Alþýðublaðið - 26.05.1978, Blaðsíða 5

4
Föstudagur 26. maí 1978.
Föstudagur 26. maí 1978.
5
alþyðu-
Útgefandi: Alþýftuflokkurinn.
Rekstur: Reykjaprent h.f. Ritstjóri og ábyrgöarmaöur:
Arni Gunnarsson. Fréttastjóri: Einar Sigurösson. Aösetur
ritstjórnar er i Sföumúla 11, slmi 81866.
Prentun: Blaöaprent h.f. Askriftaverö 2000 krónur á mán-
uöi og 100 krónur i lausasölu.
Eftirlit með kjósendum
Kosningastjórn Alþýðuf lokksins i Reykjavík
hefur ákveðið, að hætta skráningu kjósenda í
kjördeildum. Um áraraðir hafa stjórnmálaflokk-
arnir allir merkt við á skrám hvern einstakan kjós-
anda, sem greitt hefur atkvæði kosningum. Hver
flokkur merkir sér þá kjósendur, sem hann telur
,,örugga" og einnig er merkt við kjósendur annarra
flokka, ef vitneskja er fyrir hendi. Eftir þessu er
svo f arið, ef kjósendur skila sér ekki á kjörstað.
Á þennan hátt hef ur orðið til verulegt safn upp-
lýsinga um stjórnmálaskoðanir þúsunda manna.
Mest er um þetta i Reykjavík, en mun minna úti á
landi. Forystumenn flokksins í Reykjavík telja, að
þessi upplýsingasöfnun gangi fullnærri frelsi ein-
staklingsins og hafa af þeim sökum ákveðið, að
fella það niður.
Lióst er, að upplýsingasöfnun stjórnmálaflokk-
anna um skoðanir kjósenda getur gengið út í öfgar.
Nú fyrir borgarstjórnarkosningar hefur Sjálf-
stæðisf lokkurinn t.d. gengið mjög hart f ram í þessu
máli. Hann hef ur leitað upplýsinga á vinnustöðum,
haft samband við trúnaðarmenn og látið þá skrá
líklega og örugga kjósendur. í fyrirtækjum þar sem
Sjálf stæðismenn f ara með stjórn getur þetta eftirlit
haft þvingandi áhrif á starfsmenn.
Sama má segja um ýmis fyrirtæki Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga og kaupfélaga, sem lúta
stjórn Framsóknarmanna. Margt starfsfólk þar,
sem ekki er flokksbundið í Framsóknarflokknum,
eða hef ur lýst yf ir stuðningi við hann, getur haft af
því óþægindi, að greina frá öndverðum skoðunum.
—Með þessum dæmum er þó ekki verið að gera þvi
skóna, að þvingun sé viljandi beitt, heldur í hvaða
farveg þetta eftirlit getur farið.
Lífríki Elliðaánna
Eitt af kosningamálum borgarstjórnarkosning-
anna er verndum Elliðaánna og Elliðaársvæðisins.
Þetta er mikilvægara mál en margan grunar, en
borgarstjórnarmeirihlutinn stefnir nú beinlínis að
því, að eyðileggja lífríki Elliðaánna, m.a. með gerð
smábátahafnar við osa hennar. Þessari höfn hafði
verið ætlaður staður í Eiðsvík, þar sem aðstaða er
mun betri en í Elliðavogi.
Fyrir fjórum árum samþykkti borgarstjórn
Reykjavíkur áætlun um umhverfi og útivist, þar
sem fullkomin smábátahöfn er teiknuð í Eiðsvík.
Eigendur skemmtibáta í Reykjavik gerðu sjálfum
sér og öllum Reykvíkingum mikinn greiða með þvi
að endurskoða afstöðu sína til hafnarinnar og fall-
ast á að hún verði gerð í Eiðsvík. Eini munurinn er
um 10 mínútna lengri akstur, en á móti kemur góð
framtiðar-aðstaða, sem ekki er fyrir hendi í Elliða-
vogi.
