Alþýðublaðið - 27.02.1980, Blaðsíða 2

2
Miðvikudagur 27. febrúar 1980
Togast á 1
ull frá Islandi. Kom þar fram aö
breski markaöurinn væri vænleg-
ur sölumarkaBur og var okkur
bent á fyrirtækiö IMES i Bret-
landi, sem gæti tekiB aB sér
markaBskönnun á breska mark-
aönum. Þá lögöu þeir fram
rammatilboB um sölu á tækjum
til steinullarframleiBslu og buöu
aöstoB sina viö lausn ýmissa
tæknivandamála, sérstaklega
rafbræöslunnar. Seinna kom þó 1
ljós aB aöferö þeirra viö raf-
bræöslu reyndist ekki hentug og
var þá leitaB til Elkem Spiger-
verket um aöstoB viö lausn þess
þáttar. Nú lá fyrir, aB framundan
væri ýmsar kostnaöarsamar at-
huganir, og var þvi leitaB á náöir
iönaöarráBuneytisins um fjár-
hagslegan stuöning. Um svipaö
leyti var geröur samstarfssamn-
ingur viö IBntæknistofnun um
áframhaldandi athuganir. Þar
var m.a. samþykkt, aB meö alla
vitneskju um máliö skuli fariö
sem trúnaöarmál milli aöilanna.
Þáttur iðnaðar-
ráðuneytis
Haustiö 1978 samþykkti iön-
aöarráöuneytiö aö standa straum
af kostnaöi viö bræösluprófanir
og markaösathuganir, en ein-
göngu gegn þvl skilyröi aö aörir
aöilar, sem áhuga heföu á fram-
leiösiu steinuliar, fengju aögang
aö þeim upplýsingum á jafnrétt-
isgrundveiii. Þóttu okkur þetta
haröir kostir, þar sem viö höföum
svo lengi unniö meö stofnunum
ráöuneytisins aö málinu. Viö urö-
um þó aö samþykkja þessa meö-
ferö málsins, þar sem ekki voru
aörar leiöir til aö fjármagna
þessar rannsóknir. Þó var vitaö,
aö aörir aöilar, sem stunduöu
rannsóknir á hagnýtingu stein-
efna, höföu fengiö a.m.k. 9,0
millj. kr. styrk úr opinberum
sjóöum til sllkra verkefna.
Samningur okkur viö IBntækni-
stofnun var þar meB numinn úr
gildi.
A árinu 1979 ákveBur ráBu-
neytiB aB láta vinna stofn- og
rekstrarkostnaBaráætlanir fyrir
steinullarverksmiBju á tslandi,
og voru fyrirtækin Jungers Verk-
stads AB og Elkem Spigerverket
fengin til aB vinna stóran hluta af
þeim áætlunum undir stjórn IBn-
tæknistofnunar. Þessi fyrirtæki
eru þau sömu og fyrirhugaB er, aB
selji væntanlegu framleiBslu-
fyrirtæki öll tæki og búnaB. TaliB
var mikilvægt, aB máliB væri I
höndum eins aBila, ekki slst
vegna fyrirsjáanlegra samskipta
viB erlenda kaupendur á steinull.
Þessir erlendu aBilar eru þeir
sömu og Jungers ætlaBi aB benda
okkur á, en vegna stöBu málsins
fóru þær upplýsingar til IBntækni-
stofnunar. Vorum viB áminntir
um aB skemma ekki fyrir málinu
meB þvl aB hafa samband viB
tækjaframleiBendur eBa hugsan-
lega kaupendur steinullar erlend-
is.
Breytingá stefnu
ráðuneytis
Eftir stjórnarskiptin á árinu
1979 verBur óvænt breyting á
stefnu ráBuneytisins. AkveBiB er
aö taka máliB úr höndum IBn-
tæknistofnunar og afhenda áB-
urnefndar skýrslur öllum þeim
sem áhuga kynnu aB hafa á mál-
inu. Iöntæknistofnun afhenti þó
ekki nöfn hugsanlegra erlendra
kaupenda steinullar vegna lof-
orös stofnunarinnar um trúnaB
viB þessa aöila, þ.e. aö þeim yröi
ekki blandaö I máliB, fyrr en
ákvöröun um staösetningu verk-
smiöjunnar lægi fyrir. Skömmu
siöar lét Iöntæknistofnun þessar
upplýsingar af hendi. 1 kjölfariö
fór einn áhugaaöili utan til aö
heimsækja þessa aBila ásamt
fulltrúum IBntæknistofnunar og
SeBlabanka Islands. Var okkur
ekki heimiluö þátttaka I þeirri
ferö.
Þrátt fyrir stefnubreytingu
ráöuneytisins ákvaö IBntækni-
stofnun aö gefa út, á eigin kostn-
aö, samantekt á þeim hlutaáætl-
unum, sem fyrir lágu, og umsögn
um steinullaráætlunina, og var sú
skýrsla gefin út hinn 31. jan. sl.
Niöurstööur skýrslunnar sýna
aö hagkvæmt er aö reisa á tslandi
steinullarverksmiöju sem fram-
leiöi 14-15000 tonn af steinull á ári.
Áhugi vaknar
á Suðurlandi
SauBárkróksbúar eru hins veg-
ar ekki einir um hituna. Sunn-
lendingar hafa mikinn áhuga á aö
reisa steinullarverksmiöju á
SuBurlandi. A árinu 1974 var
stofnaö hlutafélag sem ber nafniö
JarBefnaiBnaBur h.f. Stofnendur
þessa félags eru öll sveitarfélög á
SuBurlandi og margir eistakling-
ar. Samkvæmt niöurstöBum at-
hugana, sem geröar hafa veriö á
SuBurlandi, þykir helzt koma til
greina aö reisa steinullarverk-
smiöju I Þorlákshöfn. Geröar
hafa veriB áætlanir um stofn- og
■ rekstrarkostnaö á sama hátt og
j Noröanmenn hafa gert og er
I reiknaö meö 13.500 tonna árs-
I framleiöslu. AætlaBur stofnkostn-
j aBur er 8,4 milljaröar og fram-
leiösluverömæti á ári taliö veröa
4 milljarBar.
ForráBamenn fyrirtækisins
telja staösetningu verksmiBjunn-
ar I Þorlákshöfn mjög heppilega.
Hefur veriö bent á, aö hráefniB sé
viö bæjardyrnar, nema skelja-
sandurinn, sem þurfti aö sækja til
Faxaflóa, en NorBanmenn verBa
sennilega aö sækja sinn skelja-
sand til önundarfjaröar, eins og
fram kemur annars staBar.
Sunnlendingar hafa boöiö, aö
láta aöstööugjöld verksmiöjunn-
ar, ef af byggingu verBur, renna
sem fastan tekjustofn til Iönþró-
unarsjóBs Suöurlands, til eflingar
iönaöar á SuBurlandi. Þetta boö
er náttúrulega fyrst og fremst
hugsaö til þess aö liöka fyrir
ákvöröun um staösetningu, en
kæmi auk þess aö sjálfsögöu til
hjálpar fyrirtækjum þeim, sem
kunna aö risa á SuBurlandi I
framtlöinni.
Hlutafélagiö JaröefnaiBnaöur
h.f. hefur látiö gera skýrslu um
nýtingarmöguleika jaröefna á
Suöurlandi og þykir okkur rétt aö
birta hana hér á sama hátt og
greinargerö þeirra NorBanmanna
birtist. Hér á eftir fer skýrslan:
„A árinu 1977 var unniB aö
frumathugun á nýtingarmögu-
leikum vikurs, gjalls basalts og
annarra jaröefna á SuBurlandi.
Meö hliösjón af nauBsyn fjár-
frekra viöbótarrannsókna var
leitaB eftir þátttöku þýskra fyrir-
tækja og fjárframlaga frá þýska
rikinu. I júli 1978 var stofnaö Is-
lenskt-þýskt rannsóknarfélag,
JarBefnarannsóknir h.f. til þess
aö ljúka rannsóknum þeim sem
voru álitnar mest aökallandi.
Þeim rannsóknum er nú lokiö og
verBur skýrsla fullgerö um þær I
lok þessa mánaöar. AB rannsókn-
unum var unniö I góöu samstarfi
viö innlenda aöila, ásamt fjórum
þýskum rannsóknaraBilum sem
unnu mjög vel aö málinu. Rann-
sóknunum var einkum beint aö
f jórum þáttum og eru helstu niBur
stöBur eftirfarandi:
Taliö er aBnýtilegur vikur sé aö
minnsta kosti 300.0000.000 rúmm.
á Mýrdalssandi vestan og noröan
Hjörleifshöföa. Efniseiginleikar
og gæöi vikursins uppfylla kröfur
þýskra staöla um léttsteypu. í
heild eru efniseiginleikar og gæöi
Kötluvikursins góö og verulega
betri en fyrirfram var búist viö.
Rannsóknir sýndu aö kostnaöur
viB vinnslu, útskipun, sem er
tæknilega möguleg, og flutning
vikursins er mjög hár og veröur
þvi ekki I þaö ráöist aö flytja út
Kötluvikur nema fyrir liggi
samningar um efniskaup, sem
geta staöiö undir kostnaöinum.
Eru margir bjartsýnir á aB þaö
muni veröa á komandi árum, sér-
staklega ef ráöist veröur I hafnar-
gerö viö Dyrhólaey.
Námusvæöin viö Búrfell beggja
megin Þjórsár voru athuguB sér-
staklega. Stærö námanna er áætl-
uö aö minnsta kosti 20-30.000.000
rúmmetra. Hekluvikur er I mikl-
um mæli víBar en viB Búrfell m.a.
Rangárvallaafrétti. Hekluvikur
hefur sérstaka bindieiginleika og
fullnægir öllum kröfum þýskra
staöla um léttsteypu efni. Kemur
til greina aö Hekluvikur veröi
fluttur óunninn út frá Þorláks-
höfn: ef nægilega hátt verö fæst
fyrir hann, en eftirspurn eftir
Hekluvikri er mikil og má þvl
reikna meB aB verö á honum fari
hækkandi. Megin áhersla verBur
lögö á tækninýjungar og útflutn-
ing iönaöarvikurs, framleiöslu
byggingarsteina, húshluta og
fleira úr vikri.
Stuölaberg er notaöi I hafnar-
byggingu og gerö sjóvarnargaröa
I Hollandi. Markaöur er 50-80.000
tonn á ári af stuölabergskubbum
af sérstakri gerö og stærB. SkoB-
aöir voru 15 staöir á Suöurlandi
þar sem stuölaberg er fyrir hendi.
Einn þeirra I landi Kaldárholts,
austan Þjórsár þykir sérstaklega
liklegur og talinn hentugur til
vinnslu. Eru llkur til aB þar megi
vinna allt aö 1.000.000 tonna af
stuölabergi. ÞaB verö sem Hol-
lendingar bjóöa fyrir stuölaberg
er enn of lágt. TaliB er aö þaö eigi
eftir aö breytast, þar sem stuöla-
bergsnámur I Vestur-Evrópu eru
aö ganga til þurröar.
Jafnframt er hugaö aö bræöslu
basalts, steypu gólf- og veggfllsa
o.fl.
Athuganir Jaröefnarannsókna
h.f. hafa beinst aB hugsanlegum
markaöi erlendis fyrir hluta af
framleiöslu steinullarverksmiöju
á Suöurlandi. Steinullarfram-
leiösla er margbreytileg.^'.'geng-
ustu geröir eru upprúllaöar lengj-
ur, hljóöeinangrunarplötur, eld-
varnarmottur, þak- og veggein-
angrun, samsettar mottur og rör-
skálar, auk lausrar einangrunar
og margháttaörar sérframleiöslu
fyrir iBnfyrirtæki, sérstæö mann-
virki og tæki. IBntæknistofnun
Islands hefur gert áætlun og at-
hugun á því hvort rekstur stein-
ullarverksmiöju geti veriö arö-
bær hér á landi. Jaröefnaiönaöur
h.f. hefur um þriggja ára skeiö
unniB markvisst aö athugun á
byggingu og rekstri steinullar-
verksmiöju á Suöurlandi og látiB
gera áætlun um stofn og reksturs-
kostnaö slfkrar verksmiöju I Þor-
lákshöfn. Aö þeirri áætlunargerö
unnu Svavar Jónatansson verk-
fræöingur, Garöar Ingvarsson
hagfræBingur og verkfræBingur
frá Elkem Spigerverket I Noregi.
NiBurstööur rekstraráætlunar
eru jákvæBar og bendir þvl allt til
þess, aö rekstur steinullarverk-
smiBju I Þorlákshöfn veröi veru-
lega arBbær.
Reiknaö er meö aö 80 manns
starfi viö framleiöslu, stjórnun og
sölu framleiöslunnar. Raforku-
þörf er um 35 millj. kwst. og ár-
legt framleiösluverBmæti tæp-
lega 4 milljaröar króna.
InnanlandsmarkaBur fyrir
steinull er áætlaöur 4.000 tonn á
ári. Þarf þvl aB flytja út um 2/3:
framleiöslunnar aö minnsta kosti
fyrstu árin.
Mikill áhugi er á SuBurlandi
fyrir þvi aB verksmiöjan rlsi I
Þorlákshöfn. Hafa Samtök sunn-
lenskra sveitarfélaga (SASS)
sýnt málinu mikinn áhuga. Laug-
ardaginn 16. febrúar s.l. var sam-
eiginlegur fundur hluthafa Jarö-
efnaiönaöar h.f. og SASS aö
Hvoli. Þar var steinullarverk-
smiöjumáliö og nýting sunn-
lenskra jaröefna á dagskrá. Var
mikill áhugi á fundinum fyrir þvl
aB hlutdeild sunnlendinga veröi
mikil I fyrirhugaBri verksmiöju,
meö þvf aö sveitarfélög, fyrirtæki
og einstaklingar eignuöust stóran
hluta I væntanlegu hlutafélagi
sem stofnaö veröur, til þess aö
byggja verksmiöjuna og annast
rekstur hennar.”
Staðarákvörðun
pólitísk
vöruskipti?
ÞaB viröist I fljótu bragöi vera
sviöaBar forsendur fyrir bygg-
ingu steinullarverksmiöju, hvort
heldur er á Sauöárkróki eöa Þor-
lákshöfn. Þaö veröur þvl erfitt
fyrir núverandi iönaöarráöherra
aö gera dæmiö upp.
Þegar ákvöröun veröur tekin
veröur aB taka tillit til margra
þátta. Hagkvæmnissjónarmiö
mega ekki ein ráBa feröinni. Hafa
veröur I huga þaö sem Norömenn
benda á, aö þaö getur varla talist
eBlilegt, aö landsbyggöinni veröi
úthlutaö lágl.aunaiönaöi framtíö-
arinnar á sama tlma og öll stærri
iönfyrirtæki landsins veröa staö-
sett á Suö-vestur horninu.
Þaö má til dæmis búast viö þvl,
aB samgöngur til landsbyggöar-
innar batni verulega eftir þvf sem
iönfyrirtækjum þar fjölgar, en
samgönguerfiöleikar eru ákaf-
lega venjulegir á landsbyggöinni,
án þess aB verulegt átak sé gert I
þeim málum, nema vetrarkosn-
ingar verBi haldnar eBa ef iön-
aöarfyrirtæki risa I dreifbýli.
IönaBarráöherra, Hjörleifur
Guttormsson, er landsbyggöar-
pólitikus og fjármálaráöherra,
Ragnar Arnalds, kjördæmapóli-
tikus þannig aö liklegt verBur aB
telja aö sjónarmiö NorBanmanna
varöandi staBarval steinullar-
verksmiöju vegi þungt, syo fram-
arlega sem hagkvæmni þeirrar
verksmiöju er I námunda viB
steinullar verksmiöju þeirra
Sunnanmanna. Annars eru vegir
stjórnmálanna órannsakanlegir
og getur hugsast aö fram fari aö
tjaldabaki skipti á verksmiBjum
eöa virkjunum, eöa skuttogurum
eöa einhverju allt öBru. Tfminn
einn sker úr um þaö. HMA
(p Tilkyrming
Þeir sem telja sig eiga bila á geymslu-
svæði „Vöku” á Artúnshöfða, þurfa að í
gera grein fyrir eignarheimild sinni ög i
vitja þeirra fyrir 15. mars n.k.
Hlutaðeigendur hafi samband við af-
greiðslumann „Vöku” að Stórhöfða 3 og
greiði áfallinn kostnað.
Að áðurnefndum fresti liðnum verður
svæðið hreinsað og bilgarmar fluttir á
sorphauga á kostnað og ábyrgð eigenda,
án frekari viðvörunar.
Reykjavik, 20. febrúar 1980
GATNAMALASTJÓRINN í REYKJAVÍK
Hreinsunardeild
® ÚTBOЮ
Tilboö óskast I eftirfarandi:
a) Fyrir Hitaveitu Reykjavlkur, lögn FornhagaæBar. Til-
boöin veröa opnuö miövikudaginn 19. mars kl. 11 f.h.
b) Fyrir Reykjavlkurhöfn, bygging þjónustumiBstöövar á
Ægisgaröi I Reykjavlk. TilboBin verBa opnuö miöviku-
daginn 2. april 1980 kl. 11 f.h.
c) Fyrir borgarverkfræBinginn I Reykjavlk, gatnagerö,
lagningu holræsa og vatnslagna I hinum nýja miöbæ
(NMB) I Kringlumýri I Reykjavlk, 2. áfangi. Tilboöin
veröa opnuö fimmtudaginn 13. mars 1980 kl. 11 f.h.
ÍJtboBsgögn eru afhent á skrifstofu vorri Frlkirkjuvegi 3,
Reykjavík gegn 15 þús. kr. skilatryggingu fyrir hvert
verk. Tilboöin veröa opnuö á sama staö samkvæmt ofan-
skráöu.
innkaupastofnun reykiavíkurborgar
____________Fnkirkjuvegi 3 — Sími 25800
Blaðberar
óskast í eftirtalin
hverfi strax:
Kaplaskjólsveg
Túngötu
Garðaistræti
Upplýsingar í síma
81866
--EFTIR HELGI
ww H R< (n bc L Hafnfirðingar verfafundurinn með ibúum austan sykjavíkurvegar er i kvöld kl. 20:30 oiðvikudaginn 27. febrúar )i Flens- irgarskóla. Bæjarstjóri.

Sænska skáldið og sálfræðingurinn
Tomas Tranströmer
kynnir skáldskap sinn i Norræna húsinu
miðvikudaginn 27. febr. kl. 20:30.
Verið velkomin
NORRÆNA
HÚSIO