það þvi margir sem annast
barnið á þessum árum. Sibreyti-
legt umhverfi og1 óstöðugleiki
getur leitt til þess að barnið verði
öryggislaust og getur það haft
mikil áhrif á tilfinningalif þess.
Byggingar dagvistar-
heimila
Fram að þessu hafa þeir, sem
teiknað hafa davistarheimili, alls
ekki verið nógu vel að sér um þá
starfsemi sem þar fer fram, svo
að ekki sé meira sagt. Eitthvað
væri nú sagt ef sá, sem teiknaði
fjós, hefði flórinn fyrir framan
jötuna.
Það þótti ekki tiltökumál þó
fara þyrfti með börnin allt húsið á
enda til að komast á salerni. Yfir-
leitt var hljóðeinangrun nánast
engin og loftræsting léleg. Þó að
greinilegir gallar kæmu fram
eftir að starfsemi hófst á heimil-
unum, voru samt byggð fleiri
heimili eftir nákvæmlega sömu
teikningunni.
Siðan lög um dagvistarheimili
komu til framkvæmda hefur
ástandið þó batnað. Ekki er hægt
að fá rikisstyrk til byggingar dag-
vistarheimila nema teikningar
séu áður samþykktar af mennta-
málaráðuneytinu. Þetta er mjög
mikil framför, sérstaklega fyrir
landsbyggðina. Vonandi dettur nú
engum i hug að byggja nema eftir
samþykktri teikningu.
Sjálísagt má lengi deila um
hvernig byggingar eiga að vera.
A að byggja litil eða stór heimili?
En byggingarnar verða að vera
sem vandaðastar frá upphafi og
allur frágangur þannig að húsin
þoli þá meðferð sem vænta má,
þar sem mörg börn dveljast dag-
lega. Viðhaldakostnaður þarf að
vera i lágmarki, bæði vegna þess
að það raskar starfsemi heimilis-
ins að þurfa oft að láta mála og
gera við, og hætta er á að
viðhaldskostnaður sé tekinn af
rekstrarfé heimilanna, sem ella
færi til leikfanga- og tækjakaupa.
Á tslandi erum við inni meiri-
hluta ársins og er þvi mikil
nauðsyn að fyrirkomulag allt sé
gott og öllum liði vel. A mörgum
dagvistarheimilum er húsnæðið
ein til tvær stórar stofur, en við
teljum mun æskilegra að
herbergin séu minni og fleiri,
þannig að hægt sé að skipta börn-
unum i fleiri og minni hópa.
Þannig eiga börnin þess fremur
kost að loka að sér, ef þau vilja og
vera i einrúmi. Húsnæðið verður
að uppfylla jafnt kröfur barna
sem fullorðinna, er þar dveljast.
Oðru máli gegnir ef barnið
dvelur i blönduðum aldurshópi
(systkinahópi). Hópurinn er þá
mun stöðugri og börnin geta dval-
ið nokkur ár á sömu deildinni og
verið samvistum við jafnaldra
sina um leið og þau njóta syst-
kinasambands við eldri og yngri
börn. Þetta myndi einnig
auðvelda það að systkini gætu
verið saman. Yngri börnin læra
að likja eftir þeim eldri, t.d. hvað
varðar málþroska og daglegar
venjur, og eldri börnin fá betra
Fjöldi barna
á deild
reglugerð um dagvistarheimili
er kveðið á um fjölda barna á
deild og er þá miðað við að tveir
starfsmenn séu á deild.
Dagheimili:
I deild fyrir 3ja — 12mán. 6börn
1 deild fyrir 1 — 2ja ára 10 börn
t deild fyrir 2ja — 3ja ára 14 börn
í deild fyrir 3ja — 4ra ára 17 börn
I deild fyrir 4ra — 6 ára 20 börn
Leikskóli:
1 2ja ára deild 14 börn
1 3ja ára deild 20 börn
1 4-6 ára deild 22 börn
Við teljum að þetta sé algjör
hámarksfjöldi. Fækka þarf börn-
um eða bæta við starfsfólki ef sá
árangur á að nást sem ætlast
verður til af góðu dagvistun-
arheimili.
Skortur á sérhæfðu starfs-
fólki.
Yfir 500 fóstrur hafa útskrifazt
úr Fósturskóla tslands, samt er
stöðugur skortur á fóstrum til
starfa. Ein ástæðan er sú, eins og
fyrr er nefnt, að ekki er hægt að
taka við nógu mörgum nemend-
um i Fósturskólann vegna hús-
næðisleysis.
En starfsaldur fóstra, er einnig
mjög stuttur og ástæðurnar telj-
um við m.a. verða ófullnægjandi
vinnuaðstaða, of mörg börn á
hvern starfsmanna, lág Iaun (10.
launaflokkur), takmarkaður
skilningur yfirvalda og almenn-
igs á mikilvægi starfsins.
