Alþýðublaðið - 19.01.1980, Síða 5

5
Laugardagur 19. janúar 1980.
Leiðir til
jöfnunar
hitakostnaðar
baö liggur alveg ljóst fyrir, aö
ef ekki væri um stööuga og góöa
atvinnu aö ræöa á þeim svæöum
sem verst hafa oröiö úti væru nú
þegar hafnir stórfelldir búferla-
flutningar hér innanlands. Þaö
getur varla veriö réttlátt og þaö
er ekki hagkvæmt, aö hrekja fólk
úr heimabyggöum sinum vegna
oliuhækkunar erlendis. Þjóöar-
búiö veröur aö tryggja, aö þessi
þjóöfélagslegi mismunur sé leiö-
réttur. Nefndin leggur á þaö höf-
uöáherzlu. Orörétt segir i nefnd-
arálitinu: „Leggja þarf höfuö-
áherzlu á aö veita landsmönnum
öllum aögang aö innlendum orku-
gjöfum, en meöan þaö er ekki
hægt .þarf aö létta þeim byrö-
arnar, sem búa viö hinn óbæri-
lega oli'uhitunarkostnaö.”
Nefndin bendir á eftirfarandi
leiöir til jöfnunar upphitunar-
kostnaöar:
1. Hrööun á nýtingu innlendra
orkugjafa.
2. Orkusparandi aögeröir.
3. Greiösla oliustyrks.
Nefndin leggur til, aö geröar
veröi breytingar á fyrirkomulagi
úthlutunar oliustyrks. Hún telur
tvo kosti koma til greina í þessu
sambandi. 1 fyrsta lagi aö miöaö
veröi viö lltrafjölda á hvern
upphitaöan rúmmetra húsnæöis
þegar oliustyrkur er reiknaöur út.
Þetta telur nefndin aö ætti aö
vera auövelt I framkvæmd þar
sem upplýsingar um stærö ibúöa
megi auöveldlega fá úr skrá
Fasteignamats rikisins. 1 ööru
lagi bendir nefndin á, aö fara
megi þá leiö, aö hækka olíustyrk
til fámennari heimila, en draga
úr honum aö sama skapi til fjöl-
mennra heimila þannig að
upphæö oliustyrks veröi sem næst
þriöjungur af hitunarkostnaöi.
Um fjármögnun er þetta aö
segja. Nefndin leggur þaö til, aö
núverandi veröjöfnunargjald
veröi fellt niður og þess f staö
lagöur á almennur orkuskattur á
alla orkusölu i landinu, þar meö
taliö orkusölu til stóriöju og orku-
notkunar til hitunar húsa. Orku-
skatturinn veröi ákveöinn lkróna
á kwst miöaö viö verölag i sept.
1979 og lagöur á endanlegan not-
anda orkunnar.
Þá segir um orkuskattinn:
„Nefndin leggur til aö tekjum
af orkuskatti veröi ráöstafaö
— til veröjöfnunar á raforku
— til veröjöfnunar á eldsneyti
— til veröjöfnunar á upphitunar-
kostnaöi
— til Orkusjóðs v/framkvæmda i
orkumálum
— til Orkustofnunar v/rannsökna
á nýtingu innlendra orkugjafa
og leiöum til aö draga úr oliu-
innfiutningi.
Auk þess leggur nefndin til aö I
fyrstu veröi hluta af wkuskatti
varið til aö fjármagna orkusparn-
aðarlán Húsnæðismálastofnunar-
innar.”
Þaö er ljóst, eins og fram
kemur hjá nefndinni, aö veröi
ekkert aö gert mjög fljótlega,
muni þetta ástand óhjákvæmi-
lega leiöa til byggöaröskunar.
Þetta er þvi mál málanna hjá þvi
fólki, sem býr viö þessar aöstæö-
ur. Krafan hlýtur aö vera, aö
forystumenn þjóöarinnar leysi
þetta vandamál strax. Þaö er jafn
mikiö í húfi fyrir almenning sem
gerir útfjölskyldu og þásem gera
út fiskiskipin, eöa hvaö?
—HMA
Að skilja kjarn-
ann frá hisminu
Frc. tii laga um nýja hús-
næöismálalöggjöf, sem féiags-
málaráðherra lagöi fram i
byr jun þings hefur veriö mikiö
i sviösljósinu i sölum Alþingis
þessa vikuna.
Þetta viöamikla frv. felur i
sér veigamikiö skref og mark-
ar raunar timamót^sf aö lögum
verður-, i húsnæöismálum
landsmanna. Um langt árabil
hefur þaö veriö eitt af aðal-
baráttumálum verkalýðs-
hreyfingarinnar aö ná fram
verulegum úrbótum i hús-
næöismálum, og þá sérstak-
lega aukningu ibúöarhúsnæöis
á félagslegum grundvelli, þ:e.
verkamannabústaöi og leigu-
ibúöa sveitarfélaga fyrir efna-
litiö fólk.
N^skipan hús-
næðismálalána
Staðreynd er aö veruleg
aukning á félagslegum ibúöum
og rýmkun lánakjara til ibúöa-
bygginga er eitt brýnasta fé-
lagslega umbótamáliö sem
nauösynlegt er aö viötæk sam-
staöa náist um, — þvi eins og
verðlagsþróunin hefur veriö
hér á landi undanfarin ár, — þá
er þaö ekki á færi fjölskyldu
meö lágar eöa miölungstekjur
aö koma yfir sig eigin húsnæöi,
— nema stórátak veröi gert i
félagslegri ibúöarbyggingu og
lengingu lánakjara og hagstæö-
ara lánafyrirkomulag komi til,
— til að gera m.a. ungu fólki
sem er aö hefja búskap kleift aö
koma yfir sig þaki. — Þvi hljóta
allir að fagna framkomnu frv.
um þetta mál, — og krefjast
þess af stjórnmálamönnum, aö
ná samstööu um þetta mál,
þannig að það veröi aö lögum á
yfirstandandi þingi. —
Frumvarp félagsmálaráö-
herra er mjög itarlegt og tekur
m.a. til verulegrar aukningar
félagslegra.' ibúöarbygginga
s.s. ibúöir i verkamannabú-
stöðum i sveitarfélögum lands-
ins, sem ætlaðar eru til endur-
sölu handa láglaunafólki og
leiguibúöir byggðar af sveitar-
félögum.sem ætlaðar eru til út-
leigu á hóflegum kjörum.
Einnig er um að ræða veru-
lega rýmkun á lánakjörum til
kaupa á eldra húsnæöi, — lán til
útrýmingar heilsuspillandi hús-
næöis og til endurbóta á eldra
húsnæði. Einnig er um að ræða
nýja lánaflokka eins og lán til
orkusparandi breytinga á hús-
næði og sérstök lán til einstak-
linga meö sérþarfir og ber sér-
staklega að fagna þessum nýju
lánaflokkum, sem mjög knýj-
andi hefur veriö aö veita lán til.
Aðlögunartími
að 80%
lánamarkinu
Meö þessu frv. er eins og
kunnugt er stefnt aö þvi aö 80%
lán til húsbyggjenda náist i
áföngum á 10 árum, og verður
að lita á þaö sem raunhæft
markmiö i húsnæöismálum
með tilliti til uppbyggingar
þessa lánakerfis.
Þetta viöamikla frv. var
til fyrstu umræöu i Efri deild
nú i vikunni — og hefur þar
fengiö itarlega umfjöllun en
tveir dagar i Efri deild hafa
farið i fyrstu umræöu málsins.
Veröur aö segjast aö eftir
þessa fyrstu umræöu — þá er
vart tilefni til aö ætla aö sam-
staöa náist um frv. i þeirri
mynd sem félagsmálaráö-
herra hefur lagt þaö fram, ef
marka má undirtektir sumra
þingmanna i deildinni.
Ýmsar athugasemdir sem
komiö hafa fram eru þess eðlis
aö efa litiö má fella þær aö
frumvarpinu án röskunar á
þeirri meginundirstööu sem
þaö er byggt á, en þeir þing-
menn sem gagnrýnt hafa frum-
varpiö varöandi fjármögnun og
10 ára aölögunartimann aö
80% markinu, veröa aö huga aö
uppbyggingu lánakerfisins,
sem á aö standa undir sér, aö
aölögunartimanum loknum, en
óraunhæft er að ætla að sú um-
bylting á lánakerfinu sem frv.
felur i sér komist á i einni svip-
an og án undangenginnar aðlög-
unar.
Lánskjör elli-
og örorkulif-
eyrisþega
Eitt atriöi vil ég benda á sem
ég tel aö þurfi sérstakar athug-
unar viö varöandi þetta frv. en
það eru lánakjör elli-, örorku-
lifeyrisþega og einstæöra for-
eldra. Lánakjör til þessara
hópa tel ég aö þurfi aö bæta til
muna, — og gera þau þannig úr
garðiaö þessum hópum sé fært
aö nýta sér þau án óbærilegrar
greiöslubyröi, en frv. þar aö
lútandi lagöi ég fram i Neöri
deild og var þaö til umræöu á
Alþingi nú i vikunni, — og tel ég
aö hægt væri um vik aö fella þaö
aö frv. félagsmálaráöherra, án
röskunar á heildarmynd frum-
varpsins, þannig aö greiöslu-
byröi þessara hópa yröi mun
léttari, ef vilji löggjafans væri
fyrir hendi.
Opinberar
byggingar og
hreyfilamaðir
Annaðfélagslegtmál, sem til
umræöu var i Sameinuöu þingi
vakti óneitanlega athygli mina
þessa vikuna, — en þaö er
þingsályktunartillaga þess efn-
is aö gerð verði úttekt og kostn-
aöaráætlun um nauðsynlegar
endurbætur á opinberu hús-
næði til aö auövelda hreyfi-
hömluðum aðgang aðkomast
i og um byggingar.
A það bæði við um nýbygg-
ingar og nauðsynlegar breyt-
ingar á eldra húsnæði, en al-
kunna er aö oftast hefur
gleymst aö taka tillit til hreyfi-
hamlaös fólks til að auövelda
þeim aðgang m.a. að opinber-
um byggingum. Ýmsir ann-
markar á húsnæði og umhverfi
hefur alitof lengi veriö hreyfi-
hömluöum f jötur um fót, og þvi
er löngu oröiö timabært að
skipuiagt átak veröi gert i
þessu máli. 1 sameinuöu þingi
sáu aðeins örfáir þingmanna
ástæöu eða höfðu tima til að
sitja undir umræðum um þetta
mál, sem þó skiptir verulega
máli fyrir svo stóran hóp
þjóöarinnar, sem hreyfihaml-
aðir eru. — En greinilega höfðu
þessir fáu þingmenn sem
hlýddu á umræðurnar gaman,
þegar flutningsmaður þáltill.
sá ástæöu til aö þakka okkur
þremur kvenþingmönnum sem
tóku til máls viö umræöuna
fyrir undirtektir við máliö, —
og orðaöi það svo — „aö sér
væri þaö mikil ánægja aö þessi
tegund þingmanna heföi lýst
stuðningi við málið”. — Viö
skulum vona að þessi tegund
deyi ekki út á Alþingi, — og
eitthvaö verði gert til að fjöiga
henni.
Adskiljasaudina
fráhöfrunum
Athygli og áhugi þingmanna
var þeim mun meiri, þegar tii
umræöu var ráðning umboðs-
fulltrúa dómsmálaráöuneytis-
ins, en þá voru flestir eöa allir
þingmenn i salnum, — og ekki
færri en rúmlega fjóröungur
þingmanna I sameinuöu þingi
sáu ástæöu til aö taka þá til
máls. — Aukaatr iöin viröas t oft
skipta ótrúlega miklu máli á
löggjafarsamkundunni og at-
hyglin beinist æöi oft aö hism-
inu frekar en kjarnanum.
Fyrirfram
innheimta
opinberra gjalda
Ekkert ætti aö vera þvi að
vanbúnaöi nú, aö riki og sveit-
arfélög fái sinn skammt af
tekjum landsmanna um næstu
mánaðarmót, — þvi i vikunni
var afgreitt frumvarp um
greiöslu opinberra gjaida fyrri
hluta ársins 1980, þá ber að
gjalda rikissjóöi 65% i fyrir-
framgreiöslu og vegna útvars
allt aö 70% af útsvari fyrra
árs.
Athyglisvert var, — sem
fram kom i þeirri umræöu hvaö
sektargjöldin, þ.e. dráttar-
vextirnir, eru orönir stór þátt-
ur i sjóöum þess opinbera.
Eru dráttarvextirnir oröin
svo drjúg tekjulind aö i fjár-
hagsáætiun Reykjavikurborg-
ar fyrir áriö 1980 er gert ráð
fyrir 1.9 milljarö i tekjur vegna
dráttarvaxta, — og þvi fyrir-
fram reiknaö meö aö stórum
hluta borgaranna sé um megn
aö standa skil á opinberum
gjöldum á réttum tima. Reykja-
vikurborg gerir sem sagt árlega
ráö fyrir vanskilum og reiknar
árlega meö þvi fé tíl opinberra
þarfa.
Af þessu má ráöa, — aö þaö
áraði vist ekki vel fyrir borg-
arsjóði, ef Reykvikingar gætu
staöiðskilá sinu útsvari á rétt-
um gjalddaga — og geröu borg-
arsjóöi þann grikk aö greiöa
sin gjöld i tæka tiö, þannig aö
hann yröi af dráttarvöxtunum.
Forsvarsmenn borgarsjóös
þurfa samt vart aö óttast þaö i
bráð, ef heldur sem horfir, —
eins grátt og veröbólgan leikur
mörgheimilin i landinu. Reikna
má með aö stór hluti þessara
dráttarvaxta sé frá fjölskyld-
um sem hreinlega er um megn
að standa i skilum á réttum
gjalddögum, en engum er hlift
og er það umhugsunarefni aö
vanmáttur margra fjölskyldna
til að greiöa sihækkandi opin-
ber gjöld, séu svo stór þáttur
og árlega ráö fyrir geröur
tekjupóstur i fjárhagsáætlun
Reykjavikurbor gar.
Mengunarvarnir
Tvö mál voru svo tekin fyrir
á siöasta starfsdegi þingsins i
vikunni, — annarsvegar þáltill.
um mengunarvarnir i fiski-
mjölsverksmiöjum og hinsveg-
ar þáltill. um kannanir á tekju-
skiptingu og launakjörum. —
Tillaga um mengunarvarnir i
fiskimjölsverksm. er ekki ný
af nálinni, — þvi á undanförnum
þingum hafa verió fluttar til-
lögur um úrbætur i þessu efni,
— enda orðið mjög brýnt og aö-
kallandi aö leysa þaö mál og
hafa oftsinnis komiö fram há-
værar kröfur frá ibúum
ýmissa byggðarlaga um úr-
bætur i mengunarmálum fiski-
mjölsverksm. ekki sizt þar
sem mengunar gætir i veruleg-
um mæli — Um mál þetta urðu
töluverðar umræöur og hlaut
þaö góðar viötökur þingmanna.
Könnun á
tekjuskiptingu
og launakjörum
Tillagan um kannanir á
tekjuskiptingu og launakjörum
kom einnig til umræöu, og var
umræöu frestaö eftir aö fyrsti
flutningsmaöur haföi fylgt
henni úr hlaöi. — Um er aö ræöa
yfirgripsmikla tillögu sem
miðar aö þvi aö láta fram-
kvæma nákvæmar kannanir á
launakjörum og tekjuskiptingu
i þjóöfélaginu, sem mættu
veröa grunnur aö sanngjarn-
ari tekjuskiptingu og hag-
kvæmara launafyrirkomulagi.
— Kannanir skulu sérstaklega
miöast viö aö gera grein fyrir
hvort vissir hópar hafi ekki
öðlast þá hlutdeild bætts þjóö-
arhags, — sem almennt geti
talist réttmæt, og skulu þannig
unnar aö á grundvelli þeirra
megi ákveða hvaöa aöferöum
hægtsé aö beita til aö auka laun
og tekjur þeirra einstaklinga
eöa ho'pa sem verst eru settir i
þjóöfélaginu.
Kannanirnar sem ráö er
fyrir gert i þáltill. eru marg-
þættar eöa i 15 liðum og taka til
flestra þeirra þátta sem deilur
standa iöuiega um i öllum
kjarasamningum, en erfitt hef-
ur reynst aö meta af sanngirni
og þekkingu, þvi hingaö til
hefur skort upplýsingar og
þekkingu á ýmsu er launamál
og kjaraatriöi varöar, til aö af
megi draga raunhæfar álykt-
anir og gera sanngjarnar úr-
bætur.
Slikar kannanir sem þáltill.
gerir ráð fyrir hafa að ein-,
hverju leyti verið framkvæmd-
ar en i oflitlu og sundurlausum
mæli til að á þeim megi byggja,
enán nauðsynlegrar þekkingar
á hinum ýmsu þáttum kjara-
mála veröa allar ákvarðanir i
kjaramálum og tekjuskiptingu i
þjóðfélaginu hadnahófskenndar
og kannski ekki siður óréttlát-
ar, — þar sem raunsætt mat
liggur oft ekki til grundvallar
ákvaröanatöku i þeim málum,
— heldur miklu fremur að
ýmsar óréttmætar kröfugerðir
Jóhanna Siguröuradóttir
séu kniinar fram i skjóli aö-
stööu og sérhagsmuna án rétt-
mæts og hlutlauss mats á gildi
og eðli vinnunnar. — Viö s likar
aðstæður bera þeir iðulega
skarðan hlut frá borði sem sist
skyldu, — þeir sem skila mest-
um aröi i þjóöarbúiö meö vinnu
sinni við undirstööufram-
leiöslugreinarnar i þjóöfélag-
inu.
Samræmt
launakerfi
Þróun launa- og kjaramála
undanfarna mánuði og ár
hlýtur aö sýna okkur að hvorki
aðilar vinnumarkaðarins eöa
stjórnvöld hafa gengiö rétta
braut i þessum málum —órétt-
lát tekjuskipting auk óhag-
kvæmrar og úreltra uppbygg-
ingar kjarakerfa og ósamræm-
ingar i öllu iaunakerfinu hiýtur
að bera þess glöggt vitni.
Þvi hlýtur aö verða aö br jóta
i blað — og gera heildar
uppstokkun á öllu launakerfinu
i landinu. A grundvelli þeirra
upplýsinga og kannana sem
þáltill. gerir ráö fyrir væri
hægt i samráöi viö aöila vinnu-
markaörins aö samræma -og
einfalda hinn mikla frumskóg
kjaraákvæöa og launataxta er
nú gilda i landinu. — Slikan ara-
grúa launataxta hlýtur aö telj-
ast hagkvæmt aö einfalda og
samræma, þvi aö slikt flókiö og
margþætt kjarakerfi er kostn-
aðarsamt, torveldar — tefur og
skapar ýmsa erfiöleika i allri
samningsgerö — auk þess sem
slikt fyrirkomulag eykur likur
á misrétti og óréttlæti i tekju-
skiptingu i þjóðfélaginu.
Umræðum um þessa þáltill.
var frestaö, — en það ber að
vona aö þessi þáltill. fái góöar
undirtektir á Alþingi, svo aö
fyrir liggi skýr viljayfirlýsing
Alþingis til aö ná fram réttlæti
og sanngirni i tekjuskiptingu i
þjóöfélaginu, þannig aö hægt sé
að byggja upp heilbrigöa og
skynsama efnahags- og kjara-
málastefnu i þjóöfélaginu.
Þó mörg þeirra mála sem til
umræöu voru á Alþingi i þess-
ari viku séu gagnmerk, — þá
biður þó þjóöin eftir aö þeir
sextiu þjóökjörnu fulltrúar
Framhald á bls. 2