Niðurstöður nýrra rannsókna, sem birtar hafa
verið við háskólann í Lundi í Svíþjóð, staðfesta, að
bæði gróðri og dýralif i á sjávarbotni og dýralíf i í sjó
er mikil hætta búin af skemmtibátum. Ástæðan er
sú, að f arið er að nota ný ef ni í bátana og nýjar teg-
undir af málningu, sem eru mjög eitraðar, þegar
þær leysast upp. Þá fylgir bátunum mengun frá
olíu og benzíni.
Reynist ekki unnt, aðná samkomulagi við eigend-
ur smábáta og borgaryfirvöld um nýjan stað fyrir
höfnina, verða Reykvikingar, sem unna náttúru og
lifriki á borgarsvæðinu, að taka höndum saman og
stöðva fyrirhugðaðar framkvæmdir. Samninga-
leiðin er betri.
—ÁG—
Rætt við Ove Fich, aðalritara IUSY

Hanne Lagefoged og Ove Fich
Ove Fich, aðalritari Al-
þjóðsambands ungra
jafnaöarmanna, er í heim-
sókn hér á landi ásamt
konu sinni, Hanne Lade-
foged. Samband ungra
jafnaðarmanna skipulegg-
ur dvöl Ove hér á landi, og
hefur hann þegar átt við-
ræður við forystumenn Al-
þýðuf lokksins og ung-
hreyfingarinnar.
Alþjóðasambandið hefur
aðsetur í Vínarborg, en
skrifstofur þess voru flutt-
ar þangað frá Kaup-
mannahöfn 1954. Ákvörð-
unin um breytingu var tek-
in af sögulegum ástæðum
og landfræðilegum. óvíöa í
heiminum hefur hreyfing
jafnaðarmanna verið jafn
sterk og í Austurríki, og
barátta jafnaðarmanna
gegn nazistum í dögun
heimstyrjaldarinnar síðari
öllum kunn.
Á skrifstofunni i Vínar-
borg eru f jórir starfsmenn
i fullu starfi og einn í
hálfu. Þetta fólk er af
ýmsum þjóðernum, talar
og skrifar fjölmörg tungu-
mál. Skrifstofan er í
tengslum við hreyfingar
ungra jafnaðarmanna um
heim allan og um þriðj-
ungur starfstímans fer í
öflun og miðlun upplýs-
inga, i bréfaskriftir og
heimsóknir til tuga landa.
Jafnaðarmenn í Suður-
Ameríku.
I viötali viö Alþýöublaöiö sagöi
Ove Fich, aö ungir jafnaöarmenn
heföu nú mikil áhrif i baráttunni
gegn herforingja- og einræöis-
stjórnum Suöur-Ameriku. Al-
þjóöasambandiö liti á þaö, sem
eitt af sinum helztu verkefnum,
SUÐUR-AMERIKA MIKILVÆGASTI
VETTVANGURINN í STARFI ALÞJÓÐA-
SAMBANDS UNGRA JAFNAÐARMANNA
aö skipuleggja og efla starf
þeirra. bannig væri til dæmis i
undirbúningi ráðstefna ungra
jafnaöarmanna i Costa Rica i júni
næstkomandi, en þangaö kæmu
fulltrúar ungra jafnaöarmanna
frá öllum rikjum Suður-Ameriku.
— Þaö væri mikilvægt, að i þess-
um rikjum yröi það stefna lýö-
ræöis-sósialista, sem yrði ofan á.
Ove sagöi, að Alþjóðasamband-
iö hefði einnig góð samskipti viö
hreyfingar ungra jafnaöarmanna
i Afriku og Asiu, og þau þyrfti að
efla. Fjármagn væri hins vegar
takmarkaö og setti það frekara
starfi nokkrar skorður.
Undir jafnaðarmenn og
kommmúnistar.
Þá var Ove spuröur hvernig
háttaö væri samstarfi ungliöa
kommúnistaflokka i Austur-
Evrópu. Hann sagöi, aö Alþjóöa-
samband jafnaöarmanna heföi
nokkurt samband við þá. Það
byggðist þó aöallega á sameigin-
legum áhugamálum, þ.e. afvopn-
unarmálum og slökun spennu á
milli austurs og vesturs. Hann
minnti á, að i janúar heföi verið
haidin ráöstefna i Búdapest i
Ungverjalandi, þar sem komiö
heföu saman ungir jafnaöar-
menn, kommúnistar og ihalds-
menn frá ýmsum löndum. Þar
hefði veriö rætt um fyrrnefnda
tvo málaflokka, mikiö unniö og
ráðstefnan verið hin gagnlegasta.
Þá sagði Ove, að samvinna Al-
þjóöasambandsins og italskra
ungkommúnista væri góö. Sama
væri að segja um spænska ung-
kommúnista og sambandiö, en
hins vegar væru litil tengsl viö
franska ungkommúnista, þeir
væru ráövilltir, vissu ekki i hvaöa
átt þeir ættu að halda.
Ove sagði, að talsverð sam-
vinna væri á milli Alþjóðasam-
bandsins og ungra kommúnista i
Júgóslaviu og Ungverjalandi.
Evrópukommúnisminn
og Alþjóðasambandið.
Ove tók fram, að á sama hátt og
ungir jafnaðarmenn og kommún-
istar i Austur-Evrópu heföu það
sameiginlega áhugamál, aö
stefna að afvopnun og slökun, þá
væri þaö sameiginlegt ungum
jafnaðarmönnum og kommúnist-
um i Vestur-Evrópu, að berjast
gegn alvarlegu atvinnuleysi ungs
fólks. Þetta væri mikilvægt mál,
enda stefndi atvinnuleysið lýö-
ræðisþjóöfélögum í Vestur-
Evrópu i verulega hættu. At-
vinnulausir menntamann gengju
á mála hjá öfgasamtökum til
vinstri og hægri og vildu breyta
þjóöfélaginu með blóöugri bylt-
ingu. Þetta heföi meðal annars
sannast á Italiu. Þá væri atvinnu-
leysið ekki siður efnahagslegt
vandamál. Fjárfesting i menntun
væri gifurleg og hverju þjóðfélagi
dýrt, aö nýta ekki velmenntaöa
starfskrafta.
Um nánara samstarf Evrópu-
kommúnista og jafnaðarmanna
og kommúnista yfirleitt sagöi
Ove, að i sinu heimalandi, Dan-
mörku, væri enginn grundvöllur
fyrir samstarfi. Kommúnista-
flokkurinn þar væri i nánum
tengslum viö Moskvuvaldiö, þaö
væru harölinu-kommar, sem eng-
inn gæti átt samstarf við. — Nán-
ara samstarf jafnaöarmanna og
svonefndra Evrópu-kommúnista
kæmi vissulega til greina á til-
teknum sviöum, þar sem áhuga-
mál færu saman. Hins vegar væri
erfitt að átta sig á þvi hver væri
hin raunverulega stefna Evrópu-
kommúnista, til vinstri eða
hægri. Til dæmis væru spænskir
Evrópukommúnistar komnir til
hægri viö jafnaöarmenn i fjölda
mála.
Þessa hreyfingu, sem kölluð
hefur veriö Evrópukommúnismi,
yrði aö taka meö varúö, og menn
mættu ekki gleyma þvi, að þaö
væri eitt af verkefnum jafnaöar-
manna aö berjast gegn kommún-
isma, jafnt og kapitalisma.
Enn um Suður-Ameríku.
Ove vék aftur að Suöur-
Ameriku og starfi jafnaöar-
manna þar. Hann sagði, aö
jafnaðarmenn værusterkasti póli-
tiski hópurinn meöal ungra
manna þar um slóöir. Nú væri
nauösynlegt, aö mynda samband
ungra jafnaðarmanna i Suöur-
Ameriku, svo að þessir hópar
gætu náð að starfa saman og
hlytu viöurkenningu hvors ann-
ars.
Aðstoðarmaður Ove hefur verið
á feröalagi um Suður-Ameriku i
hálfan annan mánuö til aö stuöla
að þessari samvinnu. Þetta yrði
aö vera mótleikur gegn þeirri til-
raun einræöisherra og herfor-
ingjastjórna, að koma á nánara
sambandi þessara rikja, sem
byggðu á ógnarstjórn og áþján i-
búanna.
Ove sagöi, að Alþjóðasamband
jafnaðarmanna heföi lagt mikiö
af mörkum til að beita pólitiskum
þrýstingi gegn einræöisherrun-
um. Þannig hefði þaö hvað eftir
annað fengiö ráöamenn i löndum,
þar sem stjórnir jafnaðarmanna
eru viö völd, til að hafa bein og
óbein afskipti af ólýöræðislegum
og ómanneskjulegum aöferöum
einræðisstjórnanna. Þessi af-
skipti hefðu mikil áhrif haft.
Afram yrði haldið á sömu braut.
önnur mál Alþjóðasam-
bandsins.
Alþjóöasamband ungra
jafnaðarmanna hefur að undan-
förnu safnaö upplýsingum um
vopnasölu i heiminum. Með þess-
um upplýsingum hyggst sam-
bandið sanna hvernig rekstri
striðsmaskinunnar undir stjórn
auömagnsins, er stjórnað. Ove
sagði, að það væru einmitt vopna-
salarnir, sem mestar hörmungar
leiddu yfir fátækustu og frum-
stæöustu þjóöir veraldar. Starf-
semi þeirra yrði að stöðva.
Þá hefur Alþjóðasambandiö
beitt sér fyrir þvi, að vekja at-
hygli á ástandinu i smárikjum,
sem ekki kæmust oft á forsiður
heimsblaðanna. Nefndi hann i þvi
sambandi Gineu og Equador, þar
sem kúgun væri liklega beitt af
meira miskunnarleysi heldur en I
nokkrum öðrum rfkjum veraldar.
Að ráöa bót á atvinnuleysi meö-
al ungs fólks i Suður-Evrópu og
fleiri löndum væri einnig mikil-
vægt verkefni.
Jafnaðarmenn eiga frum-
kvæðið.
Ove sagöi, aö jafnaðarmenn
heföu þá stööu á pólitiska sviðinu,
aö geta efnt til ráðstefna og
funda, sem önnur póiitisk öfl gætu
ekki. Nefndi hann i þvi sambandi
ráöstefnur, sem jafnaðarmenn
hafa boðað til ungt fólk úr fiokk-
um tilhægri og vinstri. Þeir heföu
verið milliliöur i umræöum þess-
ara hópa og náð góöum árangri.
.■v.'Xisi;
Viii
m
..Í’OÍJÞV,
Ltívin;.
/Jfijjiv.;
IrÍHÍS;
i y.i.'px-
íilvíi.vlí!
íí#1
jteýí-
ISg
ívT-'Wr
prií'Ui
rí.'l'nHr
lifg:
ÍÚ
1 uu
st!
í Kína er séð fyrir frumþörfum mannsins
„Gieymiö ekki aö Kina er
þróunarland. Landbiínaöur okkar
og verksmiöjur þarfnast vélvæö-
ingar og endurbóta.Flutninga-
kerfið er gamalt og ófullkomið.
Húsnæöismálin eru ekki i nógu
góðu ástandi. Menntakerfið verð-
ur að lagfæra. Við eigum fyrir
höndum ógrynni óleystra verk-
efna tii að gera Kina aö nútima
iðnaöarrflíi á borð við Vestur-
lönd”.
Eitthvað áþessa leið, hljóöar
það sem okkur er sagt hvar sem
við komum i Kina. Þegar gestir
koma i fyrirtæki, sjúkrahús,
skóla, i bæjarskriístofur eöa al-
þýðukommúnu, þá safnast menn
saman, drekka blómate og reykja
kínverskar sigarettur. Svo tekur
til máls gestgjafinn, sem venju-
Kinversk „Kröfluvirkjun”: A þessu ári tók til starfa fyrsta gufuafls
virkjun Kina. Hún er I Tibet.
lega er formaður eða varafor-
maður byltingarráösins, og býöur
gesti velkomna.
Hún eöa hann lýsir þvi sem fyr-
ir augu ber og einu sinni eða oftar
er minnt á þaö aö Kina sé þróun
arland. Að ekki sé vélrænt hægt
að líkja Kína viö Norðurlönd. Að
ekki megi gleyma forsendu sam-
anburöar, þ.e. ástandinu i Kina
fyrir 25-30 árum.
Það er mikilvægt að muna
þetta. I okkar heimshluta heyrum
við mikið um Kina, en aðeins um
mjög takmarkaöan hluta þjóð-
félagsins og viöburða þar. Viö
heyrum um menningarbylting-
una, féiagsiegar tilraunir, fram-
leiöslutakmörk og pólitiska ein-
ingu og félagsskap.
Þess vegna gleymum viö auö-
veldlega að þetta merkilega land
er fátækt þróunarland. Lifiö i
Kina er langt frá þvi að vera ein-
tómar pólitiskar umræður og
mennin garbyltingar.
Lifið byggist fyrst og fremst
upp á vinnu og aftur vinnu.
Kinverjar vinna sex daga á
viku, átta tíma á dag. Sjöundi
dagurinn, fridagurinn, þarf ekki
endilega aö vera sunnudagur.
Hann getur veriö hvaða \ikudag-
ur sem er. Flestar verksmiöjur,
verkstæöi og búöireru i gangi alla
sjö daga vikunnar. En skólar eru
lokaöir á sunnudögum og þess
vegna er reynt að láta foreldra
skólábarna eiga fri einnig á
sunnudögum.
Sumarfri i okkar skilningi eru
ekki til i Ki’na. Hins vegar tekur
fólk sér fri nokkra daga i kring
um áramótin i tilefni vorhátiða-
haldanna, sem eru mikil fjöl-
skylduhátiö. Þess utan hafa lang-
flestir fri 1. mai og 1. október
(þjóðhátiðardagur Klna), en það
eru einu föstu fridagar ársins ut-
an viö hina vikulegu.
Flestir vinna hörðum höndum
og leggja mikið á sig. t mörgum
sveitum eru hendur og og hakar
mikilvægustu verkfærin. Fjöllin
eru brotin niöur i akra rfteö fá-
brotnum verkfærum, plógar eru
dregnir af uxum, ris er sáö meö
handafli og skoriö er upp heö
hnifum.
Mikill krafturer iöllu vinnandi
fólki. Fólkiö ber„ ýtir og dregur.
Litlar kerrur á tveimur hjólum
meðmikil og há hlöss: einn mað-
ur sem dregur og annar sem ýtir
— þetta er klassisk götumynd frá
Kina. Meðbambusstöngyfir herða
rnar og körfur og fötur hangandi
niöur úr höndum hennar, bera
menn áburð, mat o.fl. sem þarf aö
flytja á milli staða.
Bústaðir Kinverja eru , miöaö
við okkar hús, ekki góðir. tbúðir
erulitlar, ca 5 fermetrar á mann I
Peking. Þær eru óeinangraöar og
venjulega með steingólfi. Upphit-
unin kemur frá kolakyntum ofni
mitt á gólf i. Strompurinn er járn-
pipa upp úr loftinu. Húsgögn eru
einföld i sniöum. I stærsta her
berginu er stórt rúm handa for-
eldrunum, borö og nokkrir stólar.
Ef til vill tveir hægindastólar.Ef
til vill tveir hægindastólar úr
bambus og skápur meö útvarpi og
bókum eftir Maó.
t öörum herbergjum er yfirleitt
ekki rúm fyrir meira en fleti þar
sem börnin sofa. Sumir deila eld
húsi meö nágrönnunum, aörir
hafa eigið eldhús. 1 eldhúsinu er
stundum rennandi vatn, stundum
er vatnskrani úti i garði.
„Fjórar stóreignir” Kinverja
eru: reiðhjól, saumavél, arm-
bandsúr og útvarp. Þesir hlutir
eru ekki til á öllum heimilum, en
hjá mörgum þó. Fimmta „stór
eignin er sjónvarp, en ekki
margar fjölskyldur eiga einka-
sjónvarp. Hinsvegar er algengt
aö ibúar við götu eöa hverfi eigi
þróunarlöndum.
Sjálfsagt er misjafn mæli-
kvarði á lifistööulinn i Kina, en
þetta var þversniöið af þvi sem ég
sá.
Vissulega er Kina þróunarland.
Þar eru nefnilega hlutir sem eru
ööruvisi en menn eiga aö venjast i
þróunarlöndum.
Umhyggjan fyrir ungdómnum
er dæmi um slikt. Kinverjar virö-
ast leggja sérstaka rækt viö upp-
byggingu dagvistar stofnana og
barnaheimila. Þegar viö komum i
heimsókn á barnaheimili, þá
mættu okkur skarar af glöðum,
frjálsum og eölilegum börnum.
Hvort sem mönnum likar betur
eða verr, þá veröa gestir yfir sig
hrifnir— og hissa.
Menntakerfiö —Kinverjar
segja sjáifir, að 95% allra barna
gangi i skóla i 5 ár. Langflestir
hafa góða möguleika á þvi aö
halda áfram i 3 ár i viðbót.
Menntakerf.iö er lélegt — á okkar
mælikvaröa —, en gerir vissulega
sitt gagn i Kina.
Heilbriðiskerfiö-Hér má finna
sjúkrahús, sjúkraskýli og ber-
fætta lækna jafnvel i afskekkt-
ustu sveitakommúnum.
Enginn sveltur. Aðeins þarf aö
lita i kring um sig til aö sannfær-
ast um þaö. Kinverjar viröast ó-
venjulega heilbrigt fólk. Þeir eru
ekki of feitir og ekki of magrir.
Húö þeirra, hár og tennur bera
vitni heilbrigðs lifs.
Þar er ekkert atvinnuleysi.
Réttur til vinnu er grundvalla-
réttur og ekki skortir verkefnin,
þannig aö allir hafa nóg aö starfa.
Enginn betlari er sjáanlegur og
enginn lifir af þvi að selja hluti
eða ónauðsynlega þjónustu.
Hiö opinbera samgöngukerfi er
gott. Strætisvagnar borganna
viröast gamlir og alltaf fullir af
fólki, en þeir aka þétt og oft. t
Peking er verið að byggja geysi-
fullkomiö neðanjaröarjárn-
brautarkerfi. Ot um allt landiö er
þétt járnbrautarnet.
Já, meira að segja sorphreins-
unin fer fram eftir mjög ná-
kvæmu og ákveönu kerfi. A
kvöldin fara um menn meö kerr-
ur. Þeir hringja klukkum og fólk
kemur út meö rusl dagsins. Göt
urnar eru enda hreinar. Þar
finnst ekkert rusl, ekki snifsi af
pappir eða glerbrot.
Kina er á mörgum sviðum van-
þróaö land. En vanþróunin nær
fyrst og fremst til hinnar tækni
legu hliðar, ekki hinnar mannleg
Og litil efni fóiksins eru ekki byri
ar. Vel er séö fyrir frumþörfun
um: mat, klæöum, húsnæö
læknishjálp, menntun og atvinnu
(Endursögð grein e. Els
Elbæk/Aktuelt)