Samvinna við foreldra
Dagvistarheimili er annaö
heimili barnsins og þess vegna
skiptir það foreldranna miklu
máli hvað þar fer fram. Foreldr-
ar eiga alltaf að vera velkomnir
inn á heimilið til að fylgjast meft
og taka þátt i allri starfsemi sem
þar fer fram.
Einnig gætu foreldrar barna á
dagvistarheimilum myndað mjög
sterkan þrýstihóp i þeim tilgangi
að gæta hagsmuna barna sinna.
Foreldraráð eða félag ætti aft
vera við hvert heimili og náift
samband og samvinna milli þess
og starfsfólks heimilisins. Siðan
væri hægt að mynda heildarsam-
tök foieldra er myndu siðan
knýja á ráðamenn að hafast eitt-
hvað að.
tækifæri til að bera ábyrgð á þeim
yngri. Einnig teljum við að starf
fóstrunnar sé mun fjölbreyttara
ef hún vinnur með blandaðan
aldurshóp. Við teljum þessa
blöndun mun mikilvægari á dag-
beimilum en leikskólum.
útbúnaður heimila
A dagvistarheimilum skulu
vera fyrir hendi tæki og leikföng
sem valin eru með tilliti til breyti-
legra þarfa barnanna. Umhverfi
allt á að vera hvetjandi og örva
alhliða þroska barnanna. A þessu
er þvi miður oft misbrestur.
Starfsfólk heimilanna hefur oft
ekki nægilegt fé til kaupa á þeim
efniviði er til þarf. Þyrfti að ætla
mun hærri upphæð til rekstrar, ef
fullnægjandi á að vera.
lagslegan þroska barnsins.
Hlutverk þeirra er m.a. að
skapa jafnræði með börn-
unum innbyrðis/ stuðla að
því að börnin standi jafnt
að vígi þegar að skóla-
göngu kemur, að styðja
foreldra og heimili við
uppeldi barnanna og vera
til hjálpar hvað snertir
börn með hegðunar- og að-
lögunarvandamál.
Þvi teljum við það sjálf-
sögð réttindiallra barna að
fá að dveljasf á góðu dag-
vistarheimili.
Stefnan í dagvistarmálum
Hlutverk dag
vistarheimila
— hvers vegna er þeirra þörf?
— Hlutverk dagvistar-
heimila —
Þjóðfélag okkar er i örri
þróun og miklar breyting-
ar hafa átf sér stað siðustu
áratugina. Þessar breyt-
ingar hafa snert flesta, ef
ekki alla þætti i lif i okkar.
Dagvistarheimili eru þar
ekki undanskilin. Starf-
semin sem þar fer fram
hefur tekið breytingum og
einnig hafa viðhorf manna
til dagvistarheimilanna
breytzt.
Þegar fyrstu dagheimil-
in og leikskólarnir tóku til
starfa hérlendis mættu
þessi heimili mikilli andúð
og tortryggni. Þau þóttu
aðallega til þess fallin að
grafa undan einni helztu
stoð samfélagsins — þ.e.
f jölsky Idunni.
í dag er þó viðhorfið
annað hjá meginþorfa
fólks og stórátak þarf að
gera i uppbyggingu dag-
vistarheimila ef koma á til
móts við hin nýju viðhorf.
En hvers vegna er þörfin
svona mikil?
I hinu íslenzka bænda-
samfélagi var hlutverk
fjölskyldunnar frábrugðið
þvi er nú gerist í hinu iðn-
vædda þéttbý lisþjóðfélagi
nútimans. Nær öll vinna
fór fram á heimilinu og
hver hafði sinu hlutverki
að gegna í framleiðslunni.
Oft var margt i heimili,
bæði börn og fullorðnir.
Börnin lifðu i nánum
tengslum við náttúruna og
hina lifrænu atvinnuvegi
þjóðarinnar, landbúnað og
sjávarútveg.
i nútima þjóðfélagi er
þessu öðru visi farið. Hin
sigilda kjarnaf jölskylda er
algengasta sambýlisform-
iö. Hin félagslega reynsla
barnsins verður þvi oft
mjög takmörkuð.
Engin teljandi fram-
leiðsla fer nú lengur fram
á heimilinu sjálfu.
Neyzluþjóðfélag nútímans
sér til þess að báðir for-
eldrar vinna gjarnan úti til
að afla þess sem áður var
framleitt á heimilinu.
Einnig helzt i hendur
annars vegar sú ósk
kvenna, sem tilheyrir al-
mennum mannréttindum,
að geta starfað og verið
fjárhagslega sjálfstæðar,
og hins vegar siaukin þörf
atvinnuveganna fyrir
vinnuaf I.
En til þess að fullnægja
þörfum barnsins fyrir fé-
lagsskap og fjölbreyttara
umhverfi, og vegna ólvi-
ræðs réttar foreldra tíl að
stunda vinnu utan heimilis,
þurfa að vera til staðar góð
dagvistarheimili.
En hvað eru góð dagvist-
arheimili — hvert er hlut-
verk þeirra?
Góð dagvistarheimili
eiga að efla vitsmuna-
legan, persónulegan og fé-
Starfshópur Fóstrufélagsins: